Przeczytaj dzisiejszy artykuł i dowiedz się na czym polega ostracyzm oraz wykluczenie społeczne.
Termin ostracyzm pochodzi od greckiego słowa ostrakismos, które oznacza wypędzać za pomocą rzucania skorupami. Ostracyzm i wykluczenie społeczne to dwa rodzaje kary społecznej. Wynikają z najróżniejszych uprzedzeń, dyskryminacji rasowej lub płciowej, jak również różnorodności wierzeń lub wartości osobistych.
Jednak możesz również stać się ofiarą ostracyzmu i wykluczenia społecznego w miejscu pracy, a nawet w swoich związkach z innymi. Myślimy, że każde odrzucenie, jakiego doświadczasz w którymkolwiek z tych wymiarów społecznych, może mieć poważne konsekwencje emocjonalne.
Ostracyzm był praktyką, która polegała na wyganianiu obywateli, którzy stanowili jakieś zagrożenie dla społeczności. W dzisiejszych czasach jest to głównie fenomen, który pojawia się w wyniku milczącej zgody, która może pojawiać się w bardziej lub mniej subtelny sposób.
Potrzeba przynależności
Ludzie odczuwają ogromną potrzebę przynależności i należenia do grupy. Identyfikacja z innymi osobami przynosi wiele korzyści psychologicznych i wzmacnia naszą tożsamość indywidualną i grupową.
Ludzie są z natury istotami społecznymi, a potrzeba przynależności stanowi ewolucyjny aspekt przetrwania. Pod tym względem ostracyzm i wykluczenie społeczne stanowią zagrożenie dla przynależności do grupy.
Związek między przynależnością społeczną a ego
Psychologiczna koncepcja ego stanowi przedmiot wielu badań i teorii. W szerokim spektrum jego proponowanych znaczeń, do przynależności społecznej odnoszą się dwa z nich, opracowane przez Leary i Tangney w Handbook of Self and Identity:
- Samoświadomość. To ona rejestruje Twoje doświadczenia, czuje Twoje uczucia i myśli Twoje myśli. To “ja”, które pozwala być Ci świadomym samego siebie.
- Samoregulacja. To “ja”, które wykonuje i działa. To umiejętność dostosowania swoich zachowań, aby ustawić się w świecie w taki sposób, jak tego pragniesz. To regulator, który pozwala Ci kontrolować siebie i być świadomie tym, kim chcesz być: Twoim idealnym “ja”.
Bazując na swoich przemyśleniach i doświadczeniach (samoświadomości), możesz regulować i dopasowywać swoje zachowanie w upragnionym kierunku (samoregulacja). Ten proces pomaga Ci zbliżyć się do osoby, którą chcesz być.
Kiedy czujesz się odrzucony i jesteś ofiarą ostracyzmu oraz wykluczenia społecznego, konieczność spojrzenia wewnątrz siebie i zastanowienia się nad sobą (samoświadomość) staje się czymś niezwykle nieprzyjemnym, czego starasz się uniknąć. Jednak jeśli nie będziesz się zastanawiać, nie będziesz w stanie osiągnąć samoregulacji.
Ostracyzm i wykluczenie społeczne oraz ich wpływ
Ostracyzm i wykluczenie społeczne mają wiele efektów.
W 2009 r. Uniwersytet Kalifornijski odkrył związek między odrzuceniem społecznym i bólem fizycznym: gen OPRM1. Założono, że wykluczenie społeczne aktywuje obszary mózgu, które wiążą się ze stresem.
Poza tym niedawne badania wykazały, że ostracyzm również aktywuje obszary związane z fizycznym bólem, zwłaszcza grzbietowo-tylne kresomózgowie. Niektórzy są przekonani, że te odkrycia mogą pomóc wytłumaczyć takie choroby jak fibromialgia.
Poza negatywnym wpływem na zdrowie fizyczne jednostki, wykluczenie społeczne prowadzi do zmniejszenia zachowania prospołecznego, co nie pozwala rozwijać empatii.
Pogarszają się również umiejętności poznawcze i intelektualne, a zwłaszcza umiejętność kończenia złożonych zadań poznawczych, które wymagają uwagi oraz świadomej kontroli. Co więcej, wpływa również na zachowanie emocjonalne oraz zwłaszcza na poziom agresywności.
Przemoc, wykluczenie społeczne i samoregulacja
Kilkanaście lat temu pojawiło się kilka teorii, które próbowały wytłumaczyć związek między przemocą i wykluczeniem społecznym. Przekonywano, że osoby na niskim poziomie intelektualnych mają trudności z dostosowaniem się do społeczeństwa.
Taki brak adaptacji może zwiększać ich poziom agresywności, co przekłada się na pełne przemocy zachowanie. Jednak w dzisiejszych czasach wiemy, że zachodzi inny proces.
Badanie przeprowadzone przez Baumeister i Leary, The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation, pokazało, że zmiany samoregulacji, które pojawiają się zarówno w wyniku ostracyzmu, jak i wykluczenia społecznego, to jeden z czynników, które wywołują zachowania aspołeczne.
Jak ludzie radzą sobie z odrzuceniem społecznym
Osoby o silnej potrzebie przynależności mają tendencję do rozwijania aspołecznych zachowań po doświadczeniu odrzucenia, zwłaszcza jeśli uznają je za niesprawiedliwe. Co więcej, mogą unikać wszelkich kontaktów społecznych.
Lub, wprost przeciwnie, może to prowadzić do zwiększenia zachowań prospołecznych oraz zainteresowania nawiązywaniem nowych związków.
Osoby z bardziej niezależną samoświadomością kładą nacisk na swoje osobiste cele, a nie na cele grupy. Takie osoby akceptują odrzucenie społeczne, które może nawet pomagać im zwiększyć ich kreatywność.
Ostracyzm i wykluczenie społeczne mają negatywne konsekwencje, ponieważ wpływają na najbardziej kluczowe aspekty ego. Kiedy ktoś Cię odrzuca, musisz być bardziej świadom siebie. Poza tym zastanów się nad swoimi doświadczeniami i nastawieniem. W ten sposób możesz samoregulować swoje zachowanie na lepsze sposoby.