Procesy chemiczne związane z lękiem

Lęk to istotny mechanizm, który odpowiada za przetrwanie gatunku ludzkiego. Jednak w dzisiejszych czasach takie same procesy chemiczne związane z lękiem co kiedyś często szkodzi ludziom zamiast im pomagać.

Coraz bardziej zwiększający się poziom lęku sprawia, że powinniśmy zrozumieć wszystko, co się z nim wiąże, aby być w stanie podjąć odpowiednie działania, które pomogą je zwalczyć. Posiadanie odpowiedniej wiedzy może pomóc uniknąć myślenia katastroficznego i innych częstych objawów niepokoju zarówno Tobie, jak i osobom z Twojego otoczenia.

Dlatego też w dzisiejszym artykule wyjaśnimy na czym polegają procesy chemiczne związane z lękiem i pokażemy, co dzieje się od początkowego bodźca po zwiększenie liczby komórek limfocytów T w Twoim organizmie.

Czy lęk jest zły?

Wielu ekspertów uważa, że stres i lęk to jedno i to samo. Jednak jeden z nich jest bardziej stygmatyzowany w dzisiejszym społeczeństwie. Oba wiążą się z odpowiedzą organizmy na stres, co stanowi naturalny proces biologiczny, pełniący znaczącą rolę w przetrwaniu gatunku ludzkiego. W związku z tym nie powinnaś uznawać lęku za coś złego lub dobrego.

Coś, co postrzegamy jako niebezpieczeństwo, sprawia, że zaczynamy odczuwać niepokój lub lęk. Jego aktywacja wywołuje często reakcję walki lub ucieczki.

Mechanizm ten odgrywał znaczącą rolę w ewolucji gatunku ludzkiego, ponieważ zapewniał jego przetrwanie. Bez niego nie bylibyśmy w stanie działać szybko i podejmować natychmiastowych decyzji. Twoje ciało nie miałoby zdolności fizycznych umożliwiających obronę.

Problem pojawia się, gdy Twoje ciało wywołuje odpowiedź na stres w przypadku “zagrożeń”, które nie są niebezpieczne. Następnie Twój organizm przygotowuje się do walki lub ucieczki, chociaż ta reakcja jest całkowicie niepotrzebna. To właśnie odpowiedzi chemiczne i emocjonalne zaangażowane w reakcję walki lub ucieczki sprawiają, że czujesz się tak dziwnie, gdy się czegoś boisz.

Procesy chemiczne związane z lękiem

Ocenianie zagrożenia: reakcja walki lub ucieczki

Kiedy identyfikujesz zagrożenie, oceniasz je w przeciągu kilku sekund. Chociaż ludzie nie są obecnie często ścigani przez lwy, taka reakcja odnosi się do wszystkiego, co postrzegasz jako zagrożenie. Może być to zarówno rzucony od niechcenia komentarz, jak i nagły odgłos, który wydaje Ci się groźny.

Układ współczulny

Po tym, jak dokonasz oceny zagrożenia, w Twoim organizmie zaczynają zachodzić procesy chemiczne związane z lękiem. W układzie współczulnym dochodzi do aktywacji osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej, która następnie wywołuje wydzielanie hormonu adrenokortykotropowego (ACTH).

Podwzgórze reguluje wydzielanie ACTH w całym organizmie. Jest również odpowiedzialne za regulowanie jedzenia, picia, łączenia się w pary oraz agresji. Nic dziwnego, że dochodzi również do aktywacji mechanizmów neurohormonalnych odpowiedzi na stres, stymulując podwzgórze do produkcji ACTH.

Z kolei ACTH stymuluje nadnercza, które wydzielają do krwiobiegu glukokortykoidy.

Glukokortykoidy pomagają podczas stresujących sytuacji

Glukokortykoidy odpowiadają za umiejętność przetrwania stresujących sytuacji. Zaliczamy do nich zarówno urazy fizyczne, takie jak złamanie nogi czy upadek z drzewa, jak i sytuacje, które wywołują lęk, strach czy głód.

Glukokortykoidy stymulują adrenalinę oraz endogenne peptydy opioidowe. Te drugie biorą udział w wytwarzaniu homeostazy (utrzymywaniu równowagi w organizmie), regulowaniu bólu, kontrolowaniu układu sercowo-naczyniowego oraz stresu.

