Władza społeczna i jej różne typy

Nauczyciele mają władzę nad swoimi uczniami. Rodzice nad swoimi dziećmi, a szefowie nad swoimi pracownikami. Politycy mają władzę i często jej nadużywają. Władza społeczna jest obecna we wszystkich dziedzinach życia, a niektóre zawody mają większą siłę społeczną niż inne. Czym jednak właściwie jest władza?

Władza to zdolność do sprawowania hegemonicznej dominacji nad jedną lub kilkoma jednostkami. To także umiejętność wpływania na jedną lub kilka osób i wskazywania uznanej najwyższej władzy w społeczeństwie. Definicja władzy jest tak szeroka, jak długa. Rzeczywiście, w historii istniały różne definicje, teorie i typologie władzy. Dlatego, aby zrozumieć ten termin, warto poznać niektóre z najbardziej akceptowanych z nich.

Jednym z pierwszych, który mówił o władzy był Fryderyk Nietzsche. Wolę władzy rozumiał jako ambicję. Niemal jednocześnie Max Weber zdefiniował ją jako szansę lub możliwość istniejącą w relacji społecznej, która pozwala jednostce realizować własną wolę.

Później kilku autorów badało pojęcie władzy z perspektywy marksizmu. Całkiem niedawno francuski filozof Michel Foucault przedstawił jedną z najbardziej wszechstronnych analiz władzy.

Chociaż więcej autorów zajmowało się tym tematem, powyższe przykłady były jednymi z najistotniejszych. Nie powinniśmy jednak zapominać o pracach na temat władzy społecznej, które wyłoniły się z dziedziny psychologii.

„Ten, kto daje się wciągnąć w politykę… podpisuje kontrakty z diabolicznymi mocami”.

-Max Weber-

Władza społeczna i Max Weber

Władza społeczna i jej wpływ w różnych kontekstach jest czynnikiem, który od dawna interesuje społeczność naukową. Leonard Pickman przeprowadził interesujące badanie na ten temat. Zostało ono opublikowane w Journal of Applied Social Psychology.

W badaniu Pickman odkrył, że niektórzy ludzie są postrzegani jako posiadający bardziej uzasadnione uprawnienia niż inni. Zasugerował, że to założenie już w nas istnieje. W związku z tym niektóre postacie są postrzegane jako mające prawo do wywierania większego wpływu i kontroli nad innymi.

Max Weber był jednym z najważniejszych myślicieli XX wieku i pierwszym, który zainteresował się tą kwestią. Choć jego kierunek badań był zróżnicowany, jego prace z zakresu władzy są bez wątpienia wybitne.

Dla Webera władza społeczna oznacza „prawdopodobieństwo narzucenia własnej woli w ramach związku, nawet pomimo wszelkiego oporu i jakiejkolwiek podstawy tego prawdopodobieństwa” (Weber, 2005).

Władza i dominacja

Władza implikuje potencjalną zdolność do narzucania swojej woli innym. Może objawiać się na różne sposoby. Jednak dominacja, rozumiana jako forma posłuszeństwa nakazowego, jest najskuteczniejszym sposobem wyrażania władzy.

Istnieją różne rodzaje dominacji. Jednym z najważniejszych jest legitymizacja. Jest to wiara w ważność rozkazu lub określonej relacji społecznej. Istnieją trzy formy legitymizacji dominacji (Weber, 2007).

• Władza prawna. „Opiera się na przekonaniu o legalności ustanowionego porządku i prawie do wydawania rozkazów przez tych, którzy mają kompetencję do sprawowania dominacji według tego porządku”.
• Tradycyjny autorytet. „Opiera się na zwyczajowej wierze w świętość tradycji, które zawsze istniały, oraz w prawowitość elementów do sprawowania władzy na mocy tych tradycji”.
• Charyzmatyczny autorytet. „Opiera się na niezwykłym dostarczeniu świętości, heroizmu lub przykładnych cech osoby oraz porządku stworzonego lub ujawnionego przez tę osobę”.

Marksizm

Według Karola Marksa „ruch polityczny klasy robotniczej ma jako swój ostateczny cel przejęcie władzy politycznej (list do Bolte, listopad 292, 1871)”. Dlatego uważał polityczną walkę klasową za podstawę władzy.

Władza społeczna jest ponad innymi formami walki klasowej, takimi jak władza ekonomiczna czy ideologiczna. Choć zdaniem Marksa zmiany w bazie ekonomicznej mogą wpłynąć na przejęcie władzy, większe znaczenie będą miały praktyki polityczne (Sánchez Vázquez, 2014).

• Marks nie rozwinął jednak teorii władzy. Niemniej jednak sugerował, że „władza polityczna, właściwie mówiąc, jest zorganizowaną przemocą jednej klasy w celu ucisku innej (Marx i Engels, 2011)”.
• Z tego powodu późniejsi marksiści zagłębiali się dalej w teorie władzy społecznej. Na przykład dla Antonio Gramsci (1977) władza klas rządzących nad proletariatem i wszystkimi klasami podlegającymi kapitalistycznemu modelowi produkcji nie była po prostu dana przez kontrolę represyjnych aparatów państwowych.
• Marks wierzył, że jego władza jest zasadniczo dana przez kulturową „hegemonię”, jaką klasy dominujące sprawowały nad klasami przedmiotowymi. Odbywa się to poprzez kontrolę systemu edukacyjnego, instytucji religijnych i mediów.

