Emocje społeczne: poznaj ich listę i to, jak działają?

Jedną z najpotężniejszych i najbardziej charakterystycznych emocji społecznych jest miłość. To doświadczenie działa jak spoiwo społeczne, które buduje więzi między nami i sprawia, że dbamy o tych, których najbardziej kochamy.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 10 grudnia, 2021

Emocje społeczne to te stany, które pojawiają się tylko wtedy, gdy przebywamy w towarzystwie jednej lub więcej osób. Przykładem tego może być wstyd, uczucie, które zasadniczo powstaje z umieszczania własnej wartości w oczach innych. Są to zarówno pozytywne, jak i negatywne doświadczenia, które organizują nasze relacje, a nawet sposób, w jaki siebie postrzegamy.

W tej dziedzinie warto też zwrócić uwagę na pewien ciekawy fakt. Każdy język ma określenia pewnych konkretnych stanów emocjonalnych, które pojawiają się tylko między grupami społecznymi. Przykładem tego jest niemiecki termin Schadenfreude. To słowo można przetłumaczyć jako przyjemność w obserwowaniu nieszczęścia innych, zadowolenie ze zła, które przytrafia się innym.

Z kolei w języku francuskim znajdujemy dużo bardziej wzbogacające wyrażenie: retrouvailles. Symbolizuje ono tę radość, jakiej zwykle doświadczamy, gdy ponownie spotykamy kogoś, kogo od dawna nie widzieliśmy i kogo cenimy. Tak więc, jak widzimy, istnieje wiele wrażeń, uczuć i reakcji, których możemy doświadczyć, gdy jesteśmy częścią społeczeństwa.

Dlatego eksperci mają tendencję do odróżniania emocji indywidualnych od społecznych. Emocje społeczne są może nawet ciekawsze, ponieważ się przenoszą, są zaraźliwe. Pozwalają nam tworzyć więzi między nami, a czasami są przyczyną problemów i nieporozumień. Przeanalizujmy to głębiej.

Co to są emocje społeczne?

Rola emocji w każdym z naszych środowisk jest decydująca. Co ciekawe, nie zawsze to sobie uświadamiamy. Ogólnie rzecz biorąc, rozumiemy te stany psychofizjologiczne jako stany wewnętrzne, które mają pewien cel. A mianowicie przygotowują nas do rozwinięcia szeregu zachowań, za pomocą których możemy reagować na wymagania środowiskowe.

Zastanówmy się jednak: wiele z tych wyzwań czy wymagań ma wiele wspólnego z otaczającymi nas grupami ludzi. Stres związany z pracą, złożoność relacji emocjonalnych i rodzinnych, więzi z przyjaciółmi… Jesteśmy istotami społecznymi i dlatego częściej i silniej się wyróżniają te stany, które nazywamy emocjami społecznymi.

Pewne badania, na przykład przeprowadzone na Uniwersytecie w Amsterdamie (Holandia), wskazują interesujący fakt do przemyślenia. Człowieka definiuje szereg podstawowych emocji, takich jak radość, strach, smutek, wstręt, zdziwienie…

Możliwe, że gdybyśmy nie żyli w grupach społecznych, nigdy nie odczulibyśmy serii emocji, które pojawiają się tylko wtedy, gdy dzielimy przestrzenie z innymi ludźmi.

Z pewnością, gdybyśmy zostawili dziecko jego losowi na bezludnej wyspie, nigdy nie rozwinęłoby w sobie wielu z tych emocji. Tych uczuć, które rozwijają się wyłącznie w kontekście społecznym na dobre lub na złe. Przeanalizujemy je teraz po kolei.

Zazdrość i zawiść

Chociaż nie oznaczają tego samego, możemy je umieścić prawie w tej samej sferze. Zazdrość i zawiść to dwie najbardziej klasyczne emocje społeczne, które ujawniają się tylko wobec naszych bliźnich.

Pragnienie posiadania tego, co ma druga osoba i strach przed utratą uczucia kogoś przez interwencję osób trzecich zarysowują stany, których nigdy nie doświadczylibyśmy będąc sami.

Podziw

Ten wymiar przypomina jedną z rosyjskich lalek matrioszek: w środku kryje się o wiele więcej. Na podziw składa się sympatia, zdziwienie, pociąg, a także radość. Są to stany, które kierujemy do jednej lub większej ilości osób, ponieważ jest w nich coś, co nam się podoba, co nas inspiruje i co szczególnie cenimy.

Współczucie i poczucie solidarności

Prawdą jest, że współczucie można również uznać za emocję indywidualną. W końcu współczucie dla samego siebie jest możliwe i dość powszechne. Jednak nabiera autentycznego znaczenia, gdy doświadczamy go w stosunku do innych ludzi.

Współczucie i poczucie solidarności to dwie społeczne emocje o wielkiej wartości. Dzięki nim pomagamy, mobilizujemy i nadajemy sens temu społecznemu aspektowi człowieka.

Emocje społeczne: miłość

Miłość i zakochanie to stany, które dotleniają i ożywiają społeczne emocje. Miłość we wszystkich jej formach, czy to do naszego partnera, do dzieci, rodziny czy do przyjaciół, jest tym psychologicznym spoiwem, które daje nam siłę, poczucie sensu i cel. Niewiele emocji społecznych jest tak transcendentnych jak miłość.

Wstyd

Wspomnieliśmy o nim na początku. Wstyd miesza się ze strachem, ponieważ uniemożliwia nam pokazanie innym, kim jesteśmy. A ten strach z kolei karmi się udręką z powodu dyskwalifikacji innych, osądu, jaki wydają na nas inni ludzie.

Ten brak akceptacji, uznania i tolerancji wobec siebie pojawia się tylko w otoczeniu społecznym. Niestety tworzy stan, który wyraźnie podważa naszą tożsamość i poczucie własnej wartości.

Poczucie winy i wyrzuty sumienia – odwieczne emocje społeczne

Poczucie winy i wyrzuty sumienia to kolejne dwie najczęstsze emocje społeczne. Uczucie przykrości z powodu zranienia kogoś naszym zachowaniem, słowami lub postawą było zjawiskiem powtarzającym się od zarania dziejów.

Świadomość, że nie postąpiliśmy właściwie wobec kogoś i cierpienie z tego powodu, nie tylko pomaga nam uczyć się na podstawie naszego zachowania. Daje nam także motywację, aby stawać się lepszym człowiekiem.

Cel wszystkich tych stanów, wewnętrznych doświadczeń i doznań tworzy wyjątkową i transcendentną tkankę psychologiczną, która rośnie tylko w grupach społecznych. Zrozumienie emocji społecznych, poznanie ich celu i ich uregulowanie ułatwi współistnienie i dobre samopoczucie każdej jednostki i grupy.