Pamięć robocza to jej używamy do wykonywania wszelkiego rodzaju działaniach i codziennych zadaniach. Kiedy realizujemy rachunek w supermarkecie i sporządzamy notatki.
Kiedy próbujemy obliczyć procent lub prowadzimy rozmowę. Wszystkie te zadania wykorzystują naszą pamięć roboczą. Z tego powodu, powodzenie tych zadań zależy od tego, jak dobrze funkcjonuje nasza pamięć robocza.
Pamięć robocza zwana także pamięcią operacyjną jest rodzajem pamięci krótkoterminowej, która jest odpowiedzialna za przechowywanie i tymczasowe przetwarzanie informacji.
Jest to rodzaj pamięci, który utrzymuje pewne informacje w naszym umyśle i jednocześnie wykonuje kompleksowe zadania poznawcze. Możemy to nazwać salą operacyjną naszego umysłu – zarówno pacjenta, jak i operującego chirurga. Logicznie, wynik będzie zależał od tego jak te dwa równoczesne procesy współdziałają.
Jakie są główne cechy pamięci roboczej?
Głównymi cechami pamięci roboczej są:
- Ma ograniczoną pojemność (od 5 do 9 pozycji).
- Jest bardzo aktywna – obsługuje i przetwarza informacje.
- Ciągle aktualizuje swoją zawartość.
- Jest ściśle związana z pamięcią długoterminową. Może pracować z treściami przechowywanymi w tego typu pamięciach, a jednocześnie z zawartością przechowywaną w pamięci krótkoterminowej.
Znaczenie pamięci roboczej
Czy kiedykolwiek próbowałeś powiedzieć na głos numer telefonu, a kiedy po 10 sekundach jeszcze raz próbowałeś wybrać te cyfry już ich nie pamiętałeś? Właśnie wtedy uświadamiamy sobie jakie znaczenie ma pamięć robocza w naszym życiu codziennym. Możemy również zaobserwować jak ważne jest ćwiczenie naszej pamięci roboczej i utrzymanie jej “w formie”.
Pamięć robocza ma zasadnicze znaczenie w procesie podejmowania decyzji i prawidłowym działaniu funkcji wykonawczych. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji gdy jest wymagane duże skupienie uwagi i planowanie działań. Jej zaangażowanie w rozumienie języka mówionego i pisanego wynika z faktu, że może ona utrzymać każde słowo aktywne, rozpoznawać je i analizować semantycznie. Może również porównywać z innymi słowami i łączyć z informacjami przechowywanymi w innym rodzaju pamięci lub z informacjami, które docierają w tym momencie przez nasze zmysły.
Pamięć robocza jest motorem naszej wiedzy i rozumowania. Jako taka jest niezbędna w zadaniach umysłowych takich jak te związane z rachunkowością, czysto logicznym rozumowaniem i kontrolą percepcyjno-motoryczną. Dotyczy również bardzo wielu rodzajów uczenia się takich jak: czytanie lub uczenie się matematyki. Osoba z uszkodzeniem mózgu powiązanym z problemami z pamięcią, może nie być w stanie zdefiniować słowa lub zdecydować, czy dwa słowa posiadają fonetyczny rym.
Czy pamięć krótkotrwała jest taka sama, jak pamięć robocza?
Pamięć krótkotrwała pozwala na zachowanie ograniczonej ilości informacji przez krótki czas. Jest uważana za “magazyn pasywny”, który jest ograniczony zarówno pojemnością, jak i czasem trwania. Z drugiej strony pamięć robocza pozwala nam świadomie realizować procesy poznawcze, które wymagają uwagi, przeglądu, obsługi, organizacji i ustanowienia połączeń z pamięcią długoterminową.
Pomimo tej pozornej różnicy koncepcyjnej, obecnie toczy się debata na temat, czy pamięć robocza jest taka sama jak pamięć krótkotrwała. Z jednej strony duża liczba naukowców uważa, że te dwa “magazyny” są same w sobie pojedynczym, tymczasowym systemem przechowywania lub że go tworzą. Pozwalają mózgowi pracować z informacjami, aby rozwiązywać lub wykonywać złożone zadania poznawcze.
Jednak na przeciwnym biegunie inni autorzy uważają, że oba te systemy są różne i spełniają różne funkcje. Według nich pamięć krótkotrwała obejmuje tylko magazynowanie. Postrzegają pamięć roboczą jako obejmującą przetwarzanie, przechowywanie i obsługę.
Jak działa pamięć robocza – model wieloskładnikowy
Aby spróbować wyjaśnić jej działanie Baddeley i Hitch zaproponowali unikalny model, który podzielił pamięć roboczą na 4 podsystemy lub wyspecjalizowane komponenty:
- Centralny system wykonawczy: odpowiada za nadzór, kontrolę i koordynację wszystkich innych systemów. Nie bierze udziału w zadaniach związanych z magazynowaniem. Jest to system nadzorujący, który pozwala skupić uwagę na zmianie (uwaga selektywna).
- Pętla fonologiczna: Pozwala nam na zdobywanie słownictwa. Jest niezbędna w rozwoju innych zdolności intelektualnych. Dzieli się na dwa systemy: pasywny magazyn fonologiczny, który przechowuje informacje werbalne, oraz przegląd pod-słowny (podrzędny), który “odświeża” i utrzymuje tę informację.
- Szkicownik wzrokowo – przestrzenny: Pozwala nam to postrzegać obiekty, znajdować dom lub grać w szachy. Jest również podzielony na dwa systemy: wizualną pamięć podręczną i wewnętrzną piśmienniczą, które wykonują te same funkcje co komponenty pętli fonologicznej.
- Bufor epizodyczny: Umożliwia połączenie informacji pętli fonologicznej z planem wizualno-przestrzennym, a także reprezentację pamięci długotrwałej.
Struktury neuroanatomiczne zaangażowane w pamięć roboczą
Pamięć robocza nie znajduje się w wyłącznej części mózgu. Wymaga aktywacji określonego obwodu neuronowego. Jest w ruchu przez aktywację kory przedczołowej, obszaru mózgu odpowiedzialnego za planowanie złożonych zachowań. Odpowiada też za przeprowadzanie procesów podejmowania decyzji i adaptacji zachowań społecznych w stosunku do różnych sytuacji.
Po uruchomieniu jej działanie opiera się na interakcji między korą przedczołową a różnymi obszarami tylnej kory, płata skroniowego i potylicy.
- Płat skroniowy umożliwia przechowywanie i obsługę informacji werbalnych w krótkim czasie (aktywność pętli fonologicznej).
- Płat potyliczny przetwarza informacje wizualne (aktywność szkicownika wzrokowo-przestrzennego).
Nasza pamięć robocza to w skrócie aktywny tymczasowy magazyn pamięci. Dzięki pamięci roboczej i jej mocy możemy rozumieć język, czytać, wykonywać obliczenia matematyczne, uczyć się czy rozumować. Nasza pamięć jest naprawdę fascynująca.
