Udowodniono, że zbyt wysoka samoocena powoduje spadek empatii
Być może wielu zdziwi fakt, że zbyt wysoka samoocena obniża empatię. Cecha polegająca na przekonaniu o własnej wielkości powoduje problemy ze współżyciem z innymi, konflikty i zachowania typowe dla profilu narcystycznego. Nie jest łatwo zrozumieć, dlaczego ktoś zakłada sobie koronę i odłącza się od innych.
Niska samoocena także powoduje liczne problemy takie jak niepewność, brak sprawczości, niepokój czy stany depresyjne. Z takimi problemami często trafia się na terapię.
Zarówno zbyt niska jak i zbyt wysoka samoocena są problematyczne. Brak samokontroli dodatkowo utrudnia zachowanie równowagi. Uwagę zwraca fakt, że “cieszenie się” wysokim poczuciem własnej wartości zniekształca zdolność danej osoby do współodczuwania.
Przeanalizujmy to.
Dlaczego zbyt wysoka samoocena obniża empatię?
Może wydawać się to dziwne, ale eksperci twierdzą, że zbyt wysoka samoocena niesie ze sobą poważne problemy. Gdy ktoś uważa się za nieskończenie lepszego od innych, wymaga tego samego od otoczenia. Skutkuje to brakiem wzajemnego szacunku.
Problemy w związkach, w pracy, w relacjach społecznych….Osoby o niski poczuciu wartości nie potrafią się przed czymś takim bronić. Z kolei życie w przekonaniu o własnej wielkości nierzadko prowadzi do zachowań agresywnych.
Teoria autoweryfikacji
William Swann, profesor psychologii społecznej i osobowości z uniwersytetu w Teksasie jest autorem teorii autoweryfikacji. Na czym polega ta koncepcja? To ciekawy i wiele wyjaśniający aspekt, która pozwala nam zrozumieć, dlaczego zbyt wysoka samoocena obniża empatię.
Człowiek o zbyt wysokiej samoocenie ciągle szuka “autoweryfikacji”. Innymi słowy, musi bez przerwy potwierdzać swoje racje i czyny. W ten sposób wzmacnia swoje przekonanie o własnej wielkości. Problem pojawia się jednak, gdy zaczyna mieć oczekiwania wobec innych ludzi.
Wówczas chce, by otaczający go ludzie zapewniali mu wzmacnianie poczucia własnej wartości, jego cech, kompetencji i działań. Doktor William Swann twierdzi, że to bardzo problematyczne także na arenie zawodowej.
Gdy mamy do czynienia z szefem lub kolegą z pracy z obsesją na punkcie wymagania od innych potwierdzania jego wartości i kompetencji, istnieje ryzyko, że odłączy się od wspólnych celów. Taki profil osobowości cechuje się brakiem empatii.
Narcyzm: gdy zbyt wysoka samoocena prowadzi do spadku empatii
Jak już wspominaliśmy, zbyt wysoka samoocena to typowa cecha osobowości narcystycznej. Badania takie jak to przeprowadzone na uniwersytecie w Georgii (USA) wskazują na to, że miłość własna i zadowolenie z siebie przyjmują różne formy.
Z jednej strony mamy osoby o pozytywnej samoocenie, które chętnie współpracują innymi. Mają one zdrowy obraz samych siebie i są przy tym w stanie doceniać oraz szanować innych. Jednak gdy twierdzimy, że zbyt wysoka samoocena obniża empatię, mamy na myśli narcyzów.
Ich cała aktywność psychiczna, cała uwaga, emocje i motywacje skupiają się na nich samych. Nie empatyzują, nie są w stanie doceniać innych ani współodczuwać. W wielu przypadkach, gdy nie otrzymują dość uwagi i potwierdzeń ich wartości z zewnątrz, stają się agresywni i okazują brak szacunku.
Zbyt wysoka samoocena i jej konsekwencje
Zbyt wysoka samoocena obniża empatię, co ma duży wpływ na relacje społeczne i związki. Gdy ktoś nie potrafi rozumieć i dostrzegać drugiej osoby, pogłębia dystans. Powoduje to wiele przypadków oceniania i ostracyzmu.
Jest jednak coś więcej. Prace badawcze zrealizowane w 2003 roku przez Carol Dweck i Ellen Leggett wskazują na bardzo ciekawe dane. Po pierwsze, zbyt wysoka samoocena ma związek z mało elastyczną mentalnością, brakiem otwartości na zmiany i wyzwania oraz strachem przed okazywaniem braku kompetencji.
Osoby takie są ślepe na własne błędy, nie przyjmują krytyki, są niedojrzałe i słabo zarządzają emocjami. Dowodzi to ponownie, że skrajności – również w psychologii – bywają problematyczne. Zbyt silne przekonanie o własnej wartości jest zatem niebezpieczne.
Stanowi zalążek agresji w relacjach, jest wrogiem harmonijnego współżycia oraz czynnikiem utrudniającym tworzenie produktywnej i opartej na szacunku atmosfery w pracy.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Baumeister, R. F., Smart, L., & Boden, J. M. (1996). Relation of threatened egotism to violence and aggression: the dark side of high self-esteem. Psychological review, 103(1), 5.
- Dweck, C. S., Leggett, E. L. A Social-Cognitive Approach to Motivation and Personality, Psychological Review, 95, 256-273.
- Talaifar S, Buhrmester MD, Ayduk Ö, Swann WB. Asymmetries in Mutual Understanding: People With Low Status, Power, and Self-Esteem Understand Better Than They Are Understood. Perspectives on Psychological Science. 2021;16(2):338-357. doi:10.1177/1745691620958003
- Neff, Kristin. (2003). The Development and Validation of a Scale to Measure Self-Compassion. Self and Identity. 2. 223-250. 10.1080/15298860309027.