Okłamywanie terapeuty - dlaczego niektórzy się na to decydują?

Okłamywanie terapeuty to zjawisko powszechne. Dlaczego jednak pacjenci odczuwają taką potrzebę? Dowiedz się tutaj.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Sara González Juárez.

Ostatnia aktualizacja: 13 kwietnia, 2023

Kiedy osoby cierpiące emocjonalnie przyznają, że potrzebują pomocy, zazwyczaj decydują się na psychoterapię. Jednak dla wielu korzystanie z usług profesjonalnego psychologa wiąże się z dużymi kosztami – zarówno finansowymi, jak i emocjonalnymi. Jest to krok wymagający odwagi i wysiłku. Mając to na uwadze, dlaczego tak wiele osób decyduje się na okłamywanie terapeuty?

Kiedy się nad tym głębiej zastanowimy, okłamywanie terapeuty to zjawisko nieco paradoksalne. W końcu, gdy już ktoś zdecydował się zająć swoim problemem i przejść przez wzloty i upadki terapii, dlaczego miałby chcieć ją sabotować lub spowalniać kłamstwami? Tym bardziej, jeśli zdaje sobie sprawę z tego, że profesjonalista, z którym się spotyka, nie będzie go negatywnie oceniał.

Badanie przeprowadzone na ten temat wskazuje, że częstość występowania tego zachowania wynosi 70-96 procent, w zależności od kraju. W tej sytuacji trzeba przyjąć, że każdy człowiek jest inny, a terapia jest jeszcze w powijakach pod względem akceptacji społecznej. Zamierzamy zbadać więcej danych na temat tego zjawiska.

Okłamywanie terapeuty – dlaczego ludzie to robią?

Aby otworzyć się na terapię i wyłożyć wszystkie swoje problemy, osoba musi być zdeterminowana psychicznie i emocjonalnie. Jednakże, chociaż człowiek taki mógł przekonać samego siebie, że terapia pomoże mu złagodzić lęk, może obawiać się negatywnych konsekwencji badania aspektów własnej osobowości.

Chociaż ten rodzaj dysonansu jest zwykle jednym z najczęstszych powodów, dla których ludzie okłamują swoich terapeutów, istnieje wiele innych czynników. Oto najczęstsze z nich:

1. Prawidłowa relacja psycholog-pacjent nie została ustalona

Trzeba pamiętać, że psycholog to też człowiek. W związku z tym nie zawsze będzie w stanie dostosować się do wszystkich, w tym do swoich pacjentów. Pomijając kwestię złego wykonania zawodu (czynnik, który również może się pojawić), możliwe, że sposób prowadzenia sesji terapeutycznej lub sama osobowość psychologa po prostu nie jest idealna dla danego pacjenta.

2. Odrzucenie terapii

Należy również pamiętać, że nie wszyscy ludzie odwiedzają psychologa dobrowolnie. Na przykład partnerzy, którym postawiono ultimatum, nastolatki i małe dzieci to przykłady osób, które mogą odrzucić leczenie. W rzeczywistości okłamywanie terapeuty jest powszechnym sposobem rzucania wyzwania tym, którzy wysłali na terapię zbuntowanego pacjenta.

3. Poczucie wstydu a okłamywanie terapeuty

Od początku każdej terapii jasno zaznacza się, że psycholog nie jest po to, aby oceniać. Okazuje się jednak, że niektórzy ludzie okłamują swoich terapeutów, ponieważ nie są w stanie pozbyć się wstydu, jaki odczuwają z powodu swoich działań lub myśli. Na przykład osoba uzależniona od jedzenia, narkotyków czy alkoholu może kłamać na temat nawrotu lub liczby przyjmowanych substancji, mimo że psycholog nie będzie jej w żaden sposób oceniał moralnie.

4. Presja społeczna

Z poprzednią sekcją związana jest atrakcyjność społeczna lub potrzeba stworzenia pozytywnego wizerunku na temat własnej osoby. Dotyczy to zarówno przekonań pacjenta, jak i tych, które przypisuje on terapeucie. W danym społeczeństwie istnieją ustalone normy i standardy. Jeżeli pacjent uważa, że nie jest w stanie im sprostać, może się zdecydować na okłamywanie terapeuty, aby podtrzymać pozytywny wizerunek swojej osoby.

5. Brak introspekcji wpływa na okłamywanie terapeuty

Proces terapeutyczny stawia pacjenta twarzą w twarz z jego lękami, zniekształconymi ideami i obecną w jego życiu niezdrową dynamiką. Bardzo ważną rolę odgrywa w tym wszystkim podświadomość oraz wyuczone wzorce zachowania.

Okłamywanie terapeuty może pojawić się w tej sytuacji jako mechanizm automatyczny. Może wynikać z wcześniej założonych przez pacjenta idei, z mechanizmów obrony emocjonalnej i innych tego typu zachowań. Jednym z typowych przykładów jest usprawiedliwianie pewnych zachowań: dopóki pacjent nie rozwikła swojego procesu psychologicznego, nie jest w stanie zdać sobie sprawy z prawdziwych powodów swoich działań.

W tym przypadku okłamywanie terapeuty jest mimowolne. Są to kłamstwa, które mogą mieć wiele przyczyn i zwyczajnie stanowią odruch obronny mający na celu ukrycie czegoś na temat pacjenta lub umożliwienie mu pozostania w swojej strefie komfortu.

Co zrobić, jeśli jesteś terapeutą

Jeśli to czytasz i jesteś po drugiej stronie biurka, być może zastanawiasz się, co możesz zrobić, aby powstrzymać pacjentów przed okłamywaniem podczas terapii. Oto kilka wskazówek, które mogą być przydatne w Twojej praktyce zawodowej:

• Wszyscy kłamią. Jest wysoce prawdopodobne, że w swojej praktyce spotkasz się z pewnymi kłamstwami, nawet jeśli są one nieszkodliwe. Znasz statystyki, jest to zjawisko nieuniknione.
• Pracuj nad stworzeniem bezpiecznego środowiska. Każdy powinien czuć się wolny od osądzania. Postaraj się sprawić, że pacjent poczuje się swobodnie i bezpiecznie, aby mógł bez ogródek wyrażać swoje emocje i myśli podczas procesu terapeutycznego.
• Popraw swoje umiejętności komunikacyjne. Terapia opiera się na komunikacji werbalnej i niewerbalnej między obiema stronami, więc jest to najbardziej podstawowa umiejętność, jaką należy nieustannie szkolić.
• Pracuj nad poczuciem własnej wartości pacjenta. Należy pamiętać, że osoby, które okłamują swoich terapeutów ze strachu, wstydu lub presji społecznej, muszą poprawić swoją samoocenę. To z kolei pomoże im swobodniej się zachowywać i wyrażać podczas terapii.
• Od samego początku wyjaśnij, że kłamstwa nie są konstruktywne ani pomocne.

Jak widać, okłamywanie terapeuty przez pacjentów jest zjawiskiem powszechnym. Jednak nie musi to stanowić problemu, jeśli zostanie rozwiązane na czas. Tak więc, jeśli jesteś po stronie profesjonalistów, upewnij się, że tworzysz środowisko sprzyjające otwieraniu się pacjentów. Z drugiej strony, jeśli jesteś osobą, która okłamuje swojego terapeutę, pamiętaj, że jesteś na terapii dla własnej korzyści, a celem jest odczuwanie przez Ciebie szczęścia i spokoju.