Dysocjacja związana z traumą i jej leczenie

Chociaż dysocjacja jest mechanizmem obronnym, który pozwala nam uciec od wspomnień o niepożądanych wydarzeniach, w dłuższej perspektywie powoduje problemy i cierpienie. Dowiedz się więcej tutaj.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 19 października, 2023

Dysocjacja związana z traumą to koncepcja, która wywołuje wiele pytań. Powstają wokół niej również pewne nieporozumienia. Po pierwsze, musimy zrozumieć, że nie jest oznaką słabości. Nie jest też mechanizmem patologicznym. Jest to adaptacyjna reakcja psychologiczna, która pomaga jednostkom poradzić sobie z bolesnym wydarzeniem.

Umysł ludzki wykorzystuje dysocjację, aby oddzielić jednostkę od niekorzystnego doświadczenia i w ten sposób uciszyć jej emocjonalny ból. Jednak ten wyrafinowany sposób na przetrwanie ma swój koszt psychologiczny. W rzeczywistości może zaburzać pamięć i tożsamość jednostki. Dysocjacja związana z traumą to złożona rzeczywistość mentalna, którą zbadamy w tym artykule.

Dysocjacja związana z traumą – czym jest?

Omawiana dysocjacja związana z traumą jest neuropsychologicznym mechanizmem obronnym, który ma na celu oddzielenie jednostki od zewnętrznych i wewnętrznych doświadczeń w celu zmniejszenia bólu. Zaciera jej pamięć i oddala od pewnych myśli i emocji. W końcu, gdyby wspomnienie dramatycznego wydarzenia było stale na pierwszym planie, dana osoba uległaby całkowitemu przytłoczeniu.

Badanie przeprowadzone przez University of Maryland (USA) sugeruje, że wpływ tego wymiaru został zaniedbany. Sugeruje, że potrzebna jest większa świadomość procesów dysocjacyjnych, ponieważ istotnie korelują one z zachowaniami autodestrukcyjnymi i samobójczymi.

Chociaż prawdą jest, że ta reakcja ma na celu ochronę jednostki przed cierpieniem, na dłuższą metę fragmentaryczny umysł niesie ogromne konsekwencje na wszystkich poziomach.

[/atomik-czytaj też]

Objawy związane z dysocjacją

Dysocjacja związana z traumą działa poprzez mobilizację różnych obszarów neurologicznych w celu regulacji odcisku bolesnego wspomnienia i wynikającego z niego cierpienia. Ciało migdałowate mózgu aktywuje produkcję kortyzolu, a ośrodki takie jak kora przedczołowa przestają działać normalnie. Hipokamp, ośrodek pamięci emocjonalnej, również ulega rozregulowaniu.

Przekłada się to na emocjonalne odrętwienie, problemy z pamięcią i zmniejszoną zdolność do refleksji i rozumowania.

Artykuł napisany w University of Leiden (Holandia) podkreśla, że mechanizm ten jest niezwykle złożonym procesem występującym w stanach takich jak zespół stresu pourazowego, dysocjacyjne zaburzenie tożsamości i zaburzenie osobowości typu borderline (BPD). Warto wiedzieć, jak rozwijają się objawy. Mogą to być:

• Lęk
• Myśli samobójcze
• Izolacja emocji
• Wątpliwości co do tożsamości
• Utrzymujące się uczucie niepokoju
• Zaburzenia snu, takie jak koszmary senne
• Anhedonia lub niezdolność do odczuwania przyjemności
• Zachowania autodestrukcyjne, takie jak samookaleczanie
• Niemożność zapamiętania pewnych okresów
• Odcięcie się od siebie i otaczającego świata
• Brak świadomości jednostki dotyczący tego jak znalazła się w danym miejscu
• Posiadanie retrospekcji (krótkie wspomnienia traumatycznych wydarzeń)
• Doświadczanie poczucia, że wiele otaczających bodźców i doświadczeń jest nieprawdziwych

Rodzaje dysocjacji związanych z traumą

Według Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ( DSM-V) dysocjacja związana z traumą może przejawiać się na trzy sposoby:

• Amnezja dysocjacyjna. Po jednym lub kilku traumatycznych doświadczeniach jednostka rozwija luki w pamięci i zapomina pewne wydarzenia, do których doszło przed lub po niekorzystnym doświadczeniu.
• Zaburzenie depersonalizacji/derealizacji. To powoduje, że jednostka czuje, że jest poza własnym ciałem. Wierzy również, że to, co się dzieje lub ją otacza, nie jest prawdziwe.
• Rozdwojenie jaźni. Ten stan nazywano kiedyś zaburzeniem osobowości mnogiej. Cierpiący na nią pacjenci w odpowiedzi na traumę przyjmują różne tożsamości. Artykuł opublikowany w The Journal of Mental Science twierdzi, że ten stan jest poważną formą stresu pourazowego. Co więcej, jest to rzeczywistość bardzo złożona na etapie diagnozowania i leczenia.

