Obecne konflikty polityczne i społeczne zmusiły naukowców do skupienia uwagi nie tylko na tym, co się dzieje dookoła nas. Równie istotna zaczyna być wiedza na temat tego, jak działają mózg osób wyznających skrajnie ekstremistyczne poglądy. Do tej pory nie wiedzieliśmy przecież jeszcze, czy ci wszyscy, którzy popierają ekstremizm ideologiczny, robią to tylko w przypadku koncepcji i opinii dotyczących bardzo konkretnych zagadnień. A może jest to raczej o wiele szerszy i bardziej złożony problem?
Wyniki ostatnich badań prowadzonych nad tą tematyką pokazują jednak niezbicie, że osoby preferujące ekstremistyczne poglądy prawdopodobnie nie skupiają się na jedynie określonych kwestiach. Okazuje się bowiem, że ekstremiści mogą być radykałami w prawie każdym aspekcie ich życia. A to z kolei rodzi jeszcze więcej pytań, niż odpowiedzi. Na przykład czy jakaś konkretna cecha osobowości jest powiązana z tego rodzaju zachowaniem? A co tak naprawdę kryje się za ideologicznym ekstremizmem?
Badania, o których dzisiaj będziemy mówić, koncentrowały się przede wszystkim na ludziach, którzy popierają pewien rodzaj ekstremizmu ideologicznego. A także relacją tych osób z ich własną metakognicją. Ale zanim zajmiemy się bliżej tą kwestią, musimy dowiedzieć się bliżej, czym dokładnie jest metakognicja. I dlaczego jest ona w tym przypadku istotna?
Ogólnie rzecz biorąc metakognicja to dość złożony proces. Dzięki niemu ludzie uczą się logicznie rozumować. Wymaga ona ciągłej refleksji nad docierającymi do nas bodźcami zewnętrznymi. Jest ona także wiedzą na temat samej wiedzy. Czyli na temat tego, co należy robić, a czego nie.
Jeśli chciałbyś dowiedzieć się czegoś więcej na temat tego, jak ekstremistyczne poglądy wiążą się z koncepcją metakognicji, zapraszamy gorąco do poświęcenia kilku minut na lekturę naszego dzisiejszego artykułu!
Skrajnie ekstremistyczne poglądy jako przedmiot eksperymentów i badań naukowych
Czy chciałbyś wiedzieć, co konkretnie dzieje się w umysłach ludzi, którzy prezentują ekstremistyczne poglądy? Kilka grup naukowców przeprowadziło badania na ten temat. Za ich pomocą próbowano odkryć, czy radykalne postawy są powiązane tylko z pewnym rodzajem koncepcji. Niektóre z uzyskanych wyników mówią nam wyraźnie, że ekstremiści mogą mieć radykalne opinie na temat prawie każdego aspektu zarówno ich, jak i naszego życia.
Neurobiolog Steve Fleming i jego zespół z Kolegium Uniwersyteckiego w Londynie (oryg. University College London) przeprowadzili skomplikowane badanie. Na jego podstawie zamierzali oni zmierzyć zdolność grupy badanej do zidentyfikowania niewłaściwych postaw i wadliwych wniosków.
Celem badania było sprawdzenie, czy osoby posiadające radykalne poglądy polityczne, rozwinęły swoje przekonania do poziomu stanowiącego charakter dogmatu tylko dlatego, że aż tak bardzo był one pewne słuszności swoich opinii, czy też przeciwnie. To oznacza, że naukowcy badali, czy ekstremistyczne poglądy tych osób nie są czasem jedynie wynikiem problemów z metakognicją. Czyli przekonań tych osób na temat słuszności własnego sposobu myślenia.
Uczestnicy badania wypełniali odpowiednio przygotowane ankiety mierzące ich własne przekonania i ideologie polityczne w odniesieniu do alternatywnych poglądów na świat. Na podstawie wyników tych ankiet badacze zidentyfikowali osoby, których punkty widzenia były absolutnie radykalne. Czyli wyselekcjonowali w ten sposób osoby popierające ekstremistyczne poglądy.
Metakognicja i metody jej pomiaru
Po wypełnieniu ankiet uczestnicy zostali z kolei poproszeni o obserwację dwóch zdjęć z małymi kropkami. Następnie musieli wskazać, które z nich zawiera więcej kropek.
