Jules Verne: nadzwyczajna podróż, jaką było jego życie

Jak to możliwe, że człowiek urodzony w pierwszej połowie XIX wieku był w stanie wyobrazić sobie przyszłe wynalazki z aż takim poziomem szczegółowości i trafności? Tak, niewątpliwie prawdą jest, że Jules Verne był prawdziwym mistrzem swojego fachu.

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Napisany przez Camila Thomas

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Większość ludzi doskonale wie, kim był Jules Verne. Jego książki w końcu rozpalały wyobraźnię wielu kolejnych pokoleń. Ale zanurzenie się w niesamowitych przygodach opisywanych przez tego francuskiego pisarza samo w sobie jest fascynujące.

Niesamowite jest również to, jak człowiek z XIX wieku był w stanie przewidzieć liczne przyszłe odkrycia naukowe i wynalazki. W swojej twórczości Jules Verne zdołał bez trudu połączyć inżynierię, naukę i literaturę tworząc wspaniałe opowieści. Naprawdę był on człowiekiem wyprzedzającym swoją epokę.

Gdy okręty podwodne wciąż były niczym więcej, niż tylko zwykłą fantazją, a silniki elektryczne w ogóle nie istniały nawet na deskach projektowych, Jules Verne wymyślił Nautilusa. Była to opisana w najdrobniejszych szczegółach na łamach jego zapewne najsłynniejszej powieści w pełni funkcjonalna łódź podwodna.

Ten francuski pisarz opisał także wszystkie szczegóły techniczne swoich wynalazków w swych książkach. Podał niezliczone dane i parametry. Wyjaśnił też, jak działa każda z wykorzystywanych przez jego bohaterów maszyn. Do utworzenia fabuły swych powieści wykorzystał nawet naukowe i technologiczne postępy tamtych czasów.

Jules Verne użył wielu zdobyczy nauki w swoich książkach, a także wymyślił niesamowite wręcz, w pełni fikcyjne historie podróżnicze. Był on kluczową postacią na europejskiej scenie literackiej, ale także rewolucjonistą w świecie naukowym.

Jules Verne i jego wczesne lata

Jules Gabriel Verne urodził się w typowej rodzinie należącej do klasy średniej we francuskim mieście Nantes w 1828 roku. Miał dość spokojne i wygodne dzieciństwo. Jego ojciec był odnoszącym spore sukcesy prawnikiem, a młody Verne był w stanie sporo podróżować już od najmłodszych lat.

Pewna rodzinna legenda głosi, że kiedy Jules Verne był jeszcze małym dzieckiem, spróbował uciec z domu, by zostać chłopcem na posyłki na pokładzie statku płynącego do Indii. Nie ma dowodów na to, że tak się rzeczywiście stało, ale większość ludzi wierzy, że to może być prawda. Mówią oni, że być może chłopcu nie udało się zrealizować planu tylko dlatego, że ojciec odkrył jego zamiary w samą porę, a sam Jules musiał wtedy solennie obiecać, że od tej pory będzie podróżować tylko w wyobraźni.

Z pewnością wbił sobie tę obietnicę do głowy na kolejne lata życia. Ale to akurat powinno nas cieszyć, bo dzięki temu zdarzeniu (o ile rzecz jasna jest ono prawdziwe), kolejne pokolenia czytelników mogły zaczytywać się w jego późniejszej twórczości literackiej. W 1848 r. w szczytowym okresie rewolucji, Jules Verne przeprowadził się do Paryża, aby studiować prawo. Jego ojciec opłacił czesne mimo tego, było ono dość sporym obciążeniem dla domowego budżetu.

Książki ważniejsze od jedzenia

Jules przez całe życie był przekonany, że ważniejsze jest regularne karmienie swojego ducha i umysłu, niż ciała. Dlatego też wydawał większość swoich pieniędzy na książki. W efekcie często żył przez wiele dni żywiąc się tylko chlebem i mlekiem. W wyniku tych niedostatków żywieniowych w młodości Jules Verne nigdy nie mógł o sobie powiedzieć, że cieszy się dobrym zdrowiem. Jednak pomimo tych problemów finansowych młody Verne był naprawdę szczęśliwym człowiekiem w tych burzliwych latach.

