Optografia: poznaj tę makabryczną dziedzinę nauki z XIX wieku

W epoce, w której pojawił się jeden z najbardziej znanych seryjnych zabójców – Kuba Rozpruwacz. Gdy rozwinęła się fascynacja życiem pozagrobowym i powieściami Sherlocka Holmesa. Nie powinno nas dziwić, że w tej epoce powstały również pewne niekonwencjonalne prądy kryminalistyczne. Jeden z najbardziej znanych i kontrowersyjnych koncentrował się na rozwiązaniu najbardziej ohydnych zbrodni w naprawdę nowoczesny sposób: ujawniając ostatni obraz, który zamordowana osoba zobaczyła przed śmiercią.

Choć dziś może się to wydawać absurdalne musimy pamiętać, że pod koniec XIX wieku fotografia przeżywała swój moment świetności. Przez większość społeczeństwa była też postrzegana jako coś egzotycznego, tajemniczego, a nawet magicznego. Nic więc dziwnego, że niektórzy specjaliści wpadli na oryginalny pomysł stworzenia nauki opartej na tej dyscyplinie. Nazwali ją optografią.

Optografia – na czym polega?

Zgodnie ze swoją etymologią słowo to pochodzi z połączenia dwóch greckich określeń: opto – ὀπτός (widok) i grafo – γράφω (pisać). Zaczęto go oficjalnie używać w 1877 r. na uniwersytecie w Heidelbergu w południowo-zachodnich Niemczech.

Nazwa “optografia” została nadana przez profesora fizjologii Wilhelma Friedricha Khüne. Ten profesor uniwersytecki zainteresował się oryginalną teorią przedstawioną przez swojego współpracownika Franza Christiana Boll. Ten fizjolog twierdził, że w siatkówce znajduje się pigment, który prześwietlony tracił kolor, który odzyskiwał w ciemności.

To odkrycie dało początek wielu hipotezom i teoriom, które obiecały zrewolucjonizować naukę sądową. Khüne był pewien, że ​​dzięki tym badaniom możliwe będzie ustalenie tożsamości każdego mordercy na podstawie analizy siatkówki zabitej osoby. Ostatni widziany obraz byłby odpowiedzią do znalezienia winowajcy. Musieliby tylko usunąć siatkówkę i za pomocą chemikaliów spróbować zachować ostatni obraz przechowywany w oku.

Optogramy (jak nazywano te obrazy) były już analizowane ponad sto lat wcześniej. Odpowiedzialny za te analizy zakonnik Christopher Schiener w trakcie sekcji żaby odkrył ostatni obraz, który zobaczyła żaba przed śmiercią. Ten obraz odcisnął na nim głębokie piętno. W ten sposób położył on podwaliny pod tę kontrowersyjną praktykę.

Okrucieństwo innowacji

Chociaż intencje Khüne’a były dobre to nie można powiedzieć tego samego o jego metodach. Były one moralnie wątpliwe, okrutne i dość ponure. Ale nie był tym faktem zbytnio zmartwiony. Optografia przybyła, aby zmienić świat!

Jego analizy polegały na (oczywiście niedobrowolnym) ograniczeniu wolności niektórych zwierząt, takich jak małe żaby i króliki. Zmuszał je do patrzenia na wyjątkowo jasne obiekty przez długi czas, a następnie ścinał im głowy.

Szybko wyjmował im oczy i zabierał je do ciemnego i zamkniętego pokoju. W nim przecinał część siatkówki i utrwalał słynny pigment w roztworze chemicznym, aby go zachować.

Takie okrucieństwa byłyby mniej powszechne, gdyby nie fakt, że w niektórych przypadkach zadziałały. Jednym z najbardziej znanych eksperymentów Khüne jest królik, którego ostatnia wizja okna została (rzekomo) uchwycona w sposób zadowalający.

Liczba zwierząt wykorzystywanych do tego rodzaju eksperymentów jest niepoliczalna. W dzisiejszych czasach tego rodzaju praktyki są szybko potępiane, ale w tak ważnym momencie dla medycyny i biologii cierpienie zwierząt odeszło na dalszy plan.

Jednak w 1880 r. spełniło się największe życzenie fizjologów. Ścięcie więźnia oskarżonego o zabójstwo swojej rodziny pozwoliło Khüne po raz pierwszy eksperymentować z ludzkimi siatkówkami.

Wynik analizy pigmentu pokazał, według Khüne, ostatni obraz widziany przez więźnia: ostrze gilotyny. Niektórzy jemu współcześni odrzucili to założenie i zasugerowali, że może to być inny obraz. Jednak ostatecznie zwyciężył oryginalny pomysł.

Rok później Khüne opublikował książkę zatytułowaną „Obserwacje dotyczące anatomii i fizjologii siatkówki”, w której ponownie opisał sukces swojego eksperymentu. Jednak obecnie nie ma naukowych dowodów na jego potwierdzenie.

Optografia – rozwój dziedziny

Z upływem czasu lekarze medycyny sądowej i policja ostatecznie wyeliminowali tego rodzaju analizy, uznając je za bezpodstawne. Nie przeszkodziło to jednak, by teoria przekształciła się w miejską legendę, która przetrwała przez wieki w zbiorowej wyobraźni.

Wiele książek, filmów i seriali nadal wykorzystuje mit optografii. Znani pisarze, tacy jak Rudyard Kipling lub Jules Verne znaleźli ważne oparcie w tych opowieściach, podobnie jak niektóre produkcje telewizyjne i filmowe, takie jak Doktor Who.

Człowiek nie może oprzeć się winnej przyjemności makabry. W naszych rękach leży rozsądne i obywatelskie wykorzystanie naszych możliwości, ponieważ odpowiedzialność za dokonanie tych odkryć na nas spoczywa. Świat nauki kryje wiele tajemnic, a my jako niespokojne zwierzęta jesteśmy odpowiedzialni za ich odkrywanie.