Kiedy normy, o których nie myślisz sprawują kontrolę
Normy to koncepcje. Koncepcje, które żyją w naszych umysłach i mówią nam, co powinniśmy robić. Mogą także określać oczekiwania wobec nas i, na ogół, są podzielane przez społeczeństwo. Każda grupa społeczna ma normy, które wcale nie są nieszkodliwe. W rzeczywistości mogą odgrywać istotną rolę w odczuwaniu, myśleniu i działaniu każdego członka grupy.
Gdy tożsamość grupowa jest ważna, normy grupowe kierują zachowaniem należących do niej ludzi. Na przykład idziesz ulicą i wpadasz na bezdomnego, który prosi o pieniądze. Może dasz mu trochę pieniędzy, może nie. Ale jeśli jesteś częścią grupy charytatywnej lub religijnej, która podkreśla koncepcję dawania, prawdopodobnie dasz mu trochę. To dlatego, że akt dawania jest normą w Twojej grupie.
„Nasze dziedzictwo i ideały, nasz kodeks i standardy – rzeczy, którymi żyjemy i których uczymy nasze dzieci – są zachowane lub pomniejszone dzięki temu, że swobodnie wymieniamy się pomysłami i uczuciami”.
-Walt Disney-
Jak powstają normy
Grupa może wyraźnie określić swoje normy w porozumieniu między członkami. Normy mogą również powstawać ze sposobu, w jaki ludzie się zachowują. Kiedy inni członkowie naśladują pewne zachowania, stają się one normami grupowymi. Członkowie grupy mogą naśladować ich albo dlatego, że mają jakiś cel, albo dlatego, że pomagają grupie przetrwać.
Ale nie są to jedyne sposoby, w jakie powstają normy. Mogą one rozwijać się również w znacznie mniej demokratyczny sposób. Czasami po prostu wybiera je lider grupy.
Może to być również wzorcowy członek grupy, który niechcący je tworzy. Dzieje się tak, gdy szczególnie reprezentatywny członek wyróżnia się myśleniem, odczuwaniem lub działaniem w pewien sposób. Prowadzi to do napięcia, które zostaje rozwiązane, gdy inni członkowie zaczynają uznawać nowe zachowanie za normę.
„Reguły i modele niszczą geniusz i sztukę”.
-William Hazlitt-
Dwa rodzaje norm
Istnieją dwa rodzaje norm, które mogą istnieć w grupie: opisowe i nakazowe. Normy opisowe to te, które mają związek z tym, co członkowie grupy robią w danej sytuacji. Kiedy nie wiesz, co robić, bierzesz przykład z zachowania innych osób. W ten sposób możesz ich naśladować. Następnie, jeśli pozostali poprą Twoje naśladownictwo, prawdopodobnie będziesz dalej postępować tak samo. Dlatego te normy tworzą się, gdy ludzie naśladują najważniejszych członków grupy.
Normy nakazowe mają związek z tym, co członkowie grupy aprobują lub odrzucają. Pozostali członkowie mówią Ci, co możesz zrobić, a czego Ci nie wolno. Są jak moralność: pokazują Ci, co jest dobre, a co złe. Grupy motywują te normy własnymi nagrodami i karami. Karzą każdego, kto nie podąża za nimi i nagradzają każdego, kto ich postępuje zgodnie z nimi.
„Nie sądzę, że kiedykolwiek odegram scenę seksu z powodu mojej religii i moich osobistych standardów”.
-Jon Heder-
Funkcja norm
Normy w grupach mają wiele różnych funkcji. Z jednej strony są to indywidualne funkcje, które oddzielnie wpływają na każdego członka grupy. Są to też funkcje społeczne, które wpływają na grupę i wszystkich jej członków.
Główną indywidualną funkcji jest zaproponowanie konkretnego światopoglądu. Normy w grupie mówią jej członkom, jak działa świat oraz jak myśleć, co czuć i jak postępować w tym świecie.
Istnieją pewne cele, o których warto wspomnieć, jeśli chodzi o funkcję społeczną norm. Jednym z nich jest to, że regulują relacje między członkami. Określają, jak postępować wobec wszystkich. Wyjaśniają także, jakie są funkcje i cele grupy. Wreszcie pomagają utrzymać tożsamość grupy.
Efekt czarnej owcy
Ale normy, podobnie jak reguły, są po to, by je łamać – a przynajmniej niektóre z nich. Członkowie grupy zawsze mają możliwość, by nie przestrzegać norm. Kiedy tak się dzieje, w większości grup pojawiają się ludzie, którzy próbują ich powstrzymać. To, co zwykle robią, szkodzi członkom, którzy nie przestrzegają norm. Z drugiej strony staje się jasne, którzy członkowie respektują normy (wzorcowi członkowie).
Nazywamy to efektem czarnej owcy. Celem oczerniania jest pozbycie się członków grupy, którzy negatywnie przyczyniają się do tożsamości społecznej. Niedawno w Hiszpanii były tego dwa przykłady.
Kiedy Katalończycy postanowili zawalczyć o niepodległość, złamali normy. Niektórzy ludzie (nie wszyscy) o silnej narodowej tożsamości zareagowali, szkalując ich. Postawili się po stronie, która chciała, by Hiszpania była jednym zjednoczonym krajem.
Jednocześnie pojawiła się odwrotna sytuacje: niektórzy Katalończycy o silnej katalońskiej tożsamości byli oczernianymi zwolennikami zjednoczonej Hiszpanii. Oczywiście, wystarczy zerknąć na wiadomości, by zauważyć, że problem nadal pozostaje nierozwiązany.
„Kiedy ktoś wychodzi poza normy kulturowe, kultura musi o siebie walczyć”.
-Robert M. Pirsig-