W tym okresie życia poznał Aleksandra Dumasa dzięki próbom zaistnienia w paryskim kręgu literackim. Obu panów, Verne’a i Dumasa połączyły silne więzy przyjacielskie. Oczywiście nie można tutaj zapomnieć o tym, że autorzy tacy jak właśnie Dumas i Victor Hugo wpłynęli znacząco na karierę literacką Julesa Verne’a.

Jules Verne i jego życie rodzinne

W 1850 r. Verne otrzymał tytuł prawnika. Jednakże wbrew woli swojego ojca, młody Jules postanowił zrezygnować z uprawiania zawodu adwokata i skupić się na literaturze. W 1856 roku poznał Honorine de Viane Morel, z którą ożenił się w 1857 roku.

Pomimo napiętych relacji z synem ojciec Verne’a podarował mu kwotę 50 000 franków w ramach prezentu ślubnego. Jules Verne i jego nowa żona zamieszkali w Paryżu, a sam Verne dostał pracę w charakterze maklera giełdowego. Nie odniósł jednak w tej profesji znaczących sukcesów. To jasno pokazało mu, że sam był stworzony do zupełnie innych rzeczy.

Mający zostać w niedługiej przyszłości słynnym pisarzem Jules nie znalazł jednak emocjonalnej stabilności w swoim małżeństwie. Był stale zirytowany zachowaniem swojej żony. W efekcie zaczął znikać z domu tak często, jak tylko mógł i udawał się na losowo wybrane przez siebie wyprawy.

W 1861 r. państwu Verne narodził się jedyny ich syn, któremu nadano imię Michel. Mały Michel już od pierwszych lat życia okazał się być trudnym dzieckiem. Sam Jules Verne najpierw wysłał go go do szkoły specjalnej, a później do zamkniętego zakładu psychiatrycznego. Te wydarzenia w mniejszym lub większym zrujnowały jego relacje z żoną.

Kiedy miał 58 lat, Verne został postrzelony w nogę przez swojego siostrzeńca Gastona. Pisarz przeżył, ale ten incydent spowodował u niego bezwład kończyny, w efekcie czego Verne utykał do końca życia. Szczegóły tego, co się w tym dniu wydarzyło, są do dziś owiane mgłą tajemnicy. I chociaż wydawało się, że obaj panowie pozostawali przed i po feralnym dniu w dobrych stosunkach, Gaston został przyjęty do szpitala psychiatrycznego już wkrótce po zdarzeniu.

Życie pełne niezwykłych podróży

Pierwszy okres twórczości literackiej pisarza rozpoczął się w 1862 r., a zakończył w 1886 r. We wrześniu 1862 r. Jules Verne spotkał bowiem Pierre Julesa Hetzela, wydawcę, który zgodził się opublikować pierwszą książkę Julesa, z popularnej później serii Niezwykłe podróże – „Pięć tygodni w balonie” (wydanej po raz pierwszy w 1863 roku).

W ramach uznania za ogromny sukces tej książki Hetzel zaproponował Verne’owi długoterminową umowę. Jules musiał po prostu stworzyć więcej opowiadań w stylu „science fiction”. Tak właśnie Jules Verne znalazł sposób na zarabianie na życie, robiąc to, co potrafił najlepiej. Czyli po prostu został pisarzem na pełen etat.

Współpraca zawodowa pomiędzy Verne’em i Hetzelem była tak owocna, że trwała aż przez cztery dekady. To jedno z najbardziej produktywnych i odnoszących sukcesy partnerstw literackich wszech czasów. Podczas tych czterdziestu lat Jules Verne napisał wszystkie opowiadania i książki , które składają się na cykl powieściowy określany jako „Nadzwyczajne podróże”.

Verne samodzielnie wymyślał fikcyjne podróże będące kanwą jego powieści. Wniósł tym samym znaczący wkład do innych gatunków, takich jak literatura przygodowa i science fiction. „Nadzwyczajne podróże” były naprawdę w pełni wizjonerską serią powieściową. Jedną z wyjątkowych cech tych książek było to, że ich tło zostało starannie przez autora dopracowane pod każdym kątem i ponadto poparte danymi naukowymi i geograficznymi.

Najbardziej znany cykl powieściowy, czyli „Nadzwyczajne podróże”

Wśród 54 powieści z cyklu „Nadzwyczajnych podróży” możemy wyróżnić takie arcydzieła, jak:

• „Podróż do wnętrza Ziemi” (wydana w 1864 roku),
• „Z Ziemi na Księżyc” (wydana w 1865 roku),
• „Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi” (wydana w 1870 roku),
• „W osiemdziesiąt dni dookoła świata” (wydana w 1872 roku),
• i „Tajemnicza wyspa” (wydana w 1874 roku).

