Ludwik XIV Wielki: biografia legendarnego Króla Słońce

Ludwik XIV Wielki, znany również pod przydomkiem Król Słońce, był jednym z najsłynniejszych francuskich monarchów. Francja cieszyła się bezprecedensowym dobrobytem gospodarczym i okresem największego rozkwitu podczas jego panowania.

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Napisany przez Camila Thomas

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Ludwik XIV Wielki był synem poprzedniego króla Francji, Ludwika XIII Bourbona i jego żony, królowej Anny Austriaczki. Ludwik XIII Bourbon i Anna Austriaczka starali się o potomstwo przez wiele długich lat, zanim w końcu ich wysiłki zaowocowały sukcesem.

Młody Ludwik XIV Wielki ostatecznie przyszedł na świat 14 maja 1643 r. Na chrzcie otrzymał imiona Ludwik Dieudonné. Jego długo oczekiwane narodziny zostały przez rodziców uznane za istne zrządzenie losu, dlatego też wybrali swojemu synowi imię, które w języku francuskim oznacza „dar od Boga”.

Ludwik XIV Wielki dorastał wierząc już od najmłodszych lat, że jego istnienie jest faktycznie boskim darem. Przekonanie to nabrało szczególnego znaczenia w niedalekiej przyszłości, gdy wciąż jeszcze młody Ludwik XIV Wielki doszedł do wniosku, że każdy, kto okazuje królowi nieposłuszeństwo, jest zarazem nieposłuszny Bogu. Wierzył, podobnie zresztą jak wielu ludzi wokół niego, że wydawane przez niego rozkazy były tak naprawdę nakazami pochodzącymi wprost od Boga.

Wraz z upływem kolejnych lat Ludwik XIV Wielki uzyskał od swoich poddanych przydomek „Król Słońce”. Jest niewątpliwie jednym z najbardziej znanych władców nie tylko Francji, ale także ogólnie w historii ludzkości. Ale na czym tak naprawdę polegał sekret jego długiego i udanego sprawowania władzy? Czy jego niezachwiana wiara w swoje własne boskie pochodzenie wpływała w jakiś sposób na prowadzoną przez niego politykę?

Ludwik XIV Wielki i jego trudne lata dzieciństwa

Kiedy Ludwik XIV Wielki miał zaledwie cztery lata, został pełnoprawnym królem Francji. Zgodnie z ówczesnymi francuskimi przepisami, od tego momentu ten jakby nie było wciąż jeszcze chłopiec stał się właścicielem i dysponentem życia i majątków przeszło 19 milionów osób.

Sam Ludwik XIV Wielki był oczywiście zbyt jeszcze młody, by móc wstąpić na tron. W okresie jego dorastania, przed osiągnięciem pełnoletności rządy w jego zastępstwie sprawowała zatem jego matka, Anna Austriaczki pełniąc rolę władczyni regencyjnej. Wyznaczyła ona kardynała Julesa Mazarina na stanowisko premiera tak, aby nadzorował on decyzje wszystkie rządu do czasu osiągnięcia przez Ludwika XIV wieku 22 lat.

Nauczyciele młodego przyszłego króla skupili się przede wszystkim na zapewnieniu mu odpowiedniego wykształcenia na temat polityki i gospodarki. Kiedy był on wciąż jeszcze chłopcem, zdarzył mu się pewien wypadek, w wyniku którego Ludwik prawie utonął. Ludzie zaczęli obwiniać za tę sytuację jego matkę, zarzucając jej, że nie była wystarczająco uważna.

Sam Ludwik XIV Wielki z pewnością doświadczył wielu różnych przeciwności losu już w bardzo młodym wieku. Nikogo nie powinno w końcu dziwić, że w jego otoczeniu znajdowało się mnóstwo snujących intrygi ludzi, którzy nie chcieli po prostu, by Ludwik XIV Wielki osiągnął wiek dorosły i przejął władzę.

Wojna jako znakomita szkoła dla charakteru przyszłego króla

Kiedy Ludwik XIV Wielki miał dziewięć lat, szlachta zasiadająca ławy francuskiego parlamentu zbuntowała się przeciwko koronie i samemu premierowi Mazarinowi. Był to początek okresu długiej wojny domowej, znanej jako „Fronda”. W tym okresie życia Ludwik XIV wiele razy odczuł upokorzenie, poznał także smak ubóstwa, strachu, zimna i głodu.

Ta wojna ukształtowała jednak charakter przyszłego monarchy. Zmieniła także sposób jego myślenia i późniejszego działania. W konsekwencji przeżytych wcześniej wydarzeń Ludwik XIV Wielki do końca życia nie wybaczył zdrady Paryżowi, szlachcicom ani ludziom, którzy wspierali działalność wywrotową.

Kardynał Jules Mazarin ostatecznie zdołał zażegnać cały konflikt i rozpoczął następnie wprowadzanie reform gospodarczych i administracyjnych. Ludwik XIV Wielki dokończyłby zresztą jego dzieło już po objęciu rządów przez niego samego. Przyszły władca zresztą żywił ogromny szacunek dla kardynała Mazarina i w rzeczywistości pozwolił mu zachować stanowisko premiera nawet wtedy, gdy Ludwik XIV Wielki był już wystarczająco dorosły, by samodzielnie móc nosić koronę i sprawować rządy.

Wykształcenie, jakie Ludwik otrzymał, nie obejmowało jedynie kwestii gospodarczych i dyplomatycznych. Otrzymał on także wszechstronne przeszkolenie, jakie przewidziane było dla żołnierzy. Doskonale rozumiał także wszystkie wewnętrzne działania i problemy polityczne swojego kraju.

