Konkurencyjne środowisko pracy – czy jest skuteczne?

Czy konkurencyjne środowisko pracy jest efektywne? Menedżerowie i eksperci z zakresu psychologii organizacji powiedzą, że tak. Dodadzą jednak ważne niuanse. Jest to pole działania, na którym trzeba wiedzieć, jak awansować pracowników i wyrównywać ich szanse. Jeśli zabraknie tego elementu, skutki dla firm i kapitału ludzkiego mogą być katastrofalne.

Nieco konkurencyjności w pracy może stymulować, ale nie można tego powiedzieć o kulturze opartej wyłącznie na tej zasadzie. Niektórzy pracownicy ze względu na swoją osobowość po prostu nie dostosowują się do tej dynamiki. Ponadto strategia ta jest często źródłem konfliktów, stresu i niskiej produktywności. Przyjrzyjmy się więc zaletom i wadom, jakie kryje w sobie konkurencyjne środowisko pracy.

W konkurencyjnym środowisku pracy współpracownicy stają się rywalami.

Czym jest konkurencyjne środowisko pracy?

Konkurencyjne środowisko pracy sprawia, że pracownicy czują się zmotywowani i stawiają czoła wyzwaniom, aby móc osiągać lepsze wyniki niż inni i wyróżniać się na ich tle. Jednak w wielu firmach ta sama dynamika nie jest wyraźna, ale raczej ukryta. Większość z nas rywalizuje o uznanie, premie lub awanse.

Jak wyjaśnia Daniel Goleman w swojej książce Focus: The Hidden Driver of Excellence (2013), każdy pracownik pewnym momencie będzie zmuszony do rywalizacji.

W coraz bardziej złożonym, dynamicznym i zmieniającym się świecie jednostki, grupy społeczne i organizacje konkurują ze sobą o stanowisko lub osiągnięcie proponowanych celów. Oto niektóre cechy tego typu scenariusza:

• Ciągła konkurencja i rywalizacja między pracownikami.
• Bardzo wymagające środowisko pracy zdominowane przez presję.
• Nagrody przyznawane są tym, którzy wykazują wyższą realizację celów.
• Stosowane są stałe mechanizmy oceny wydajności pracowników.

Zobacz także: Dlaczego urlop ma kluczowe znaczenie dla pracowników i firm

Czy konkurencyjne środowisko pracy jest efektywne?

W dziedzinie organizacji istnieje ogólna koncepcja, która broni zasadności wspierania takich środowisk. Zasada ta jest uzasadniona potrzebą zwiększenia produktywności i kreatywności oraz poprawy wyników przedsiębiorstwa. Pytanie brzmi: czy konkurencyjne środowisko pracy jest efektywne?

Krótka odpowiedź brzmi: tylko w pewnych okolicznościach. Nie wszystkie środowiska pracy i nie wszyscy ludzie odnoszą korzyści z konkurencyjnej polityki organizacyjnej. Jak wskazuje artykuł z Uniwersytetu w Pekinie, aby określić, czy ta wymagająca dynamika jest przydatna, należy wziąć pod uwagę zarówno osobowość pracowników, jak i klimat samych zespołów.

Konkurencja wśród ludzi jest jedną z najbardziej złożonych zmiennych, jakie istnieją. Poniżej szczegółowo wyjaśnimy, w jakich okolicznościach będzie to korzystne, a w jakich będzie stanowić przeszkodę.

Wiele środowisk pracy staje się toksycznych z powodu niezwykle konkurencyjnego środowiska pracy opartego na systemie kar i nagród.

Pozytywne aspekty konkurencyjności pracy i sposoby jej wykorzystania

W określonych scenariuszach konkurencyjne środowisko pracy jest skuteczne. Z badań opublikowanych w Personality and Individual Differences wiemy, że pracownik posiadający te cechy wnosi do firmy innowacje. Ta wewnętrzna motywacja jest skorelowana z zaangażowaniem i chęcią doskonalenia się, a także zharmonizowaniem celów organizacji.

Są to bez wątpienia cechy o wysokiej wartości, lecz nie są to cechy, które posiadają wszystkie jednostki. Co więcej, czasami dana osoba może być konkurencyjna, ale jeśli kultura środowiska pracy nie sprzyja, poczuje się sfrustrowana, niedostatecznie nagradzana i krytykowana. Poniżej wymieniono pozytywne aspekty, jakie wnosi ten wymiar:

• Wyższa wydajność.
• Promuje innowacyjność i kreatywność.
• Pracownicy są nagradzani za osiągnięcia.
• Zachęca pracowników do zdobywania nowych umiejętności.
• Osoby mogą inspirować się pracą swoich rówieśników.
• Prowadzi firmę do pozycji o większym znaczeniu na rynku.
• Konkurencyjność może dać pracownikowi dawkę motywacji.

