Yūgen: osiągnięcie głębokiej świadomości wszechświata

Kiedy ostatnio czułeś głębię jakiegoś zjawiska lub rzeczy? Czasami powiedzenie, wiersz, opowiadanie, a nawet sytuacja mogą wzbudzić w Tobie tę emocję. Jest ona transcendentna i wartościowa – kryją się za nią pewne interesujące znaczenia. To wyjątkowe doświadczenie, które trudno wyrazić słowami, ale takie, które wszyscy rozumieją. Zjawisko to ma swoją nazwę – Yūgen.

Można powiedzieć, że doświadczanie uczucia głębi usuwa warstwy egoizmu z naszej psychologicznej nieelastyczności. Zaprasza Cię do otwarcia się na interesującą rzeczywistość, która Cię wzbogaca, ekscytuje i w pewnym sensie nawet oświeca. Czy nie byłoby wspaniale spędzić całe życie na szukaniu elementów, które sprawiają, że tak właśnie się czujesz?

Świat wschodni, a dokładniej Japończycy, jako pierwsi zgłębili tę koncepcję. Kultura japońska przyjęła termin pochodzenia chińskiego, yūgen, na określenie tajemnicy spowodowanej zjawiskami, które generują w człowieku poczucie głębi. Zjawisko to ma tak istotne znaczenie, że stało się jednym z siedmiu podstawowych fundamentów filozofii zen.

Idea, że tajemnice naszego świata mają swoją głębię i nie da się ich wyjaśnić słowami, jest zakorzeniona również we wszystkich formach sztuki.

Yūgen to subtelne połączenie tego, co generuje inspirację i jednocześnie introspekcję. Łączy nas z pięknem, a także z nami samymi i zaprasza do refleksji.

Yūgen, piękno tajemnicy, której nie można wyjaśnić

Termin yūgen po raz pierwszy pojawił się na Zachodzie dzięki filozofowi DT Suzuki (1870-1966). Był on jednym z największych propagatorów zen na świecie. Opisał to jako uczucie, dzięki któremu ludzki umysł identyfikuje się z całością określonego zjawiska. Nagle coś, co było skończone, staje się nieskończone.

Wydaje się jednak, że próbując zdefiniować wrażenie głębi, odbieramy jej magię. Być może z tego powodu koncepcja yūgen została zastmilowana na Wschodzie, aby móc przenieść ją do świata sztuki, jako odpowiedni środek do budzenia tego rodzaju doświadczeń. W XII wieku takie postacie jak mnich-poeta Saigyo, miłośnik piękna przyrody, próbowały przekazać w swoich wierszach uczucia bólu, melancholii i symbolicznej transcendencji, a tym samym uchwycić istotę zen.

Krople rosy
Nawleczone na nitki
pajęczych sieci –
to pułapki
na ucieczkę z tego świata

-Saigyo-

Sztuka umiejętności obserwowania i odczuwania

Alan Watts, znany brytyjski filozof, był również wielkim pasjonatem filozofii zen i koncepcji yūgen. Widział to codziennie na niebie, gdzie dzikie gęsi znikały w gęstych chmurach. Czuł to również podczas wędrówek po terenach najbardziej oddalonych od cywilizacji, gdzie natura zatriumfowała nad postępem człowieka.

Opuszczona linia kolejowa, jezioro o świcie, zamek w gruzach po burzowym popołudniu. Yūgen to odurzające doświadczenie, które pojawia się tylko u tych osób, które potrafią spokojnie obserwować świat i pozwolić sobie na odczucie obcości natury, człowieka i sztuki.

Według Wattsa większość z nas żyje w trybie przetrwania i ma obsesję na punkcie zrozumienia rzeczywistości. Aby doświadczyć yūgen musimy jednak uciec od naszych zwyczajnych wzorców mentalnych i po prostu czuć. Nic więcej. Nie wszystko w życiu ma swoje wytłumaczenie. Dostrzeżenie tajemnicy czyni nas mądrymi i łagodzi nasz niepokój o nadanie znaczenia każdemu aspektowi, który nas otacza.

„Musisz zostawić swoje subiektywne zainteresowanie sobą. W przeciwnym razie narzucasz się przedmiotowi i nie uczysz się go. Twoja poezja powstaje sama, kiedy Ty i przedmiot staliście się jednością, kiedy zanurzasz się w obiekcie na tyle głęboko, by coś zobaczyć. Bez względu na to, jak dobrze wyrażasz swoją poezję, jeśli Twoje uczucia nie są naturalne, jeśli przedmiot i Ty jesteście oddzieleni, Twoja poezja nie jest prawdziwą poezją, ale po prostu Twoim subiektywnym fałszerstwem”.

-Matsuo Bashō (1644-1694)-

Esencja yūgen jest wszędzie

Yūgen nie polega na wyobrażaniu sobie innego świata, który pozwala uciec z tego, który znasz. Yūgen jest dla Ciebie zaproszeniem do docenienia tajemnicy świata, w którym żyjesz. Możesz doświadczyć tego w dowolnym otoczeniu, które budzi inspirujące uczucie głębi i niepewności.

Co więcej, może ono wystąpić w dowolnym miejscu. Na przykład, gdy dana książka lub osoba sprawia, że doświadczasz tego uczucia. W takich przypadkach to, co czytasz i słyszysz, jest transcendentne, ważne, mądre i wzbogacające. Te spostrzeżenia są paliwem dla Twojego mózgu, który często rdzewieje z powodu codziennych zajęć, pośpiechu i wszystkich nowych technologii, którymi jesteś otoczony.

Alan Watts zwrócił uwagę, że warto zwracać uwagę na progi. Drzwi, okna, dziury w drzewach, wzgórza, chmury, kałuże… Miejsca, w których można zatopić swój umysł. Później, kiedy wracasz do domu, nie ma nic lepszego niż wziąć ołówek i kartkę i opisać, co czułeś. W codziennym życiu istnieją tajemnicze zakątki, w których ukryta jest esencja yūgen.

Poczucie głębi często tkwi w smutnej rzeczywistości

Uniwersytet Genewski przeprowadził w 2017 roku badanie, które sugeruje, że zazwyczaj zastanawiamy się nad głębią życia, czytając książki, które opowiadają smutne historie. To samo dzieje się z każdą usłyszaną historią lub anegdotą, która budzi nasze emocje.

W jakiś sposób yūgen leży w Twojej zdolności empatycznej i Twoim emocjonalnym związku z rzeczywistością innych. Istnieją pewne fakty, które Cię poruszają i sprawiają, że odkrywasz piękno i znaczenie, które tkwi w każdym z nas. Koncepcja filozofii zen jest wszędzie, także w Twoim sercu.