Dlatego też Ludwik XIV Wielki zgodził się poślubić córkę króla Hiszpanii – Marię Teresę Hiszpańską-, zamiast kobiety, którą tak naprawdę kochał. To było w pełni zaaranżowane małżeństwo, którego celem było utrzymanie pokoju między Francją a Hiszpanią. Takie posunięcie pozwoliło Ludwikowi zwiększyć francuskie wpływy na terenie całej Europy.

Ludwik XIV Wielki obejmuje władzę: Francja po śmierci kardynała Mazarin

Po śmierci kardynała Julesa Mazarina Ludwik XIV Wielki postanowił wziąć na siebie wszystkie dotychczasowe obowiązki rządu. Ta decyzja zaskoczyła niektórych jego doradców i z pewnością wszystkich szlachciców, ponieważ król był z tradycyjnego punktu widzenia postacią o charakterze bardziej społecznym i prestiżowym, niż politykiem i ekonomistą.

Ale Ludwik, pewien swego boskiego poparcia dla swoich rządów, bronił swojej pozycji przekształcając ją stopniowo we władzę absolutną we Francji. To właśnie Ludwik XIV Wielki ustanowił reżim, który utrzymywał się następnie przez wiele stuleciu w wielu częściach Europy. Przez 54 lata swojego życia Ludwik XIV Wielki poświęcał 10 godzin dziennie na zarządzanie swoim królestwem. Żaden szczegół nie był dla niego zbyt nieistotny. Król niczego nie zlecał innym, wszystko starał się kontrolować samodzielnie.

Ludwik wiedział doskonale, że największą słabością jego kraju była szlachta, która z łatwością mogła zwrócić się przeciwko niemu. Tak jak to zresztą miało miejsce w trakcie nie tak dawnych wydarzeń określanych jako Fronda. Aby temu zapobiec, Ludwik XIV Wielki zachęcił wszystkich szlachciców do zamieszkania i życia w Wersalu, jego ogromnym pałacu wybudowanym poza miastem. Wszyscy jego mieszkańcy nieustannie próbowali zdobyć przychylność władcy.

Takie posunięcie ułatwiło znacząco Ludwikowi XIV utrzymanie kontroli nad szlachtą. Zorganizował on także wokół siebie rozległy pierścień szpiegów, którego członkowie regularnie informowali go o planach, jakie szlachta miała wobec korony. Ale Wersal był nie tylko uosobieniem scentralizowanego rządu. Przez wiele dziesięcioleci pełnił on także rolę światowego symbolu kultury i nauki.

Ludwik XIV Wielki: polityk, żołnierz i dobroczyńca

Ludwik XIV Wielki był także wielkim zwolennikiem i mecenasem sztuki. Był on patronem wielkich postaci literackich, takich jak wpływowy dramaturg, Molière. Ludwik stworzył także Akademię Inskrypcji i Literatury Pięknej (oryg. Académie des Inscriptions et Belles-Lettres) i Królewską Akademię Muzyki (oryg. Académie Royale de Musique), przemianowaną w późniejszych latach na Operę Paryską (oryg. Opéra de Paris). Był także głównym pomysłodawcą i promotorem Obserwatorium Paryskiego (oryg. Observatoire de Paris).

Oczywiście Ludwik XIV Wielki był także patronem i dobroczyńcą wielu najważniejszych francuskich twórców i artystów. Ci artyści śpiewali, pracowali i malowali głównie w Wersalu. Ogrody w Wersalu są prawdopodobnie jednym z największych dzieł sztuki na świeżym powietrzu nie tylko we Francji, ale i na całym świecie.

Pomimo wielkości samego króla i jego pałacu cała monarchia stawała się coraz bardziej odizolowana od zwykłych ludzi i postaci ze świata sztuki. W konsekwencji została ona zdegradowana do samego tylko życia pałacowego.

Francja była narodem samowystarczalnym, ale jej król wciąż w głębi swego serca był żołnierzem. Ludwik XIV Wielki postanowił w pewnym momencie zaatakować Holandię i odzyskać zagarnięte przez nią terytorium Francji. Misja ta jednak zakończyła się fiaskiem. Wkrótce potem Francja wystąpiła na drogę wojny przeciwko Wielkiemu Sojuszowi, grupie krajów składającej się z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Ostatnie lata życia Króla Słońce

I chociaż Francja nie straciła zbyt wiele terytoriów z powodu toczonych wojen, to jednak zmagania te poważnie nadwyrężyły finanse państwa. Francuskie banki zaczęły podupadać. Ludwik XIV Wielki przeszedł zatem krótką drogę od bycia królem potężnego i bogatego narodu do władcy słabego państwa dysponującego raczej niezbyt imponującym terytorium nękanym biedą.

Ludwik XIV Wielki zmarł kilka dni przed swoimi 77. urodzinami. Taka liczba przeżytych lat było w tamtej epoce naprawdę niezwykłym wydarzeniem. Był on ogólnie rzecz biorąc jednym z najdłużej żyjących królów tamtych czasów. Po jego śmierci tron ​przeszedł w ręce najstarszego syna Ludwika Małego Delfina, Ludwika XV, który miał wtedy zaledwie pięć lat.

Ludwik XIV Wielki był naprawdę wspaniałym królem, ludzie do dziś podziwiają go i szanują za jego wkład w sztukę i kulturę. Jednak stał się on także żywym wcieleniem absolutyzmu. Władca ten wierzył głęboko w wartości starego świata. Zwłaszcza żywił przekonanie, że przeznaczenie i natura każdego człowieka są w pełni zdeterminowane już od samego momentu narodzin.

Ludwik XIV Wielki zapewnił swojemu krajowi wspaniałość i bogactwo, ale też go zrujnował. Mimo niepowodzeń w końcowych latach panowania Król Słońce był i pozostanie na zawsze jedną z najbardziej ikonicznych postaci w historii Francji.