Zaburzenia odżywiania a osobowość

Podręcznik diagnostyczny i statystyczny zaburzeń psychicznych (DSM-5) Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego mówi, że „zaburzenia odżywiania charakteryzują się problemami z odżywianiem lub zachowaniami związanymi z jedzeniem, które skutkują zmianami w spożywaniu jedzenia i wchłaniania pokarmu oraz znacznie upośledzają zdrowie fizyczne lub funkcjonowanie psychospołeczne”.

Większość ludzi rozumie podstawy tych schorzeń. Ale czy wiesz, że istnieje związek łączący zaburzenia odżywiania i osobowość?

Częstość występowania tych zaburzeń wzrosła w ciągu ostatnich dwudziestu lat. Chociaż dotyczą one szczególnie młodych kobiet, pracownicy służb zdrowia coraz częściej zauważają je również pośród młodych mężczyzn.

Zaburzenia odżywiania i ich klasyfikacja

W najnowszym wydaniu DSM, czyli DSM-5, zaburzenia odżywiania obejmują:

• jadłowstręt psychiczny,
• bulimię,
• kompulsywne napady jedzenia,
• zaburzenie unikania/ograniczania przyjmowania pokarmów (ARFID),
• zaburzenia przeżuwania,
• łaknienie spaczone.

Pierwsze dwa rodzaje są najczęstszymi zaburzeniami odżywiania, dlatego skupimy się wyłącznie na anoreksji i bulimii.

Warto jednak wspomnieć, że inne zaburzenia odżywiania i jedzenia stały się bardziej powszechne we współczesnym społeczeństwie – są to nadwaga i otyłość (związane ze stylem życia i złą dietą), bigoreksja, megareksja, permareksja i alkoreksja.

Zaburzenia odżywiania: charakterystyka

Literatura naukowa omawiająca zaburzenia odżywiania i jedzenia podkreśla wieloczynnikową naturę tych stanów. Z drugiej strony nacisk na konwencjonalne standardy piękna również odgrywa ogromną rolę. Mają one głęboki wpływ na przekonania o nieprzystosowanym obrazie ciała, które są podstawową przyczyną tych zaburzeń.

Zaburzenia odżywiania a cechy osobowości

Zależność między tymi dwoma czynnikami sugeruje, że niektóre cechy mogą odgrywać kluczową rolę w powstawaniu i postępie zaburzeń odżywiania i jedzenia. Ogólnie rzecz biorąc, badania wskazują, że osobowość neurotyczna jest często związana z zaburzeniami odżywiania.

Jednak różne cechy dotyczą każdej konkretnej podkategorii. Na przykład wielu pacjentów z jadłowstrętem psychicznym wykazuje również obsesyjne zachowania i chęć kontroli. Badacze zwracają również uwagę na nieelastyczne wzorce myślenia, szczególnie te związane z przekonaniami nieprzystosowawczymi.

I na koniec, ludzie z jadłowstrętem psychicznym mają także tendencje do uzależnień i introwersji.

Z drugiej strony pacjenci z bulimią często mają niską tolerancję na frustrację i niską kontrolę impulsywności. Mają także zaniżoną samoocenę, są bardziej niespokojni i bardziej „wrażliwi interpersonalnie” niż osoby z anoreksją (Macias i in., 2003). Ich impulsywność powoduje również, że są oni podatni na nieprzewidziane zachowania.

Zaburzenia osobowości i zaburzenia odżywiania

Nie możemy mówić o cechach osobowości bez wspominania o zaburzeniach osobowości. Istnieje wysoka korelacja między cechami osobowości a zaburzeniami odżywiania. Niektóre badania pokazują, że wynosi ona aż 53-93 procent.

Badacze byli w stanie wykazać, że istnieje związek między jadłowstrętem psychicznym, zaburzeniem unikania, zaburzeniem uzależnienia i zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym. Z kolei żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa) jest związana z zaburzeniami emocjonalnymi, zaburzeniami lękowymi i uzależnieniami.

Biorąc pod uwagę, jak skomplikowane jest leczenie zaburzeń odżywiania, osobowość pacjenta odgrywa decydującą rolę. Potrzeba kontroli, impulsywności i braku elastyczności umysłowej utrudnia pacjentom współpracę z terapeutami i innymi pracownikami służby zdrowia.

Dlatego ważne jest, aby pracować nad tymi cechami osobowości w terapii. W końcu ogrywają one ważną rolę w utrzymywaniu zniekształceń poznawczych (sztywność umysłowa), kompulsywnym objadaniu się i wywoływaniu przeczyszczenia (impulsywność) oraz restrykcyjnych diet (potrzeba kontroli).