Tycjan – biografia niezwykłego malarza z Wenecji

Według historyków i krytyków sztuki, takich jak Arnold Hauser i Ernst Gombrich, Tycjan wyznaczył swoimi dziełami całkiem nowe ścieżki w świecie malarstwa. Już od wczesnych lat wykazywał się ogromnym talentem, a w swoich obrazach doskonale ukazywał głębię ludzkiej duszy. Z kolei jego dzieła religijne świetnie obrazowały cały wachlarz emocji, od miłości Madonny do dzieciątka aż do bólu związanego z ukrzyżowaniem i pochówkiem.

Na obrazach inspirowanych mitologią, Tycjan pokazywał ziemską radość pogańskiego świata. Obrazy takie jak “Wenus i Adonis”, czy “Danae” stały się niedoścignionym wzorcem prezentowania fizycznego piękna i erotyki. Krytycy sztuki chwalą mistrzowską grę kolorem i kreatywność tego malarza, który stał się inspiracją dla wielu pokoleń artystów.

Późniejsze dzieła Rubensa i Poussina są najlepszym potwierdzeniem starego powiedzenia, że ‘naśladownictwo to najszczersza forma pochlebstwa’.

Tycjan i jego dzieciństwo

Tiziano Vecellio, znany jako Tycjan, urodził się prawdopodobnie pomiędzy 1488 i 1490 r. w Pieve di Cadore, niewielkim miasteczku nieopodal Belluno we Włoszech. Dokładna data jego urodzin pozostaje do dziś nieznana.

Kilka pierwszych lat życia spędził w swoim miejscu urodzenia z rodzicami Gregorio i Lucią Vecellio. Tycjan był najstarszym z pięciorga dzieci. Jego ojciec był szanowanym radnym i żołnierzem. Pracował jako inspektor na zamku w Pieve di Cadore i był kierownikiem lokalnych kopalni. W rodzinie Tycjana było też wielu notariuszy. Jak zatem widać, Tycjan pochodził z dość zamożnego i poważanego rodu.

Kiedy Tycjan miał 10 lat, rodzice wysłali go do Wenecji. Miał tam zamieszkać ze swoim bratem, Francesco. Wkrótce po przeprowadzce Tycjan i jego brat rozpoczęli praktyki u tworzącego mozaiki artysty Sebastiano Zuccato. To właśnie wtedy młody malarz odkrył swój talent.

Kilka lat później Tycjan dołączył do szkoły Giovanniego Bellini. Był to jeden z najbardziej szanowanych malarzy weneckich, a wśród jego podopiecznych byli tacy artyści, jak Giovanni Palma di Serinalta, Lorenzo Lotto, Sebastiano Luciani, czy Giorgio da Castelfranco.

Pierwsze dzieła Tycjana

Fresk Herkules znajdujący się w Palazzo Morosini w Wenecji jest uważany za jedno z pierwszych dzieł Tycjana. W tym samym okresie powstały również Madonna z dzieciątkiem, W Wenecji, oraz Nawiedzenie św. Elżbiety przez Maryję, które obecnie znajdują się w Gallerie dell’Academia w Wenecji.

Kariera Tycjana nabrała rozpędu w 1508 r. po tym, jak wspólnie z Giorgione di Castelfranco namalował freski w Fondaco dei Tedeschi. Najważniejszą częścią stworzoną tam przez Tycjana była Alegoria sprawiedliwości. Ze względu na bliską współpracę obydwu artystów, trudno jest rozróżnić ich prace pochodzące z początku XVI w.

Obydwaj byli również uznawani za prekursorów “sztuki współczesnej”. Ich styl był bardziej elastyczny, pozbawiony sztywnych reguł, wolny od zasad symetrii i wielu innych konwencji szkoły Belliniego.

Giorgione zmarł przedwcześnie w 1510 r. Po jego śmierci Tycjan jeszcze przez pewien czas malował w takim samym stylu, ale jego obrazy szybko zaczęły nabierać innego charakteru, z odważnymi, wyrazistymi pociągnięciami pędzla. Pierwszym freskiem, jaki Tycjan namalował samodzielnie były trzy cuda świętego Antoniego z Padwy stworzone w 1511 r.

Tycjan i jego bogata kariera

Po śmierci Giovanniego Belliniego w 1516 r., Tycjan nie miał już sobie równych w Wenecji. Zastąpił Belliniego na stanowisku państwowego malarza, za co otrzymywał regularną pensję.

“Celowo unikałem stylu Rafaela i Michała Anioła, gdyż miałem ambicje robić coś więcej niż tylko umiejętnie tworzyć imitacje.”

