Stimming: zachowania autostymulujące w autyzmie

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 22 stycznia, 2023

Autyzm jest zaburzeniem mierzonym w spektrum i jako takie dostosowuje się do zróżnicowanych okoliczności. Nie wszystkie osoby z autyzmem tak samo funkcjonują społecznie, mają takie samo IQ lub zdolności i zainteresowania. Jednak jest jedna cecha, która u osób z autyzmem pojawia się często i która w oczach obserwatora jest nie tylko charakterystyczna, ale także niezrozumiała i niepokojąca. Jest to autostymulacja, znana także jako stimming.

Termin ten odnosi się do zachowań autostymulujących. Składają się one z powtarzalnych działań bez wyraźnego celu, które pomagają jednostce w regulacji emocji i nastroju. Zachowanie to jest to również znane jako zachowanie stereotypowe i jest powszechne dla autyzmu. Może również wystąpić u osób cierpiących na różne defekty czuciowe lub neurologiczne, u osób z ADHD, a nawet u osób, które nie cierpią na żadne zaburzenie.

Stimming wciąż budzi wiele wątpliwości: czy powinniśmy spróbować go wyeliminować lub ograniczyć? A może wręcz przeciwnie, powinniśmy zrozumieć i szanować tę potrzebę? Poniżej omawiamy obie pozycje.

Stimming

Jak wspomnieliśmy wcześniej, termin stimming odnosi się do rytmicznych i powtarzalnych zachowań, które są odtwarzane w stereotypowy sposób i których jednostka używa do wewnętrznej regulacji. Ta samostymulacja może obejmować każdy z pięciu zmysłów i przybierać różne formy.

Jakaś osoba może na przykład obgryzać paznokcie lub owijać włosy wokół palców, gdy jest znudzona lub zdenerwowana, i nikt nie byłby szczególnie zaskoczony. Jednak gdy ktoś kołysze się rytmicznie, macha rękami lub uderza się w głowę, osoby wokół są dość zszokowane. Podstawowa funkcja tych zachowań jest w zasadzie taka sama. Jedyna różnica polega na rodzaju i intensywności stymulacji. W konsekwencji jeden typ jest bardziej akceptowany i znormalizowany niż drugi.

Wyróżniamy różne rodzaje stimmingu:

• Wizualny. Jest to na przykład wielokrotne mruganie.
• Słuchowy. Wydawanie wysokich pisków lub powtarzanie fraz lub słów.
• Dotykowy. Pocieranie skóry lub stukanie palcami.
• Węchowy lub smakowy. Wąchanie przedmiotów lub lizanie ich.
• Przedsionkowy. Skakanie lub kołysanie się w przód i w tył.

Zrozumienie zachowań autostymulujących

Chociaż stimming pozornie nie ma żadnego celu, prawda jest taka, że jest to forma autostymulacji i samozadowolenia. Jest to mechanizm adaptacyjny , którego jednostka używa w pewnych skomplikowanych i przytłaczających sytuacjach. Oto niektóre z jego głównych funkcji:

Samostymulacja

Jak sama nazwa wskazuje, zachowanie samostymulujące służy zapewnieniu jednostce stymulacji, której nie otrzymuje ze swojego otoczenia. Na przykład, gdy czuje się znudzona lub bierze udział w monotonnych zajęciach, może uciekać się do tego stereotypowego zachowania.

Regulacja sensoryczna

Stimming może mieć również odwrotną funkcję, polegającą na odwracaniu uwagi lub „ochronie” jednostki przed środowiskiem, które jest zbyt stymulujące. Bardzo jasne światła, głośne dźwięki, zgiełk, tłumy i inne podobne elementy mogą przeciążyć jej zmysły. Niektórzy nie są w stanie przetworzyć takiej stymulacji.

W ten sposób stymulacja pomaga chorym zrekompensować zaburzenie w integracji sensorycznej. Ponadto zapewnia im przyjemne doznania ulgi, odprężenia, bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia.

Zarządzanie emocjami

Zachowania te są również pomocne, gdy dana osoba stoi w obliczu przeładowania emocjonalnego. Może na przykład nie wiedzieć, jak sobie radzić, gdy inni wiele od niej wymagają, sytuacja społeczna jest dla niej stresująca lub skomplikowana, albo środowisko jest nieznane lub groźne. Stimming pomaga jednostce regulować te intensywne emocje i zmniejszać uczucie niepokoju.

Komunikacja i ekspresja

Wreszcie, stimming odgrywa również ważną rolę w komunikacji i wyrażaniu emocji. Może to być sposób, w jaki dana osoba wyraża swój dyskomfort, aby jej otoczenie zmniejszyło wymagania wobec niej lub zaoferowało jej pomoc i wsparcie. Z drugiej strony może być również wyrazem emocji, takich jak szczęście i radość. W końcu to środek komunikacji.

Czy stimming powinien być kontrolowany?

Tradycyjnie uważano, że zachowania autostymulujące lub stereotypowe należy kontrolować i korygować. Tak więc protokoły interwencyjne zostały zaprojektowane tak, aby zapobiegać takim zachowaniom. Jednak w ostatnim czasie wielu profesjonalistów, ekspertów i dorosłych z autyzmem wierzy i broni idei, że stimming musi być rozumiany i szanowany, w świetle funkcji, jakie spełnia dla tych, którzy go wykonują. Stanowi to naprawdę użyteczny i odpowiedni mechanizm radzenia sobie.

Z drugiej strony, istnieją pewne sytuacje, w których, w przypadku wystąpienia stimmingu, konieczna może być interwencja. Na przykład:

• Jeśli to samookaleczanie się. Na przykład, gdy dana osoba bez przerwy uderza się w głowę.
• Jeśli zniekształca to ich uwagę. Utrudnia to naukę i normalny rozwój.
• Kiedy symulacja żywi się sobą. Oznacza to, że ponieważ zachowanie jest satysfakcjonujące, wzmacnia się samo. Może to prowadzić do nadmiernego skupienia się na sobie. Alternatywnie, częstotliwość i intensywność tego zachowania może wzrosnąć tak bardzo, że zakłóci normalne codzienne funkcjonowanie chorego.
• Jeśli jest stygmatyzujące. W końcu niektóre stereotypowe zachowania nie są rozumiane lub postrzegane przychylnie przez społeczeństwo. Może to utrudnić relacje społeczne jednostki i spowodować odrzucenie.

Interweniować czy nie?

Zanim zaczniemy interweniować w zachowania samostymulujące, ważne jest, aby ustalić, czy powodują one jakąkolwiek szkodę lub zakłócenia, czy wręcz przeciwnie, są użytecznym narzędziem dla jednostki. Jeśli jednak konieczna jest interwencja, ważne jest, aby zrozumieć, co powoduje pojawienie się stimmingu. Chorego należy uczyć innych zasobów, dzięki którym może sobie radzić i regulować się z perspektywy sensorycznej i emocjonalnej.

Można go również poinstruować, aby wykonywał alternatywną i niekompatybilną stymulację, która jest bardziej akceptowalna i mniej niepokojąca. Podobnie bardzo pomocne może być działanie na określone elementy środowiska (takie jak stopień stymulacji lub zapotrzebowanie).