Kolejnym krokiem zaplanowanym przez naukowców była prośba o ocenę zaufania badanych osób do poprawności własnej odpowiedzi. W rzeczywistości naukowcy zapłacili im nawet pewną kwotę pieniędzy tylko po to, by zachęcić badanych do udzielenia tak precyzyjnych odpowiedzi, jak to tylko było możliwe.
Następnie badacze powiedzieli uczestnikom, który obraz ma w rzeczywistości najwięcej kropek. W efekcie mogli zaobserwować ciekawą prawidłowość. Otóż osoby preferujące najbardziej radykalne, wręcz ekstremistyczne poglądy, miały poważny problem z przyznaniem się do popełnionego błędu. Nawet w obliczu dowodów, które jednoznacznie udowadniały im, że nie mają racji.
„Odkryliśmy, że ludzie, którzy wyznają radykalne, czy też ekstremistyczne poglądy i przekonania polityczne, cechują się o wiele niższym poziomem metakognicji, niż to ma miejsce w przypadku osób o bardziej umiarkowanych poglądach”.
-Dr Steve Fleming, Kolegium Uniwersyteckie w Londynie-
Ograniczona zdolność do zaakceptowania nowych dowodów podważających dotychczasowe przekonania
Wyniki badań uzyskane przez dr Stevena Fleminga i jego zespół wykazały niezbicie, że osoby popierające radykalne, czy też ekstremistyczne poglądy, mają ogólnie rzecz biorąc ograniczoną zdolność kwestionowania idei, które uważają za pewnik.
Ci, którzy popierają silnie ekstremistyczne poglądy, wykazują także ogromny opór przed zmianą swoich przekonań. Nawet w obliczu sprzecznych z nimi dowodów. Zatem zdolność do refleksji nad sobą i tym, co myślisz, jest bezpośrednio związana ze zdolnością dodawania nowych dowodów do ustalonego wcześniej przekonania. To pozwala nam podejmować bardziej trafne naszym zdaniem decyzje.
„Często ludzie mają niewłaściwie pojmowaną pewność w stosunku do czegoś, podczas gdy tak naprawdę się co do tego mylą. Ponadto są także odporni na zmianę swoich przekonań. Nawet mimo przedstawienia im dowodów, które dowodzą tego, że się mylą”.
-Dr Steve Fleming, Kolegium Uniwersyteckie w Londynie-
Ogromna bezwładność sztywnego światopoglądu, a ekstremistyczne poglądy
Wyniki tego badania przeprowadzonego przez zespół dr. Stevena Fleminga są naprawdę bardzo interesujące. Podejmowanie decyzji na podstawie kropek widzianych na obrazku nie jest zbyt przekonującą metodą. Ludzie po prostu nie uważają takiej decyzji za „własną”. Mimo tego osoby cechujące się najbardziej radykalnymi poglądami broniły za wszelką cenę słuszności swoich stuprocentowo błędnych odpowiedzi. Całkowicie ignorując przy tym dostępne dowody.
To z kolei zachęca nas wszystkich do refleksji. Ten rodzaj złej metakognicji jest obciążeniem o charakterze poznawczym, które rozciąga się na dziedziny dalece wykraczające poza samą tylko politykę. Inne badania na ten sam temat wydają się potwierdzać, że ci wśród nas, którzy wykazują trudności poznawcze w adaptacji do nowych zmian, są bardziej skłonni do popierania poglądów autorytarnych i nacjonalistycznych. Wydaje się zatem, że przekłada się to także na poczucie wyższości wobec własnej ideologii.
José Manuel Sabucedo, profesor zajmujący się psychologią społeczną na uniwersytecie w Santiago de Compostela, poświęcił wiele lat swojego życia akademickiego na studiowanie genezy autorytaryzmu. Twierdzi on, że postawy typowo autorytarne i ekstremistyczne poglądy są bezpośrednio związane z koncepcją naiwnego realizmu. Ogólnie rzecz biorąc mamy z nią do czynienia zawsze wtedy, kiedy ludzie ślepo wierzą, że rzeczywistość jest taka, jak ją postrzegają.
„Rozum, podobnie jak oko, chociaż pozwala nam widzieć i postrzegać wszystkie inne rzeczy, nie zwraca na siebie uwagi. Musimy zatem wykazać się odpowiednią umiejętnością oraz poświęcić trochę wysiłku na to, by ustawić go w odpowiedniej dla siebie odległości i uczynić w ten sposób z niego nasz własny przedmiot. ”
-John Locke-