-Titian-

W latach 1526-1530 Tycjan zmienił i dopracował swój styl. Zaczął wykorzystywać bardziej skomplikowane motywy i wprowadzać styl monumentalny. W 1518 namalował Wniebowzięcie Maryi Dziewicy dla bazyliki Santa Maria Gloriosa dei Frari. Obraz ten zachwycał nie tylko ze względu na swoje rozmiary, ale i kolory, jakie wykorzystał artysta. Wkrótce potem prace Tycjana były rozchwytywane przez miłośników sztuki, a na 1521 r. przypadł szczyt jego popularności.

Śmierć świętego Piotra Męczennika

W 1530 r., namalował jedno ze swych najbardziej wybitnych dzieł, Śmierć świętego Piotra Męczennika. Niestety, obraz ten został zniszczony w 1867 r. Obecnie istnieją jedynie jego kopie. Obraz ten przedstawia pełną przemocy scenę i wielkie drzewo, które dodaje całości barokowego patosu.

Jednocześnie artysta malował liczne obrazy Madonny, głównie w połączeniu z pięknymi, rustykalnymi krajobrazami. Tworzył również dzieła inspirowane mitologią. Jedno z nich, Bachanalia mieszkańców Andros można zobaczyć w Muzeum Prado w Madrycie. Obraz ten uważa się za jedno z najbardziej wyjątkowych dzieł o tematyce pogańskiej, jakie powstały w okresie renesansu.

Portrety sławnych i bogatych

W 1530 r. Tycjan spotkał się z cesarzem rzymskim Karolem V. Namalował portret władcy w stylu jak na tamte czasu niezwykle nowatorskim. Został malarzem na dworze cesarza i zyskał popularność malując portrety na dworach w całej Europie. Zyskał tym samym wiele przywilejów i tytułów. Tycjan wiedział, jak zyskać sobie przychylność ludzi bogatych i wpływowych. Wykorzystywał swój urok osobisty i malował portrety, które w subtelny sposób przedstawiały członków dworu.

Żaden malarz współczesny Tycjanowi nie stworzył tylu portretów, co on. Niektórzy podejrzewają jednak, że to uczniowie Tycjana namalowali część z tych dzieł.

“Nie jasne kolory, lecz dobry rysunek nadaje postaci piękno.”

-Tycjan-

Niektórzy władcy, których namalował Tycjan, wypłacali mu szczodre pensje. Mógł on sobie zatem pozwolić na wygodne życie. Jego ulubionym miejscem był dom na wzgórzach nieopodal miasteczka, w którym się urodził. Miał stamtąd piękne widoki i mnóstwo inspiracji do malowania krajobrazów. W wielu jego dziełach pojawia się młyn, który znajdował się w miasteczku Collontola, nieopodal Belluno.

Życie osobiste

W 1525, Tycjan poślubił córkę fryzjera, Cecylię. Wkrótce urodził się im syn Pomponio, a potem jeszcze dwoje dzieci. Ulubionym dzieckiem Tycjana był Orazio, który został asystentem ojca.

Około 1526 r. Tycjan zaprzyjaźnił się z Pietro Aretino. Pietro był wpływową i ekstrawagancką postacią, odgrywającą ważną rolę na scenie kulturalnej i politycznej w tamtym okresie. Tycjan namalował przynajmniej trzy różne portrety Aretino.

W 1530 r. zmarła jego żona Cecylia. Tycjan ponownie się ożenił i urodziła mu się córka Lavinia. Niestety, druga żona również zmarła. Wówczas siostra Tycjana, Orsa, zamieszkała z nim, aby pomóc w wychowywaniu dzieci i prowadzeniu domu.

Śmierć Tycjana

Tycjan zmarł 27 sierpnia 1567 r. w wyniku plagi, jaka opanowała Wenecję. Żył bardzo długo i był jedyną ofiara plagi w Wenecji, której zapewniono pochówek kościelny. Jego ciało złożono w grobie w kościele Santa Maria Gloriosa dei Frari, nieopodal jego słynnego obrazu. Wiele lat później zbudowano nad jego grobem pomnik, który jest tam aż do dziś.

Religijne obrazy Tycjana stały się wzorem dla malarzy kolejnych pokoleń. Poruszały one wiernych jak mało które dzieła. Jednocześnie dzieła oparte na mitologii przyniosły mu tytuł najlepszego malarza erotyków. Tycjan nie ograniczał się w tematyce ani stylu i zawsze szukał nowych sposobów malarskiej ekspresji, dzięki czemu po dziś dzień jest uważany za jednego z największych malarzy w historii.