Hubris - władza jako przyczyna zepsucia moralnego
Hubris został opisany przez byłego polityka Davida Owena i psychiatrę Jonathana Davidsona jako obraz wynikający z nadmiernej władzy niektórych polityków. Zobaczmy, czym to dokładnie jest.
Zespół pychy, czyli Hubris odnosi się do ludzi, którzy doświadczają zmiany osobowości, gdy zajmują stanowiska kierownicze. Może wystąpić w biznesie, polityce lub w dowolnej innej dziedzinie.
Ten syndrom opisuje, jak ludzie u władzy okazują skrajną dumę, zbytnią pewność siebie i całkowite lekceważenie innych. Te cechy charakteru prowadzą do impulsywnych i często destrukcyjnych zachowań.
Z neuronaukowego punktu widzenia nie ma dowodów na to, że u takich osób może nastąpić fizjologiczna zmiana. Jednak zarówno psychiatria, jak i psychologia zajmują się tym problemem.
Nie powinno być postrzegane jako zaburzenie samo w sobie lub jako podtyp narcystycznego zaburzenia osobowości. Jest to stan lub syndrom, który wywodzi się z nadmiernego poczucia władzy. Nie ma takiego samego rozwoju jak zaburzenie osobowości.
Hubris: nadmiar władzy
Termin hubris lub hybris (ὕβρις, hýbris) to greckie pojęcie, które oznacza „nadmiar”. Jest przeciwieństwem trzeźwości, umiaru. Osoba hubrystyczna przejawiała nadmierną dumę, która traktowała innych z bezczelnością i pogardą.
Wydawało się, że dana osoba czerpała przyjemność z używania swojej władzy w ten sposób. Ale takie niehonorowe zachowanie było surowo potępione w starożytnej Grecji.
Badania nad tym zjawiskiem stały się poważniejsze, gdy zajął się nimi David Owen, który był ministrem w rządzie laburzystów Jamesa Callaghana. Towarzyszył mu psychiatra Jonathan Davidson.
Dla Owena Hubris jest często postrzegany jako naturalne lub przynajmniej nieoczekiwane rozszerzenie pewności siebie i ambicji wymaganych od każdego, kto szuka władzy. Chociaż wielu może postrzegać arogancję jako niefortunną stronę przywódców wierzą oni również, że przynajmniej pewien poziom arogancji jest ceną za dobre przywództwo.
Władza jest odurzającym narkotykiem, któremu nie wszyscy przywódcy potrafią się oprzeć. Takie postępowanie wymaga połączenia zdrowego rozsądku, humoru, przyzwoitości, sceptycyzmu, a nawet cynizmu. To pozwoli traktować władzę jak to, czym jest: uprzywilejowaną możliwością wpływania na innych. A czasem decydowania o obrocie wydarzeń.
Owen szczegółowo opisuje syndrom Hubris jako unikalne, nabyte zaburzenie osobowości, które rozwija się dopiero po tym, jak lider sprawuje władzę przez pewien czas. Ponadto ma zastosowanie tylko wtedy, gdy nie występuje historia chorób psychiatrycznych.
Objawy Hubris
Zbiór 14 objawów Hubris zidentyfikowanych przez Davida Owena obejmuje:
- Używanie władzy do samouwielbienia.
- Obsesja na punkcie wizerunku osobistego.
- Nadmierna pewność siebie, której towarzyszy pogarda dla rad lub krytyki innych.
- Utrata kontaktu z rzeczywistością.
- Zachowanie typu mesjasz, jak ktoś, kto objawia absolutną prawdę.
- Lekkomyślne i impulsywne działania.
- Pojawia się oczywista niekompetencja z powodu zbytniej pewności siebie, brak dbałości o szczegóły.
Badając te objawy, Owen i Davidson zauważyli nakładanie się ich z innymi zaburzeniami osobowości. Szczególnie nakładało się to na narcystyczne zaburzenie osobowości.
Siedem z 14 objawów to także objawy osobowości narcystycznej, a 2 objawy to osobowość antyspołeczna i zaburzenie osobowości histrionicznej.
Profile znanych liderów
Owen i Davidson zbadali profile psychologiczne premierów Wielkiej Brytanii i prezydentów USA, którzy sprawowali władzę w ciągu ostatnich 100 lat pod kątem przykładów cech hubrystycznych.
Znaleźli siedmiu prezydentów Stanów Zjednoczonych, którzy przejawiali definiujące cechy arogancji. Byli to: Rooseveltowie, Woodrow Wilson, John Kennedy, Lyndon Johnson, Richard Nixon i George W. Bush. Jednak jedynym z tych prezydentów, który wyraźniej pokazywał zespół Hubris był Bush.
Wśród premierów Wielkiej Brytanii przeanalizowano: Herberta Asquitha, Davida Lloyda George’a, Neville’a Chamberlaina, Winstona Churchilla, Anthony’ego Edena, Margaret Thatcher i Tony Blair. Wszyscy wykazywali oznaki nadmiernej dumy, ale tylko Lloyd George, Chamberlain, Thatcher i Blair wykazali pełny zespół pychy.
Hubris tyczy się nie tylko polityków
Premierzy i prezydenci są dobrym źródłem wiedzy ze względu na obszerne dostępne informacje biograficzne. Jednak syndrom pychy jest powiązany z władzą. Dlatego każdy na stanowiskach kierowniczych, takich jak prezesi korporacji, może cierpieć z jego powodu.
Już wielki Bertrand Russell zauważył, że coś dzieje się ze stabilnością psychiczną człowieka, gdy dochodzi u władzy. Opisał związek przyczynowy między władzą a nienormalnym zachowaniem, nazywając to „odurzeniem władzą”.
To prowadzi nas zatem do wniosku, że są ludzie o uczciwi, którzy w wyniku dojścia władzy na przestrzeni lat ulegają zepsuciu. Dlatego w każdym rozwiniętym społeczeństwie każdy przejaw despotyzmu musi być kontrolowany przez system społeczny i polityczny, który określa władzę przypadającą pojedynczej osobie.