Do 1886 roku Verne dorobił się już skromnej fortuny i był przy tym sławny, i rozpoznawany na całym świecie. Kupił kilka jachtów i odwiedzał na nich wiele różnych krajów w Europie. Jules Verne współpracował także przy teatralnych adaptacjach kilku swoich powieści.

Stopniowy schyłek jego twórczości i powieści wydane po śmierci pisarza

Podczas drugiego etapu twórczości literackiej, który trwał od 1886 r. do śmierci pisarza w 1905 r. styl jego powieści znacznie się zmienił. Verne zaczął dystansować się od własnego stylu wypracowanego sobie przez wiele wcześniejszych lat. Tworzone przez niego historie nie były już pełne informacji opartych o postępy nauki, ani też nie zawierały w sobie zbyt wielu odniesień do przygód i poszukiwań.

Autor zaczął koncentrować się bardziej na tym, co uważał za niebezpieczeństwo, które widział w postaci aroganckich naukowców promujących nowe technologie. Przyjął w ten sposób znacznie bardziej pesymistyczny ton i starał się ostrzegać przed konsekwencjami zbytniego postępu naukowego.
Niektóre godne uwagi powieści Verne’a z tego okresu to między innymi:

• „Świat do góry nogami” (wydana w 1889 roku),
• ”Cudowna wyspa” (wydana w 1895 roku),
• ”Straszny wynalazca” (wydana w 1896 roku)
• i „Pan świata” (wydana w 1904 roku).

Ta zmiana tonu w twórczości pisarza zbiegła się z przeciwnościami w jego życiu osobistym. Jules Verne był głęboko przybity śmiercią zarówno swojej matki, jak i swego mentora, Pierre-Julesa Hetzela. Kiedy Verne zmarł, pozostawił po sobie sporą liczbę nieukończonych jeszcze rękopisów.

Powieści zredagowane i ukończone przez Michela Verne’a

Jego kolejne powieści były kolejno publikowane pośmiertnie w latach od 1905 do 1919. Zostały one niekiedy dość mocno przeredagowane przez syna pisarza, Michela. Wśród nich jest „Wulkan złota” (wydana w 1906), „Agencja Thompson i spółka (tytuł przybliżony, – wydana w 1907 roku oryginalna powieść „L’Agence Thompson and Co” nie została przetłumaczona na język polski), „Pilot dunajskich statków” (wydana w 1908 roku) i „Rozbitki” (wydana w 1909 roku).

Pewien problem z tymi powieściami wydanymi po śmierci pisarza polega na tym, że do tego czasu styl, w jakim tworzył Jules Verne był doskonale znany i rozpoznawalny. Krytycy literaccy skarżyli się na to, że te powieści są zbyt zmodyfikowane w stosunku do oryginalnego kunsztu pisarskiego ich autora.

Wszelkie poprawki edytorskie dokonane przez Michela zbyt mocno ingerowały w trudny do podrobienia styl pisania jego ojca. W rezultacie powieści te nie zostały zbyt dobrze przyjęte przez zarówno czytelników, jak i krytyków.

Jules Verne, wizjoner zarówno literacki, jak i naukowy

Jules Verne uważany jest powszechnie za ojca gatunku nowoczesnego science fiction. Został jeszcze za życia odznaczony orderem Legii Honorowej za swój wkład w edukację i naukę.

Powieści Verne’a należą do jednych z najczęściej tłumaczonych na całym świecie, co bez wątpienia świadczy o ich ogromnej popularności. Niektóre z jego książek zostały nawet dostosowane na potrzeby do teatru i kina. Wszelkie szczegóły opisywane w jego powieściach, dane dotyczące podróży oraz kreatywność i innowacja autora sprawiają, że jego dzieła są naprawdę pod każdym względem wyjątkowe.

Jules Verne odcisnął swoje piętno nie tylko na literaturze, ale także na teatrze, kinie, a nawet na nauce i technologii. Kolejne pokolenia naukowców, wynalazców i odkrywców wciąż uznają jego książki za inspirację. Te niesamowite powieści i ich fascynujący autor będą nadal przypominać nam, że „wszystko, co człowiek może sobie wyobrazić, inni mogą urzeczywistnić”.