Brak czasu - nowa forma ubóstwa, która się na nas odbija

Brak czasu to odmiana biedy. Godziny pracy i sposób funkcjonowania społeczeństwa obniżają jakość życia i relacji międzyludzkich.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 10 grudnia, 2021

Brak czasu powoduje cierpienie psychiczne. Jesteśmy jak białe króliki z “Alicji w krainie czarów” – biegamy z zegarkiem w ręku powtarzając “jestem spóźniony, mam ważne spotkanie, nie mam czasu, nie mam czasu..”. Poczucie, że jesteśmy w ciągłym niedoczasie to nasza codzienność.

Życie w przytłoczeniu obowiązkami i ścisłą rutyną oraz zadaniami rozciągającymi się w nieskończoność ogranicza nasz dobrostan i rozwój osobisty. Tak mocno skupiamy się na planach, że nie dostrzegamy innych możliwości. Czas to nie pieniądz, to życie, które przecieka nam przez palce.

Tracimy zdrowie wskutek braku rozrywki, wypoczynku, zadowolenia i dobrostanu psychicznego. Życie przecieka nam przez palce, bo lata mijają w pośpiechu, marzenia oddalają się, a my nie jesteśmy tu i teraz. Brakuje nam czasu dla osób, które kochamy.

Brak czasu jak nowa odmiana ubóstwa

Każdy z nas zapewne kiedyś słyszał, że nie ma czegoś takiego jak brak czasu, a jest jedynie brak chęci. Czasami faktycznie tak to wygląda. Jednak w ostatnich latach funkcjonujemy w rzeczywistości tak złożonej, że warto przyjrzeć jej się bliżej. Nasze społeczeństwo bowiem postrzega bycie “zajętym” jako bycie “produktywnym”.

Staramy się więc wypełniać nasze dni wieloma zadaniami. Im więcej robimy i im mniej poświęcamy czasu na rozrywkę, tym mniej odpoczywamy. Nie służy to naszemu zdrowiu fizycznemu ani psychicznemu.

Do tego dochodzi kolejny czynnik: warunki pracy są coraz bardziej skomplikowane, czego przykład stanowi praca zdalna. Ten wariant pozbawiony jest odpowiedniej regulacji i grozi nadmiernym obciążeniem, gdyż godziny rozciągają się poza typowy grafik.

Gdy dołożymy do tego obowiązki domowe i rodzinne, brak czasu okaże się ewidentny i przytłaczający.

Poczucie winy

Większość dnia zajmuje nam więc praca. Poza nią poświęcamy się nieuniknionym obowiązkom takim jak zakupy czy opieka nad dziećmi. Na koniec dnia pozostaje nam tylko zmęczenie i pragnienie odpoczynku.

Gdy taka dynamika powtarza się codziennie, dochodzi do niej poczucie winy z powodu braku czasu na własne zajęcia, spędzanie czasu z partnerem, bliskimi i dziećmi.

Ubolewamy nad brakiem czasu na rozwijanie własnych zainteresowań i na zajęcia, z którymi się identyfikujemy. Na później odkładamy podróże, kursy, książki…Obniża to nasze poczucie własnej wartości i pogarsza nastrój.

Sieci społecznościowe i życie, które chcielibyśmy mieć

Brak czasu jego negatywny wpływ na nasz stan psychiczny intensyfikuje się wraz ze wzrostem popularności technologii. Chociaż jesteśmy ciągle zajęci wykonywaniem zadań z listy obowiązków, zawsze znajdziemy chwilę na media społecznościowe.

Te wirtualne rzeczywistości przedstawiają iluzję szczęścia, pokazują nam krajobrazy, które chcielibyśmy zobaczyć, doświadczenia, które chcielibyśmy mieć, rzeczy, które pragniemy odkryć, ludzi, których chcemy poznać…

Te wirtualne okna mogą nas zarówno motywować jak i ściągać w dół. Ich rzeczywistość nie jest naszą rzeczywistością – nasze obowiązki blokują potencjalne możliwości.

Brak czasu i ubóstwo osobiste

Nawet mając dobrą pracę i przyzwoitą pensję możemy być ubodzy. Deficyt czasu to nowa forma ubóstwa emocjonalnego, osobistego i psychicznego, które panuje w obecnym społeczeństwie. Co nam z grubego portfela, gdy nie mamy czasu na relaks, rozrywkę i relacje międzyludzkie…

Brak czasu odbiera nam szczęście i życie. Miejmy na uwadze pojęcie karoshi, czyli japoński termin określający osoby umierające z powodu nadmiaru pracy. Nie u każdego przyczyną jest wypalenie, zawał czy udar. Może chodzić też o samobójstwa.

Jak lepiej gospodarować czasem?

Brak czasu obciąża nasze zdrowie psychiczne. Warto to zmienić. Nie wszystko bowiem zależy od nas. Sposób funkcjonowania społeczeństwa i organizacji czasu nie zawsze pozwala pogodzić pracę z życiem osobistym, sferę zawodową z prywatną i obowiązki z pragnieniami.

Badania takie jak to przeprowadzone przez Therese Macan z uniwersytetu w Missouri wskazują na to, że w tym kontekście nawet strategie zarządzania czasem nie zawsze są skuteczne. Mogą nam pomóc uwolnić napięcie, ale wyczerpanie będzie w nas trwać.

Konieczne jest zatem przeformułowanie stylu życia. Jednak powinniśmy także poddać refleksji inne aspekty. Oto kilka podpowiedzi:

• Naucz się odróżniać rzeczy ważne od pilnych.
• Organizuj swój dzień tak, by znalazł się w nim czas na rozrywkę i wypoczynek. Warto przeznaczyć na nie godzinę czy dwie dziennie.
• Dziel się zadaniami z innymi.
• Znajduj czas dla rodziny i znajomych.

Podsumowując, nie zapominajmy o refleksji nad koncepcją braku czasu rozumianego jako forma ubóstwa emocjonalnego i egzystencjalnego, które powoli odbiera nam życie.