Stan świadomości: czy stanowi wytwór mózgu?

Stan świadomości: czy stanowi wytwór mózgu?
Fátima Servián Franco

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Fátima Servián Franco.

Ostatnia aktualizacja: 22 grudnia, 2022

Nowoczesna medycyna pozwala nam praktycznie przywracać ludzi do życia z pomocą tlenu, leków oraz innych sposobów interwencji. Jednak zanim wrócą, gdy ich ciało jest klinicznie martwe, gdzie znajduje się stan świadomości?

Lujan Comas, licencjonowany lekarz specjalizujący się w anestezjologii i resuscytacji, twierdzi, że stan świadomości nie jest wytworem mózgu. Uważa, że świadomość wykorzystuje mózg.

Z kolei Stuart Hameroff, psycholog na Uniwersytecie Arizony oraz Roger Penrose, fizyk matematyczny na Uniwersytecie Oksfordzkim, zaproponowali, że  mikrotubule ciała, sztywne puste pręciki w cytoszkieletach komórek, działają jak kanały przenoszące informacje kwantowe odpowiedzialne za naszą świadomość.

Podczas doświadczenia śmierci serce i mózg przestają funkcjonować. Osoby, które doświadczyły śmierci klinicznej, a następnie zostały przywrócone do życia, są w stanie tłumaczyć swoje postrzeganie zmysłowe jakby znajdowały się poza swoimi ciałami.

Widzą siebie i wszystko, co się dzieje się wokół nich w tym momencie, widzą jak całe życie przelatuje im przed oczami i rozumieją znaczenie swojej egzystencji. Odczuwają niekończący się spokój i miłość, które trudno je opisać.

Ze względu na warunki biologiczne świadomość może nie istnieć w mózgu, jak zakładają niektóre osoby. To pewien rodzaj energii i wiemy, że energii nie można stworzyć ani zniszczyć. Zamiast tego energia przekształca się i trwa. Kiedy umierasz, zawartość tych mikrotubul wraca do świadomości kwantowej.

Jeśli jesteś przywracany do życia, możesz odzyskać ten informacje.

“Obecne materialistyczne postrzeganie związku między świadomością a mózgiem, które jest wyznawane przez większość lekarzy, filozofów i psychologów, wydaje się być zbyt ograniczone, aby umożliwić nam właściwe zrozumienie tego fenomenu. Istnieją znaczące powody pozwalające założyć, że nasz stan świadomości, z ciągłym doświadczaniem siebie, nie zawsze wiąże się z funkcjonowaniem naszego mózgu.”

-Pim van Lommel-

Człowiek w tunelu

Teorie na temat doświadczenia śmierci (NDE)

Konwencjonalna teoria medyczna zakłada, że doświadczenia śmierci to zaledwie halucynacje. Według jednego z wyjaśnień brak dopływu tlenu do mózgu wywołuje wszelkie tego rodzaju doświadczenia. Kolejne głosi, że są wywoływane przez zbyt wysoki poziom anhydraz węglanowych lub epilepsję w płacie czołowym.

Osoby, które przeżyły doświadczenia śmierci zazwyczaj opisują je w podobny sposób, a przynajmniej ich opowieści mają kilka wspólnych elementów. Dzieci mówią, że widziały “anioły”, ateiści mówią o “energii”, zaś osoby wierzące twierdzą, że widziały Boga. Wydaje się, że są to różne nazwy na to samo zjawisko.

Doświadczenia śmierci i doświadczenia końca życia wydają się wspierać założenie, że świadomość wykracza poza ciało. Jednak nie jest to wiara podobna do wiary w religię lub boga. Takie doświadczenia stanowią przedmiot badań naukowych na całym świecie.

Większość osób, które doświadczyły NDE, zmieniają później w pewien sposób swoje wartości. Przestają bać się śmierci i radykalnie zmieniają sposób, w jaki żyją. Czasami przekwalifikowują się, aby pracować w dziedzinie, które nadaje znaczenie ich życiu oraz w jakiś sposób pomaga innym.

“Śmierć to nic innego niż inny sposób bycia z wzmocnioną i rozszerzoną świadomością, która znajduje się jednocześnie w każdym miejscu, ponieważ nie jest już przywiązana do ciała.”

-Pim van Lommel-

Kobieta z rozpostartymi ramionami na tle słońca

Czy istnieje wszechogarniający stan świadomości, który łączy nas wszystkich?

Van Gulick (2004) twierdził, że żaden aspekt mózgu nie jest bardziej znajomy ani niejasny niż doświadczanie osobistej i globalnej świadomości. Dzisiejsze teorie na temat mózgu badają problem świadomości.

Chociaż z kwestią świadomości łączą się liczne kontrowersje i spory, to istnieje również konsensus, że musimy zrozumieć zarówno ją, jak i jej miejsce w naturze. Musimy zrozumieć stan świadomości i w jaki sposób wiąże się z zachowaniem.

W magazynie Neuroscience of Consciousness opublikowano badanie, które sugeruje, że świadomość wykorzystuje algorytmy przestrzeni a nie w czasie, w polu elektromagnetycznym mózgu. Kiedy spojrzymy na to z tej strony, wydaje się, jakby świadomość nie była całkowicie subiektywna.

Podsumowując, jest jasne, że świadomość nie stanowi wytworu mózgu. Ale czy istnieje pewien rodzaj świadomości, który stale się uczy i łączy się ze wszystkim? Być może. W naszym świecie wszystko składa się z podcząsteczek i wszystko może być połączone na poziomie podcząsteczkowym.

Z pewnością jeśli rozumielibyśmy śmierć w jakiś inny sposób, przeżywalibyśmy nasze życia inaczej.

“Bez ciała i bez czasu, nie przeszkadzało mi moje ego ani funkcjonowanie lub dysfunkcje mojego mózgu i pamięci. A podczas mojego czystego postrzegania źródła nie miałem również opinii. Nie miałem nawet swojego ‘ja’. Opinia jest związana z ego, a ego z ciałem. Bez żadnej z tych rzeczy istniała jedynie obiektywna świadomość.”

-Pim van Lommel-


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Gennaro, RJ (Ed.). (2004). Teorías de la conciencia de orden superior: una antología (Vol. 56). Editorial John Benjamins.

  • Lázaro Pérez, C. (2019). La conciencia en el umbral del tránsito: experiencias cercanas a la muerte. Proyecto de investigación:.

  • McFadden, J. (2020). Integración de información en el campo EM del cerebro: la teoría de la conciencia del campo cemi. Neurociencia de la conciencia , 2020 (1), niaa016.

  • Stuart, H. (1998). ¿Computación cuántica en microtúbulos cerebrales? El modelo de conciencia de Penrose-Hameroff ‘Orch OR’. Transacciones filosóficas de la Royal Society de Londres. Serie A: Ciencias matemáticas, físicas y de la ingeniería , 356 (1743), 1869-1896.


Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.