Jak sprawić, by konkurencyjne środowisko pracy było efektywne

W czasopiśmie Journal of Experimental Social Psychology opublikowano bardzo interesujące badanie, które zachęca nas to do refleksji nad efektywnością konkurencyjnego środowiska pracy. Otóż aby odnieść sukces, musimy przewyższyć tych, którzy w pewnym momencie nam pomogli. Tych samych kolegów, którzy ułatwili nam zdobywanie umiejętności i rozwój. Są to częste doświadczenia, które zdarzają się niemal codziennie.

Aby ta dynamika przebiegała bez konfliktów, firmy muszą zadbać o swoje mechanizmy promocji i konkurencyjności. Firmy są odpowiedzialne za tworzenie klimatu, w którym pracownicy mogą konkurować w najlepszych warunkach. Zobaczmy, jakie są klucze do osiągnięcia powodzenia:

• Docenianie pracowników.
• Nagradzanie ich wysiłków.
• Proponowanie strategii radzenia sobie ze stresem.
• Nie lekceważenie tych, którzy wykazują mniejszą konkurencyjność.
• Łączenie celów opartych na współpracy z tymi, które opierają się na konkurencyjności.
• Zapewnienie odpowiednich mechanizmów, aby pracownicy mogli się rozwijać.
• Informowanie pracowników o polityce i kulturze konkurencji panującej w firmie.
• Wspieranie kultury grupowej, a nie tylko indywidualnej konkurencyjności.

Kiedy konkurencyjne środowisko pracy nie jest skuteczne?

Konkurencyjne środowisko pracy nie sprawdza się w organizacjach utrzymujących się w bezwzględnej kulturze nastawionej wyłącznie na realizację celów. Kiedy priorytetem jest produktywność, a pomija się warunki i dobre samopoczucie pracownika, pojawiają się problemy. Jak dobrze wiemy, jest to dynamika występująca w dużej części świata pracy.

Poniżej wymienimy kilka przykładów okoliczności, w których to podejście nie jest odpowiednie:

• Środowisko pracy jest stresujące i bardzo wymagające.
• Nie każdy czuje się komfortowo w warunkach rywalizacji.
• W firmie brakuje jasnych mechanizmów pracy i dobrej organizacji.
• Pracownik jest postrzegany jako bezwartościowy i wymienny element organizacji.
• Konkurencyjność nie jest skuteczna, jeśli pracownicy postrzegają siebie nawzajem jako rywali.
• Nie jest to również skuteczne, gdy rywalizuje się tylko o utrzymanie pracy, bez żadnej innej nagrody.
• Jeśli przedkłada się osiągnięcie celów nad zdrowie psychiczne pracownika, konkurencyjność nie spełni swojej roli.

Jakie są skutki wysoce konkurencyjnego środowiska pracy?

Jednym z głównych skutków wysoce konkurencyjnego środowiska organizacyjnego jest pojawianie się konfliktów w relacjach. Narodowy Instytut Higieny Pracy w Oslo opublikował bardzo pouczającą analizę na ten temat. Problemy powstałe pomiędzy współpracownikami na skutek konkurencyjności często prowadzą do zwolnień lekarskich. Ponadto możliwe są następujące konsekwencje:

• Pojawia się stres i niepokój.
• Może wystąpić nieuczciwe lub nieetyczne postępowanie.
• Między współpracownikami może pojawić się dynamika zastraszania w miejscu pracy.
• Wysoka konkurencyjność może obniżyć produktywność i innowacyjność.
• Czasami konkurencyjność przekłada się na konformizm. Jest wielu, którzy ze względu na swoją osobowość unikają takiej dynamiki i wolą pominąć tego typu wyzwania, wykonując absolutne minimum.

Są ludzie, którzy rywalizują ze sobą. Każdego dnia muszą się doskonalić i pokazywać, jak daleko mogą zajść.

Możesz także przeczytać: Osobowość psychopatyczna wpływa na sukces zawodowy

Konkurencyjne środowisko pracy – korzyści pracownika

W tym momencie wiemy już, że konkurencyjne środowisko pracy nie zawsze jest skuteczne. Rozumiemy, że organizacje odpowiadają za koordynację i dbanie o mechanizmy, aby ten wymiar był odpowiedni i osiągał dobre wyniki. Nie można również zaprzeczyć, że w tak trudnym kontekście społecznym firmy muszą jak najlepiej dostosować się do tych nieprzewidzianych wzrostów.

W tym duchu warto podkreślić odpowiednią dynamikę psychologiczną. Są pracownicy, którzy wykazują się dużą osobistą konkurencyjnością, która nie jest motywowana czynnikami zewnętrznymi. Motywacją w pracy jest dla nich wewnętrzne doskonalenie, podejmowanie ciągłych wyzwań i pokonywanie ich. Właśnie w taki sposób budują swoją samoświadomość.

Ten czynnik osobowości ma ogromne znaczenie w środowisku pracy, o ile firmy same zadbają o warunki, aby cenić i promować takie zachowania. Istnieje mnóstwo dysfunkcyjnych firm. Nie docenia się w nich czynnika ludzkiego, a absolutnym priorytetem zawsze jest produktywność.