Uwalnianie adrenaliny i innych hormonów zatrzymuje niektóre funkcje organizmu, które mogłyby utrudniać działanie w stresujących sytuacjach. Na przykład trawienie wymaga dużych nakładów energetycznych. Właśnie dlatego po napadzie lękowym możesz odczuwać ból brzucha lub stracić apetyt. Musisz wykazać się odrobiną cierpliwości i pozwolić, by Twoje ciało doszło do siebie.

Twój organizm wydziela peptydy opioidowe, aby pomóc Ci radzić sobie lepiej z bólem związanym z potencjalnymi urazami.

Konsekwencje takich reakcji chemicznych

Ta aktywacja hormonów wywołuje wiele zmian w Twoim organizmie, o wiele więcej niż się spodziewasz. Odpowiedź na stres wywołuje wiele wewnętrznych zmian, które nie są zawsze widoczne.

W odpowiedzi na działanie hormonów Twoje tętno zwiększa się, przyspieszając przepływ krwi oraz zwiększając poziom tlenu we krwi. To typowe dla lęku i właśnie nad tym pacjenci muszą najczęściej pracować.

Niektóre z technik wykorzystywanych przez psychologów, które zmniejszają odpowiedź na stres, to kontrolowane oddychanie oraz stopniowe rozluźnianie mięśni. Obie te techniki wykorzystują oddychanie jako sposób na radzenie sobie z lękiem. Uważne oddychanie może obniżyć tętno i pomóc Ci się uspokoić.

Podczas odpowiedzi na stres Twoja wątroba kurczy się i uwalnia wiele czerwonych krwinek. To bardzo przydatne w przypadku doznania urazu. Chociaż wiele z “zagrożeń”, jakim stawiamy czoła w dzisiejszych czasach, nie stanowi zagrożenia fizycznego, musisz pamiętać, że Twoi przodkowie uciekali przed dzikimi zwierzętami, aby się przed nimi ochronić.

Czerwone krwinki stanowią część układu immunologicznego i chronią Cię w przypadku ewentualnej infekcji. Z kolei wątroba syntetyzuje i uwalnia do krwiobiegu cukier, zaś rozszerzanie się oskrzeli zwiększa pojemność płuc w odpowiedzi na większe zapotrzebowanie na tlen.

Procesy chemiczne związane z lękiem wywołują również rozszerzanie źrenic, dzięki czemu do oczu dociera więcej światła, umożliwiając lepsze dojrzenie kształtów przedmiotów. Poza tym w odpowiedzi na potencjalne zagrożenie organizm zwiększa krzepliwość krwi oraz krążenie komórek limfocytów T (rodzaju białych krwinek).

Klucz do zmniejszenia lęku

Jak widzisz procesy chemiczne związane z lękiem mają określone cele. Na szczęście dokładnie to samo dotyczy procesów chemicznych związanych z rozluźnieniem oraz wszystkich mechanizmów z tym związanych. Prawdziwy cel technik relaksacyjnych łączy się z układem przywspółczulnym.

Podczas gdy układ współczulny aktywuje inne układy w Twoim ciele, układ przywspółczulny zmniejsza napięcie mięśni i spowalnia oddychanie. Oprócz tego zwiększa rozszerzenie tętnic, co z kolei zwiększa przepływ krwi w kończynach. Układ przywspółczulny obniża częstotliwość oddychania, uwalnianie adrenaliny i noradrenaliny z nadnerczy oraz podstawową przemianę materii.

Klucz do zmniejszenia lęku jest następujący: układ współczulny i układ przywspółczulny nie mogą być aktywne w tym samym czasie. Techniki oddychania i relaksujące mogą pomóc Ci dezaktywować jeden z nich i aktywować drugi.

Lęk ma wyraźne podstawy biologiczne i fizjologiczne. W odpowiedzi na zagrożenie organizm przygotowuje się na to, co może się wydarzyć. Jednak wiemy, że procesy chemiczne związane z lękiem nie są wywoływane przez rzeczywiste zagrożenie, ale przez coś, co postrzegamy jako zagrożenie.

Sam w sobie lęk nie jest zły. Mechanizmy fizjologiczne, które umożliwiają wywołanie odpowiedzi na stres, są normalne i konieczne. Niepokój i lęk stają się problematyczne, gdy postrzegasz wszystko jako zagrożenie, bez względu na to, czy w rzeczywistości tak jest, czy też nie.

W takim przypadku Twój organizm przygotowuje się na coś, co się nie wydarzy. Przypomina to naciskanie na pedał gazu, gdy jesteś na luzie. Zużywasz energię zupełnie bez powodu!