Pochodzenie dysocjacji związanej z traumą

Dysocjacja związana z traumą zwykle pojawia się po nałożeniu kilku traumatycznych wydarzeń. Nie zawsze pojawia się po określonym zdarzeniu, takim jak utrata bliskiej osoby. Jednak osoby, które były maltretowane od dzieciństwa, są bardziej narażone na rozwój tego psychologicznego mechanizmu obronnego.

Uniwersytet w Turynie (Włochy) przeprowadził badanie, które wykazało, że wiele traumatycznych doświadczeń zagraża funkcjonowaniu psychicznemu i wywołuje dysocjację. Rodzaje zdarzeń, które mogą wywołać te trudne realia, są następujące:

• Życie w strefie działań wojennych
• Dorastanie w dysfunkcyjnej rodzinie
• Cierpienie złego traktowania lub nadużyć przez kilka lat
• Życie w niekorzystnej lub niekorzystnej sytuacji społecznej
• Bycie świadkiem brutalnych wydarzeń, które trwały przez dłuższy czas
• Wieloletnia praca w groźnym i wysoce stresującym środowisku

[/atomik-czytam-też]

Dysocjacja związana z traumą i jej leczenie

Zajmując się dysocjacją związaną z traumą, terapeuta zawsze zaczyna od ustalenia potrzeb i konkretnej rzeczywistości każdego pacjenta. Jak wskazano w artykule opublikowanym w Indian Journal of Psychiatry, należy postawić odpowiednią diagnozę, wykluczając wszelkie inne przyczyny, możliwe choroby współistniejące oraz predysponujące czynniki traumatyczne i osobowościowe.

Przyjrzyjmy się strategiom zastosowanym w celu odniesienia się do tej rzeczywistości i użytecznym modelom terapeutycznym.

Dysocjacja związana z traumą – strategie i zabiegi

• Promowanie zdrowego obrazu samego siebie.
• Zmiana szkodliwych wzorców myślowych.
• Rozwijanie zdrowych umiejętności radzenia sobie.
• Promowanie zdolności do samoregulacji fizycznej i emocjonalnej.
• Zmniejszenie stałej nadmiernej aktywności ośrodkowego układu nerwowego.
• Zachęcenie osoby, by wyznaczyła sobie nowe cele.
• Ułatwienie połączenia z fizycznymi odczuciami ciała jest sposobem na radzenie sobie z bólem emocjonalnym.
• Naprowadzenie osoby, aby zaakceptowała emocjonalny ból związany z dysocjacją i stopniowo zintegrowała własną tożsamość.
• Ułatwienie stopniowego przetwarzania traumatycznego doświadczenia.
• Nie ma potrzeby, aby dana osoba wracała do swoich traumatycznych wspomnień. Bardziej odpowiednie jest leczenie jej emocji i dysfunkcyjnych myśli oraz generowanie zdrowszych zachowań.

Odpowiednie terapie dysocjacji

Jednym z najczęściej stosowanych podejść terapeutycznych w dysocjacji jest terapia EMDR lub odczulanie i przetwarzanie ruchu gałek ocznych. Badania opublikowane w The Permanente Journal podkreślają, że EMDR jest jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia wszystkich procesów traumatycznych. Inne przydatne techniki terapeutyczne to:

• Terapia przetwarzania poznawczego (CPT). Jest to wygodny model postępowania w przypadkach wykorzystywania seksualnego i złego traktowania.
• Leki psychoaktywne. Są to cenione przez lekarzy i psychiatrów alternatywy w kontynuacji leczenia dysocjacji emocjonalnej.
• Terapia poznawczo-behawioralna skoncentrowana na traumie. Dzięki technikom takim jak restrukturyzacja poznawcza, regulacja emocji czy ekspozycja na bodźce awersyjne, pacjent integruje swoje bolesne doświadczenia.
• Terapie somatyczne. Pracują nad ideą, że dysocjacja pozostawia głęboki ślad cierpienia w sferze fizycznej. Kierowanie doznań i dyskomfortu somatycznego stopniowo zmniejsza ból emocjonalny pacjenta.

Dysocjacja związana z traumą – zalecenia końcowe

Chociaż dysocjacja jest użytecznym mechanizmem umysłu, na dłuższą metę obniża jakość życia. To prawda, że istnieją pewne wspomnienia, doświadczenia i obrazy, które nigdy nie powinny powrócić do naszej świadomości. Jednak traumatyczne doświadczenia muszą być zawsze przetwarzane i integrowane z tożsamością osoby dotkniętej traumą, zmniejszając w ten sposób ciężar jej cierpienia.

Temu właśnie służy terapia psychologiczna. Nie wahaj się więc poprosić o specjalistyczną pomoc, jeśli jej potrzebujesz.