Style atrybucji i ich związek z emocjami

Rodzaje stylów atrybucji

Styl atrybucji odnosi się do odpowiedzi na pytanie: “dlaczego tak się stało?”. Należy zatem brać pod uwagę trzy wymiary:

• Czas. Czy to wydarzenie jednostkowe, warunkowane okolicznościami czy powtarzalne? Czy coś podobnego może wydarzyć się ponownie? Przykładem może być oblanie egzaminu. Jedna osoba może założyć, że już nigdy go nie zda, inna z kolei uzna, że to jednorazowa porażka.
• Sytuacja. Czy wydarzenie jest specyficzne dla danego kontekstu? Czy raczej można je generalizować? Wracając do poprzedniego przykładu, jedna osoba może uznać go za sygnał, że nie idzie jej na studiach, podczas gdy druga zinterpretuje to jako impuls do cięższej pracy.
• Przyczyna. Chodzi tu o umiejscowienie wydarzenia w sobie lub na zewnątrz. W pierwszym przypadku osoba uznałaby, że nie nadaje się do studiowania i nie umie się uczyć. W drugim natomiast zrzuciłaby porażkę na zbyt dużą trudność egzaminu.

Jak style atrybucji wpływają na emocje?

Interpretacje tej samej sytuacji potrafią być tak odmienne, że i idące za nimi emocje bywają różne. Nie ma jednego poprawnego stylu atrybucji. Każdy z nich może nieść pewne korzyści w konkretnych sytuacjach. A ty, jak tłumaczysz sobie swoje sukcesy, osiągnięcia i pozytywne wydarzenia?

• Jeśli przypisujesz im przyczyny wewnętrzne, ogólne i globalne, zakładasz, że masz w życiu szczęście i że odgrywasz rolę w przebiegu wydarzeń. Zwykle wiąże się to ze spokojem, optymizmem i wysoką samooceną.
• Jeśli natomiast pozytywne wydarzenia interpretujesz jako specyficzne, niestałe i powodowane czynnikami zewnętrznymi, uważasz, że wszystko jest kwestią przypadku i nie leży w twojej gestii wpływanie na bieg wydarzeń.

Podobnie wygląda interpretacja porażek i negatywnych wydarzeń. Styl atrybucyjny wewnętrzny, ogólny i globalny prowadzi do obwiniania się i projektowania niepowodzenia na przyszłość.

Z kolei atrybucja specyficzna i niestała otwiera jednostkę na uczenie się na własnych błędach i wprowadzanie zmian przy założeniu, że przyniosą one odmienne efekty w przyszłości.

Czy style atrybucji da się zmienić?

Interpretacje te nie tylko warunkują emocje, ale mają też związek z różnymi zaburzeniami o różnych spektrach takich jak niepokój czy depresja. W pierwszym przypadku jednostka czuje się odpowiedzialna i winna wydarzeniom pozytywnym i negatywnym we wszelkich okolicznościach. Rozwija się w niej też silna potrzeba kontroli.

Z kolei przy depresji dana osoba ma tendencję do myślenia, że negatywne wydarzenia są poza jej zasięgiem. Poddaje się bierności i poczuciu beznadziei. By uniknąć pojawienia się tego typu zaburzeń, warto przyjrzeć się niefunkcjonalnym atrybucjom. Chociaż nie jest to łatwe, umożliwia uczenie się na błędach przy odrobinie zawziętości.