Skala IADL Lawtona Brody'ego do oceny niezależności osób starszych

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 11 lutego, 2023

Jedną z głównych konsekwencji starzenia się jest postępująca utrata autonomii. Pogorszenie stanu zdrowia fizycznego i psychicznego oznacza, że osoby starsze stają się coraz bardziej zależne, zwłaszcza jeśli cierpią na jakiś rodzaj demencji lub uszkodzenie mózgu. Skala Instrumentalnych Czynności Codziennych Lawtona-Brody’ego (skala IADL) pozwala na wykrycie pierwszych oznak trudności i braku autonomii u jednostki.

Skala IADL jest jedną z najczęściej używanych międzynarodowych metod stworzonych w tym celu. Pozwala zmierzyć stopień samodzielności osób starszych, niezależnie od tego, czy są one zinstytucjonalizowane, czy nie. Działa poprzez poprzez ocenę instrumentalnych czynności życia codziennego.

Instrumentalne czynności życia codziennego

Analizując, czym jest zależność od innych, musimy przyjrzeć się zdolności danej osoby do wykonywania codziennych czynności. Można je podzielić na dwie grupy: podstawowe i instrumentalne:

• Pierwsza grupa odnosi się do najbardziej podstawowych aspektów higieny osobistej. Jest to na przykład jedzenie, czynności toaletowe i mobilność.
• Czynności instrumentalne są zadaniami bardziej złożonymi, ale nie mniej istotnymi dla samodzielnego życia. Obejmują one czynności wymagające umiejętności podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów. To właśnie nimi zajmuje się skala IADL.

Skala IADL Lawtona Brody’ego

To proste, ale kompletne narzędzie do badań przesiewowych nie wymaga więcej niż pięciu minut na zebranie danych. Składa się z ośmiu pozycji z różnymi wariantami odpowiedzi. Oceniają one zdolność osób starszych do samodzielnego wykonywania poszczególnych zadań.

Całkowity wynik uzyskuje się poprzez dodanie wartości uzyskanych w każdej pozycji. Waha się od 0 (całkowita zależność) do 8 (całkowita niezależność). W zależności od indywidualnego przypadku, skala jest wypełniana przez samego pacjenta lub przez godnego zaufania opiekuna (jeśli pacjent nie jest do tego zdolny).

Aspekty podlegające ocenie

Możliwość korzystania z telefonu

• Korzysta z telefonu z własnej inicjatywy (1 punkt)
• Wybiera kilka dobrze znanych numerów (1)
• Odbiera telefon, ale nie wybiera numeru (1)
• W ogóle nie korzysta z telefonu (0)

Zakupy

• Samodzielnie dokonuje wszystkich niezbędnych zakupów (1)
• Samodzielnie kupuje małe rzeczy (0)
• Pacjentowi należy towarzyszyć w zakupach (0)
• Całkowicie niezdolny do robienia zakupów (0)

Przygotowywanie posiłków

• Samodzielnie planuje, przygotowuje i podaje posiłki (1)
• Przygotowuje posiłki, jeśli otrzyma składniki (0)
• Podgrzewa i podaje posiłki, ale nie utrzymuje odpowiedniej diety (0)
• Potrzebuje przygotowanych i podanych posiłków (0)

Gospodarowanie

• Zajmuje się domem samodzielnie lub z okazjonalną pomocą (1)
• Wykonuje lekkie zadania, takie jak zmywanie naczyń lub ścielenie łóżka (1)
• Wykonuje lekkie zadania, ale nie utrzymuje akceptowalnej czystości (1)
• Potrzebuje pomocy we wszystkich zadaniach (1)
• Nie uczestniczy w żadnych pracach porządkowych (0)

Pranie

• Robi pranie osobiste (1)
• Myje małe rzeczy (1)
• Potrzebuje kogoś innego do zrobienia prania (0)

Środek transportu

• Podróżuje samodzielnie komunikacją miejską lub korzysta z własnego samochodu (1)
• Jest w stanie wziąć taksówkę, ale nie korzysta z innych środków transportu (1)
• Podróże komunikacją miejską w towarzystwie innej osoby (1)
• Podróżuje tylko taksówką lub samochodem z pomocą innych osób (0)
• Nie podróżuje (0)

Odpowiedzialność za własne leki

• Przyjmuje leki we właściwym czasie i we właściwej dawce (1)
• Przyjmuje leki, jeśli dawka została wcześniej przygotowana (0)
• Nie jest w stanie przyjąć swoich leków (0)

Umiejętność zarządzania finansami

• Samodzielnie zarządza swoimi sprawami finansowymi (1)
• Zajmuje się codziennymi sprawami, ale potrzebuje pomocy przy dużych zakupach i chodzeniu do banku (1)
• Nie radzi sobie z pieniędzmi (0)

Przydatność IADL

Skala IADL okazała się skuteczna w obiektywnej ocenie zależności osób starszych. Jej główną zaletą jest to, że nie tylko oferuje wynik całkowity, przybliżający stopień pogorszenia stanu u danej osoby, ale także podaje informacje o obszarach, w których nastąpiło pogorszenie. Innymi słowy, dostarcza nie tylko przydatnych informacji do postawienia diagnozy, ale także do ewentualnej interwencji.

Ten ostatni punkt jest niezbędny do zaprojektowania i wdrożenia planu terapeutycznego. Zapewnia jednostce nowe strategie zachowania niezależności. Na koniec należy zauważyć, że skala okazała się bardziej wiarygodna w przypadku kobiet. Jest tak, ponieważ wiele ocenianych aspektów tradycyjnie przypisywano kobietom.