Michel Foucault

Foucault argumentował, że władza jest wszędzie, ponieważ nie pochodzi znikąd. Dlatego uważał, że władza nie znajduje się w instytucji czy państwie. Z tego powodu marksistowska idea przejęcia władzy nie byłaby możliwa, ponieważ władza jest stosunkiem sił, który występuje w społeczeństwie w określonym czasie.

Dlatego sugerował, że władza będąca wynikiem stosunków władzy jest wszędzie. W konsekwencji podmioty nie mogą być uważane za niezależne od tych relacji.

Foucault, wywracając poprzednie koncepcje władzy do góry nogami, zapytał, w jaki sposób relacje władzy mogą tworzyć reguły prawa, które z kolei tworzą dyskursy prawdy? Twierdził, że chociaż władza, prawo i prawda wzajemnie się żywią, władza zawsze ma pewien dominujący wpływ na prawo i prawdę.

Chociaż Foucault analizował władzę w różnych kontekstach i czasach, jedną z najważniejszych koncepcji jest biowładza (Foucault, 2000). Biowładza to praktyka nowoczesnych państw, dzięki której kontrolują one populację.

Współczesna władza, zgodnie z analizą Foucaulta, jest zakodowana w praktykach społecznych i ludzkich zachowaniach. Teoria ta głosiła, że ​​podmiot stopniowo akceptuje subtelne regulacje i oczekiwania porządku społecznego.

Biowładza ustępuje miejsca biologicznemu uporządkowaniu życia. Klasycznym przykładem są szpitale psychiatryczne, więzienia i sądy. Określają normy, według których część populacji wycofuje się ze społeczeństwa (Foucault, 2002).

Siła społeczna w psychologii

W ramach psychologii społecznej John French i Bertram Raven (1959) zaproponowali pięć form władzy. Twierdzili, że zasoby, na których opierają się ci, którzy sprawują władzę, bazują na tych pięciu formach. Są to:

• Uprawniona władza. Siła jednostki lub grupy dzięki względnej pozycji i obowiązkom szefa w organizacji lub społeczeństwie. Uprawniona władza nadaje temu, kto ją wykonuje, delegowaną władzę formalną.
• Władza odniesienia. Zdolność niektórych osób do przekonywania lub wpływania na innych. Opiera się na charyzmie i umiejętnościach interpersonalnych jednostki u władzy. Tutaj osoba poddana władzy przyjmuje za wzór nosiciela władzy i stara się postępować jak on.
• Władza eksperta. Pochodzi z umiejętności lub wiedzy niektórych osób oraz potrzeb organizacji lub społeczeństwa w zakresie tych umiejętności. W przeciwieństwie do innych kategorii, ten rodzaj władzy jest zwykle bardzo specyficzny. Co więcej, ogranicza się do konkretnego obszaru, w którym ekspert posiada kwalifikacje.
• Siła nagrody. Ta władza zależy od zdolności przywódcy do nadawania materialnych nagród. Odnosi się do tego, w jaki sposób jednostka może dać innym jako nagrodę określone rodzaje korzyści. Na przykład czas wolny, prezenty, promocje, podwyżki wynagrodzenia lub odpowiedzialność.
• Władza przymusu. Opiera się na umiejętności nakładania kar przez tego, kto ją posiada. Dotyczy to więc umiejętności eliminowania lub niedawania nagród. Ma swoje źródło w pragnieniu tych, którzy się jej poddają, by otrzymać wartościowe nagrody, ale także w strachu przed ich utratą. Ten strach jest tym, co ostatecznie zapewnia skuteczność tego rodzaju władzy.

Psychologiczne badania władzy społecznej

Kwestia władzy została również poruszona w obszarze psychologii eksperymentalnej. Do najwybitniejszych odkryć należy trend, zgodnie z którym im większą władzę ma jednostka lub grupa, tym mniej jest brana pod uwagę perspektywa innych. Oznacza to, że potężni posiadają mniej empatii.

Co więcej, wykazano, że potężni ludzie są również bardziej skłonni do działania. Na przykład, są bardziej skłonni do usuwania denerwujących bodźców z otoczenia w porównaniu z słabszymi ludźmi. Inne badania udokumentowały efekt przechodnia. Świadczy to o tym, że potężni ludzie trzy razy częściej udzielają pomocy nieznajomemu w niebezpieczeństwie.

Inne badanie sugeruje, że potężni ludzie generują kreatywne pomysły, na które w mniejszym stopniu wpływają wybitne przykłady. Wyrażają postawy mniej zgodne z opiniami wyrażanymi przez innych. Co więcej, są bardziej pod wpływem ich własnej orientacji na wartości społeczne w stosunku do reputacji negocjującego przeciwnika.

Wniosek

Jak widzieliśmy, władza społeczna ma wiele koncepcji. Zwykle odnosiły się one do okresu ich początków. Idea władzy przeszła od dominacji nad osobą do złożonej sieci relacji.

Ta bardziej aktualna koncepcja władzy wskazuje, że jesteśmy stale zaangażowani w relacje władzy. Rzeczywiście, każda nasza interakcja charakteryzuje się istniejącymi różnicami mocy. Dlatego świadomość władzy społecznej może być pierwszym krokiem do zmniejszenia jej wpływu i jej eksploatacji.