Doświadczenia duchowe a działanie mózgu

“Doświadczenia duchowe” to całkowicie subiektywna koncepcja, przez co tak trudno jest je badać. Jednak jeden z zespołów naukowców zdecydował się przyjrzeć się temu, co dzieje się z mózgiem podczas “doświadczenia duchowego”, bez względu na to, jak się je definiuje.

Wyniki zapewniają nam pewien wgląd w rolę jaką duchowość może odgrywać w zdrowiu psychicznym.

Panuje powszechne przekonanie, że doświadczenia duchowe to oparte na wierze spotkania z wyższą prawdą lub siłą. Takie doświadczenia przybierają wiele form, w zależności od tego w jaki sposób interpretuje się tą koncepcję. Ale co dzieje się z mózgiem podczas doświadczenia duchowego?

Naukowcy wielokrotnie pochylali się nad tym pytaniem. Co więcej, od dekad badają znaczenie, jakie duchowość odgrywa w ludzkim życiu. Jedno z badań koncentrowało się na tym, co dzieje się w ludzkim mózgu, gdy ludzie odczuwają głęboką, duchową więź z daną koncepcją czy dogmatem.

Doświadczenia duchowe i różne sposoby ich rozumienia

Jeden z problemów związanych z badaniem tego zagadnienia wiąże się z faktem, że różni ludzie i kultury rozumieją koncepcję “duchowości” w bardzo różny sposób. W związku z tym wszystko, co ktoś mógłby nazwać “duchowym doświadczeniem”, może pobudzać mózg w bardzo złożone sposoby.

Właśnie dlatego nie jest łatwo określić która część mózgu jest związana z duchowością.

Mimo wyzwań związanych z tym zagadnieniem badawczym, naukowcy nie przestają poszukiwać odpowiedzi. Niektórzy z nich stwierdzili, że nawiązanie więzi z wyższym bytem wymaga działania różnych obszarów mózgu.

Z kilku innych badań można wysnuć inne konkluzje. Jedna z nich zakłada, że u osób, które biorą udział w duchowych praktykach, występuje zmniejszona aktywność prawego płatu ciemieniowego. Ten obszar mózgu odpowiada za koncentrowanie się na nas samych.

Innymi słowy można powiedzieć, że doświadczenia duchowe zdają się zwiększać brak zainteresowania w mózgu.

Duchowość i depresja

Lisa Miller, autorka książki The Oxford Handbook of Psychology and Spirituality, przeprowadziła wiele badań na temat tego co dzieje się z mózgami osób, które prowadzą intensywne życie duchowe. Jej badania wykazują, że takie osoby mają powiększoną korę przedczołową.

Co ciekawe, Miller twierdzi, że kora przedczołowa pacjentów cierpiących na przewlekłą depresję kurczy się. Ta wskazówka pozwoliła jej postawić hipotezę, że duchowość i depresja to dwie strony tej samej monety.

Miller i jej zespół badaczy w Spirituality Mind Body Institute wykorzystali rezonans magnetyczny, aby dowiedzieć się co działo się z mózgami różnych osób w momencie, gdy wyobrażały sobie intensywne doświadczenia duchowe.

Zrekrutowali osoby, które brały udział w różnych praktykach duchowych i religijnych. Podczas pierwszego eksperymentu poprosili uczestników, aby przypomnieli sobie doświadczenie duchowe, podczas gdy badacze wykonywali skan mózgu.

Ponieważ uczestnicy mieli bardzo różne doświadczenia duchowe, w przewodniku po eksperymencie znalazł się szeroki zakres doświadczeń. Jedno z nich to “obukierunkowa relacja z wyższą mocą”. Kolejne opisywało “uczucie jedności z naturą obok oceanu lub na górze”.

Włączono do niego nawet “przebywanie w przestrzeni intensywnej aktywności fizycznej (jak sport czy joga) i uczucie nagłej świadomości, połączenia lub unoszenia się”.

Badacze stwierdzili, że wiąże się to z bardziej nowoczesną i szerszą definicją duchowości, która może nie mieć związku z religią. Opublikowali swoje odkrycia w magazynie Cerebral Cortex.

Duchowość i stres

Badanie mózgów uczestników, którzy wyobrażali sobie doświadczenia duchowe, pozwoliło naukowcom zidentyfikować także obszary mózgu, które biorą udział w przetwarzaniu doświadczeń duchowych.

Miller i jej koledzy porównali również aktywność mózgu w dwóch różnych momentach: kiedy uczestnicy opisywali doświadczenie duchowe i kiedy wyobrażali sobie stresujące lub neutralne doświadczenia, które nie wywoływały silnych emocji.

Podczas tych eksperymentów zaobserwowano wzorzec, który pojawiał się jedynie podczas doświadczeń duchowych. Naukowcy stwierdzili, że u uczestników pojawiał się spadek aktywności płacika ciemieniowego dolnego, gdy opisywali doświadczenie duchowe.

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, ta część mózgu wiąże się z samoświadomością i świadomością innych. Z kolei aktywność ta zwiększała się, gdy uczestnicy myśleli o stresujących lub neutralnych rzeczach.

W konsekwencji zespół naukowców zasugerował, że region ten może odgrywać w takich momentach kluczową rolę. Wydaje się to potwierdzać założenie, że doświadczenia duchowe mogą pomagać zmniejszać wpływ stresu na zdrowie psychiczne.

Poza tym wyniki zwracają również uwagę na różne naturalne mechanizmy, które leżą u podstaw doświadczeń duchowych.

Badacze twierdzą również, że przeprowadzanie podobnych badań w warunkach klinicznych, aby wytłumaczyć sposób, w jaki mózg przetwarza doświadczenia duchowe, mogłoby pomóc nam zrozumieć czy praktyki duchowe byłyby w stanie poprawić nasze zdrowie psychiczne i samopoczucie.