„Jest regularnym masochistą”. Tak zakończył się raport sporządzony przez CIA w 1943 r., kiedy grupa ekspertów wykonała profil psychologiczny Hitlera. Ta analiza rozrosła się do ponad 1000 stron, ale ostatecznie została zredukowana do 229. W tamtym czasie była pierwszą próbą zrozumienia umysłu jednej z najbardziej niszczycielskich postaci we współczesnej historii.
Raport opracowano we współpracy z kilkoma czołowymi postaciami tamtych czasów. Najbardziej znaczącymi byli dr Henry Murray, amerykański psycholog i profesor Harvardu, a także naukowiec z Cambridge University Joseph MacCurdy.
Warto jednak podkreślić również współpracę psychoanalityka Waltera C. Langera, któremu udało się uzyskać cenne dane z pierwszej ręki. Obecnie książki takie jak The Mind of Adolf Hitler: The Secret Wartime Report zbierają znaczną część tej psychologicznej charakterystyki. Przeanalizujmy więc pokrótce profil psychologiczny Hitlera.
„Z tego, co wiemy na temat jego psychologii, istnieje możliwość, że w przypadku porażki popełni samobójstwo. Prawdą jest, że ma przesadny lęk przed śmiercią, ale będąc psychopatą nie zniósłby siebie w roli pokonanego”.
-William L. Langer–
Jak powstał profil psychologiczny Hitlera?
To pierwsze pytanie, które może ci się przyjść do głowy. Czy Adolf Hitler dobrowolnie poddał się wywiadom, ocenom i innym testom klinicznym, za pomocą których miano sporządzić raport psychologiczny? Oczywiście odpowiedź brzmi: nie.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na coś ważnego. To Biuro Służb Strategicznych (poprzednik CIA) złożyło podanie o taki rodzaj zadania w 1938 roku.
Zebranie wszystkich danych zajęło około dwóch lat. Zebrano informacje i dokumenty, które zostały zorganizowane w tak zwanej „Księdze źródłowej Hitlera”. Wyróżniają się przede wszystkim relacje z pierwszej ręki takich postaci, jak wymienione poniżej:
- William Patrick Hitler, siostrzeniec Adolfa Hitlera.
- Eduard Bloch, lekarz rodzinny.
- Ernst Hanfstaengl, bliski przyjaciel, którego relacja z HItlerem ostatecznie się zerwała.
- Hermann Rauschning, niemiecki konserwatysta, który krótko współpracował z Hitlerem.
- Księżniczka Stephanie von Hohenlohe, przyjaciółka dyktatora.
- Otto Strasser, jeden z pierwszych członków partii nazistowskiej.
- Friedelind Wagner, córka wielkiego kompozytora Ryszarda Wagnera.
- Kurt Lüdecke, inny członek partii nazistowskiej, który opuścił partię z powodu nieporozumień z Hitlerem.
Chociaż prawdą jest, że żaden z psychologów i psychiatrów, którzy stworzyli psychologiczny profil Hitlera, nie stanął z nim twarzą w twarz, dysponowali obfitym materiałem. Zarówno wywiady z wymienionymi osobami, jak i dokumenty audiowizualne pomogły im w przeprowadzeniu tej oceny.
Co mówi raport, który napisali eksperci?
W 2005 roku odtajniono słynny raport Office of Strategic Service, zrealizowany przez uniwersytety Harvad i Cambridge. Ta praca jest obecnie dostępna na Uniwesytecie Cornella i skatalogowana pod tytułem „Analiza osobowości Adolfa Hitlera: z przewidywaniami jego przyszłych zachowań i sugestiami dotyczącymi postępowania z nim teraz i po kapitulacji Niemiec”.
A oto wnioski, do których doszli twórcy raportu.
1. Schizofrenia paranoidalna
Praca wykonana przez Murraya, MacCurdy’ego i Langera mówiła konkretnie o schizofrenii, nerwicy i histerii. Opisywali Hitlera jako niezdolnego do utrzymania trwałych relacji towarzyskich, zachowującego się jak odmieniec i strasznie mściwa postać. Spoglądał na ludzi z góry i żywił wielką urazę.
Podobnie wszyscy, którzy go znali, wyjaśniali, że ma wysoką skłonność do histerycznego gniewu, natychmiast się sfrustrował i oskarżał innych o swoją wściekłość.
Z drugiej strony należy zauważyć, że Hitler zawsze demonstrował paranoiczną wiarę, że został wybrany przez Boga i opatrzność, aby uwolnić naród niemiecki od Żydów. Według wielu świadków wskazywał nawet, że były głosy, które wyjaśniały, co powinien robić przez cały czas, co wzmacnia hipotezę schizofrenii.
2. Kompleks Mesjasza: obsesja, by stać się wielkim zbawicielem
Kompleks Mesjasza nie pojawia się w żadnym podręczniku diagnostycznym. Opisuje jednak rodzaj zachowania, który można zaobserwować u osób karmiących się urojeniami.
