Dysfunkcjonalne style rozumowania w OCD
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (znane jako OCD) to stan kliniczny, który często powoduje pewnego rodzaju niepełnosprawność. Charakteryzuje się on obecnością obsesji, które mogą powodować znaczne cierpienie. Osoba chora reaguje na nie kompulsjami lub rytuałami, zarówno behawioralnymi, jak i psychicznymi. W poniższym artykule przeanalizujemy mechanizm, który wyjaśnia powstawanie obsesji: dysfunkcyjne style rozumowania w OCD.
W OCD kompulsje lub rytuały są dalekie od sprawiania nam przyjemności, chociaż niektórzy ludzie odczuwają ulgę, gdy je wykonują. Reakcje emocjonalne związane z OCD są bardzo zróżnicowane i intensywne. Ponadto cierpiący często doświadczają przytłaczającej potrzeby perfekcji. Powoduje to u nich frustrację i dyskomfort.
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne
Zanim zaczniemy mówić o dysfunkcyjnych stylach rozumowania, zastanowimy się nad tym, co charakteryzuje schorzenie, jakim jest OCD. Światowa Organizacja Zdrowia definiuje tę jednostkę kliniczną jako obecność uporczywych obsesji i kompulsji:
Obsesje przybierają formę uporczywych, powracających myśli, obrazów lub impulsów. Chory może także czuć, że musi coś pilnie zrobić. Te myśli są niechciane, niezwykle irytujące i często wiążą się z lękiem. Chory próbuje ignorować lub tłumić swoje obsesje, wykonując powtarzające się czynności (kompulsje).
Kompulsje to zachowania zarówno fizyczne, jak i myślowe, które osoba cierpiąca na OCD wykazuje, gdy staje w obliczu swoich obsesji. Realizują je według sztywnych zasad.
Osoba z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym może na przykład myśleć, że coś nie będzie wystarczająco czyste, dopóki nie zostanie wyszorowane 99 razy. Ponieważ chorzy czują się bardzo nieswojo z myślą, że coś jest brudne, czyszczą tę rzecz 99 razy. Pacjenci boją się, że jeśli tego nie zrobią, mogą rozprzestrzenić zarazki na ludzi wokół nich, a w konsekwencji doprowadzić do ich śmierci.
Zarówno obsesje, jak i kompulsje pochłaniają dużo czasu jednostki. Osoby chore mogą spędzać nawet kilka godzin dziennie na swoich obsesjach i kompulsjach. Powoduje to poważne zakłócenia w ich życiu i znaczne pogorszenie sytuacji osobistej, społecznej, edukacyjnej i zawodowej.
Dysfunkcyjne style rozumowania w OCD
U podstaw powstawania tych obsesji leżą wątpliwości chorego. O’Connor definiuje to jako „ingerencję w możliwy stan rzeczy, tak jakby faktycznie miał on miejsce”. Innymi słowy, osoby cierpiące na OCD postrzegają jako prawdziwe coś, co dzieje się tylko w ich umysłach. Oto przykład takiego stylu rozumowania:
W mojej głowie pojawiła się okropna myśl. Uznałem, że mógłbym zabić własnego syna. Nie mogę z nim przebywać, bo oznacza to, że jestem dla niego zagrożeniem. Muszę od niego uciec, bo jestem mordercą.
Jest to stan, w którym cierpiący myli możliwość, że coś się wydarzy, z tym, że to się naprawdę wydarzy. Dysfunkcyjne style rozumowania składają się z kilku elementów:
1. Wnioskowanie pierwotne
Wnioskowanie pierwotne odnosi się do podstawowego składnika wątpliwości. Istota wątpliwości musi być znacząca i ważna, o dużym ładunku emocjonalnym dla osoby cierpiącej.
Wątpliwości leżą u podstaw OCD. Wyzwalacz ten przybiera formę wnioskowania (założenia) o potężnym znaczeniu zarówno osobistym, jak i emocjonalnym.
Właśnie kupiłem samochód i zostawiłem go na parkingu. Ale czy go zamknąłem? Muszę wrócić i sprawdzić.
Dziesięć minut później.
Znowu mam wątpliwości, czy drzwi. Muszę wrócić jeszcze raz i sprawdzić.
2. Zamieszanie inferencyjne
Obsesyjna wątpliwość, która stanowi pierwotne wnioskowanie, jest produktem błędnego rozumowania. Osoba cierpiąca na OCD myli to, co jest rzeczywiste, z tym, co jest możliwe. Może to być spowodowane dwoma czynnikami:
- Wielu cierpiących na OCD nie ma zaufania do własnego postrzegania rzeczywistości. W rezultacie nie potrafią jasno odróżnić rzeczywistości od tego, co sobie wyobrażają, że jest prawdziwe.
- Chorzy przypisują większą wiarygodność możliwościom odległym w czasie lub przestrzeni i często fikcyjnym w przeciwieństwie do rzeczywistości dostępnej za pomocą zmysłów (słuch, wzrok, węch, smak).
Zamieszanie inferencyjne można ocenić za pomocą Kwestionariusza Zamieszania Inferencyjnego (ICQ). Jego wyniki wyjaśniają znaczny procent związku między objawami obsesyjno-kompulsyjnymi a dysfunkcjonalnymi przekonaniami.
3. Wnioski wtórne
W obliczu obsesyjnej wątpliwości, która kształtuje pierwotne wnioskowanie, osoba cierpiąca na OCD przewiduje negatywne konsekwencje (lub wtórne wnioskowania), które mogą wystąpić w przypadku, gdy wydarzy się to, czego się boją (fikcyjne, możliwe, choć nieprawdopodobne zdarzenie).
Pacjenci odczuwają bardzo wysoki stopień dyskomfortu (zwykle lęku). W takim momencie ich wola zostaje przejęta przez potrzebę wdrożenia zachowań, które złagodzą zarówno dyskomfort, jak i przewidywane zagrożenia.
Na koniec warto wspomnieć, że to zjawisko błędu rozumowania jest dość ciekawe. Jest tak, ponieważ cierpiący popełniają błędy rozumowania tylko wtedy, gdy racjonalizują swoje obsesje. Przez resztę czasu rozumują jak zdrowi ludzie.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
-
Belloch, A. (2022). Manual de psicopatología, vol II.
-
López, A. P. (2015). Cruzando el puente entre realidad e imaginación: Terapia basada en la inferencia para el TOC. Informació psicològica, (110), 92-107.
-
Borda, T., & Mazás, S. El Trastorno Obsesivo Compulsivo (TOC) es sustancialmente un trastorno emocional.