Profil psychologiczny Hitlera mówił o jego obsesji na punkcie ratowania Niemiec przed wszystkim, co uważał za szkodliwe.
Adolf Hitler wierzył, że Niemcy są narodem lepszym od reszty i że jego misją było poprowadzenie ich w krucjacie przeciwko wcieleniu zła, jakim byli Żydzi.
3. Narcyzm kontraktowy
Narcyzm kontraktowy lub zbiorowy uosabia cechę, w której dana osoba wzmacnia nieproporcjonalną miłość własną dla podmiotu, który uważa za swoją endogrupę. Ta idea jest związana z kompleksem Mesjasza.
W ten sposób Hitler pokazał również niesamowitą pasję do własnego kolektywu, do tego stopnia, że chciał zniszczyć wszystko, co nie odpowiadało jego ideałom.
4. Niska samoocena i wstręt do siebie
Jedną rzeczą, co do której zgodzili się wszyscy eksperci, którzy tworzyli profil psychologiczny Hitlera, było oczywiste poczucie niższości fuhrera. Przez całe dzieciństwo i dorosłość zawsze pielęgnował niezwykłą niechęć do swojego wyglądu fizycznego.
Podobnie to odrzucenie samego siebie było również projektowane na innych, nienawidził bowiem każdej pozornie kruchej lub słabej osoby.
5. Masochizm, parafilie i brak empatii
Wielu przyjaciół i postaci bliskich dyktatorowi mówiło o jego braku empatii a także, masochistycznych i obelżywych upodobaniach w swoich związkach. Chociaż jego seksualność była zawsze kwestionowana, wydawało się, że lubi perwersyjne praktyki.
Z drugiej strony, w 2003 roku Theodore Dorpat, psychiatra z Seattle, opublikował pracę zatytułowaną Zraniony potwór. Mówił w niej dokładnie o tej sadomasochistycznej tendencji i jego obojętności na ludzki ból jako możliwy wynik traumy z dzieciństwa.
6. Psychotyzm i nadużywanie amfetaminy
Te dane są interesujące i uwzględnił je również profil psychologiczny Hitlera. Spekulowano, że część jego paranoidalnych urojeń i epizodów psychotycznych może być spowodowana nadużywaniem amfetaminy.
Pielęgniarka Renate Heston poinformowała, że Hitler zażywał amfetaminy, w postaci takiej jak Pervitin, a także różne środki pobudzające.
7. Profil psychologiczny Hitlera: charyzmatyczny i manipulacyjny
Adolf Hitler miał ogromny wpływ na wielkie masy ludzi. W dużej części dostępnych dokumentów graficznych i audiowizualnych widać, że jego siła manipulacyjna i uderzająca charyzma oddziałują na ludzi. Wyjaśnia to również wielkie przekonanie, jakie miał w odniesieniu do swojej roli w świecie, i swojej odpowiedzialności w tamtych czasach.
Bóg — lub głosy, które do niego przemawiały — powiedziały mu, że jego rolą w świecie jest ratowanie Niemiec. Ten ideał, ta motywacja pobudzała go, aby zawsze ukazywać się jako przekonujący i stanowczy lider przed swoimi zwolennikami.
Wiadomo było, że Hitler cierpiał na chroniczną bezsenność, a kiedy mógł zasnąć, miewał gwałtowne koszmary. Często zdarzało się też, że koszmarne głosy przemawiały do niego podczas jego samotnych spacerów.
Profil psychologiczny Hitlera będzie podlegał dalszej analizie
Führer jest być może jedną z tych postaci, które spora część społeczeństwa chciałaby usunąć z naszej historii. Stoi za tym masowe ludobójstwo, z tymi wszystkimi obrazami, które wciąż tkwią nam przed oczami z powodu horroru, irracjonalności, katastrofy humanitarnej…
Dlatego pomimo tego, że profil psychologiczny Hitlera nie został stworzony w idealnych i adekwatnych warunkach, nie możemy lekceważyć tych hipotez.
Nigdy tak naprawdę nie dowiemy się, co było w głowie niemieckiego dyktatora, ale wiemy, jakie były jego dzieła i co mówiły świadectwa osób, które dzieliły z nim życie. Historie, raporty i badania dotyczące jego osobowości nigdy nie znajdą końca, próbując zrozumieć przyczynę wszystkiego, co się wydarzyło.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
- Koepf, G. & Soyka, M. (2007) Hitler’s missing psychiatric file. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience; 257(4).
- Murray, H.A. (1943). Analysis of the personality of Adolf Hitler. With predictions of his future behavior and suggestions for dealing with him now and after Germany’s surrender.
- Stewart, D. (2005) Inside the mind of Adolf Hitler. BBC.
- Vernon, W. H. D. Hitler, the man – notes for a case history. In: The Journal of Abnormal and Social Psychology, Volume 37, Issue 3, July 1942, P. 295–308; compare Medicus: A Psychiatrist Looks at Hitler. In: The New Republic, April 26th, 1939, P. 326–327.