Alkohol jest substancją psychoaktywną, która powoduje uzależnienie. Używkę tę znamy od bardzo dawna. Głównie dlatego, że wiele kultur używało go i używa przez setki, a może nawet i tysiące lat. Jednak szkodliwy poziom spożycia tej używki niesie ze sobą społeczny i ekonomiczny ciężar dla większości społeczeństw. W niektórych przypadkach nawet stanowią dla nich swoiste przekleństwo.
Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że alkohol jest podstawą co najmniej kilku poważnych patologii natury psychicznej oraz psychologicznej. Jedną z nich jest zaburzenie związane z nadużywaniem alkoholu, czyli po prostu szeroko pojmowany alkoholizm.
Naukowcy odkryli ostatnio związek między spożywaniem alkoholu w nadmiernych ilościach, a zwiększoną podatnością na choroby zakaźne, takie jak gruźlica i ludzki wirus upośledzenia odporności, czyli HIV. Ale to jeszcze nie wszystko. Wiemy obecnie doskonale o tym, że jeśli kobieta w ciąży spożywa alkohol, może to doprowadzić do wystąpienia u dziecka alkoholowego zespołu płodowego i związanych z nim istotnych powikłań prenatalnych.
Jak widać, alkohol może powodować ogromne problemy u osoby, która konsumuje go w sposób niekontrolowany i w nadmiernych ilościach.
Alkohol, a problem związany z jego nieodpowiedzialnym spożywaniem
Nadmierne spożycie alkoholu jest głównym czynnikiem sprawczym w ponad 200 różnego rodzaju chorobach i zaburzeniach. Jest ono także bezpośrednio związane z podwyższonym ryzykiem wystąpienia różnego rodzaju problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak alkoholizm.
Ponadto istnieją także inne poważne choroby, które nie mają charakteru infekcyjnego, ani nie przenoszą się na inne osoby. Należą do nich między innymi marskość wątroby, niektóre rodzaje nowotworów, choroby układu krążenia związane z niekontrolowanym spożyciem alkoholu, a także wszelkiego rodzaju urazy i wypadki drogowe. Ponadto alkohol odgrywa ważną rolę w rozwoju różnego rodzaju zaburzeń psychicznych, na które cierpi wiele osób we współczesnym świecie.
Uzależnienie od alkoholu, czyli alkoholizm
Zaburzenie w postaci uzależnienia od alkoholu definiowane jest jako grupa objawów behawioralnych oraz fizycznych. Należą do nich między innymi abstynencja, podwyższona tolerancja na alkohol i intensywne pragnienie spożycia tej używki pod dowolną postacią.
Objawy, które pojawiają się u osoby chorej w okresie 4 do 12 godzin po zaprzestaniu picia, tuż po długotrwałym i intensywnym spożywaniu alkoholu, charakteryzują klasyczny objaw odstawienia, zwany potocznie kacem. Ponieważ symptomy kaca mogą być (i z reguły są) niezwykle wręcz nieprzyjemne, ludzie mogą próbować różnych metod, jak na przykład spożywanie obfitych posiłków, aby uniknąć tych objawów lub je złagodzić .
Niektóre objawy typowe dla kaca mogą jednak przejść w formę chroniczną. W efekcie będą one trwać miesiącami i mogą także prowadzić do nawrotów. Kiedy pojawia się powtarzający się i intensywny wzorzec konsumpcji tej używki, ludzie z uzależnieniem od alkoholu mogą spędzić dużo czasu próbując zdobyć alkohol i go następnie spożywając.
Z drugiej jednak strony, w miarę upływu czasu wypijanie podobnych ilości alkoholu w sposób ciągły powoduje, że efekty jego stosowania zmniejszają się. Tak więc, w konsekwencji tego zjawiska, osoba uzależniona musi wypijać większe ilości alkoholu, aby doświadczyć efektu, do którego jest przyzwyczajona. Ta utrata wrażliwości i potrzeba zwiększenia wypijanych ilości charakteryzują zespół podwyższonej tolerancji na alkohol.
Gdy picie alkoholu staje się trudną do powstrzymania pokusą
Łatwo jest udowodnić skłonności danej osoby do spożywania alkohol, gdy jej pokusa do picia napojów alkoholowych nie pozwala jej myśleć o niczym innym. Innymi słowy, alkoholicy zaczynają koncentrować się wyłącznie na piciu i wszelkich związanych z nim okolicznościach.
W związku z tym wyniki osób uzależnionych od alkoholu w nauce i pracy zaczynają się pogarszać. Wynika to albo z powodu zgubnego działania alkoholu na ich organizm (a konkretnie umysł), albo nawet stanu upojenia w szkole lub w pracy. Inne możliwe konsekwencje to zaniedbanie dzieci i rodziny (jeśli ją posiadają), ich krewnych lub przyjaciół oraz ich obowiązków domowych. Ponadto osoby uzależnione od alkoholu mają tendencję do porzucania nauki i rezygnowania z pracy.
Osoba chora może spożywać alkohol w potencjalnie niebezpiecznych sytuacjach (na przykład podczas prowadzenia pojazdów lub obsługiwania maszyn). Wie jednak doskonale o tym, że to, co właśnie robi, jest zachowaniem niezwykle ryzykownym. Osoby uzależnione są w pełni świadome tego, że ich nałóg może spowodować poważne problemy na poziomie fizycznym, psychicznym i społecznym. Jednak nie obchodzi ich to zupełnie. W efekcie kontynuują swoje postępowanie.
W jaki sposób diagnozuje się zaburzenie używania alkoholu?
Według podręcznika klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (oryg. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition -DSM-V) istnieje szereg kryteriów diagnozowania tego zaburzenia, jakim jest uzależnienie od alkoholu. Jednym z najważniejszych jest określenie stopnia problematycznego wzorca spożycia alkoholu. To właśnie on powoduje klinicznie znaczące pogorszenie lub dyskomfort. A także przejawia się w co najmniej dwóch z następujących kryteriów przez okres 12 miesięcy:
- Alkohol jest często spożywany w większych ilościach lub przez dłuższy czas, niż osoba potencjalnie chora sobie to zaplanowała.
- Występuje ciągłe pragnienie wypicia lub nieskuteczna próba ograniczenia lub kontrolowania stopnia nadużywania alkoholu.
- Dużo czasu poświęca się na czynności niezbędne do zdobycia alkoholu, jego spożywania lub regeneracji po negatywnych skutkach jego działania.
- Żądza lub silne pragnienie lub pokusa wypicia alkoholu.
- Powtarzające się spożywanie alkoholu skutkujące nieprzestrzeganiem obowiązków w pracy, szkole lub w domu.
- Kontynuacja picia alkoholu pomimo utrzymujących się lub nawracających problemów społecznych lub interpersonalnych spowodowanych lub zaostrzonych przez działanie alkoholu.
- Ważne zajęcia społeczne, zawodowe lub rekreacyjne zostają zaniechane lub zredukowane z powodu picia alkoholu.
- Nawracające spożywanie nadmiernych ilości alkoholu w sytuacjach, w których jest to niebezpieczne z punktu widzenia fizycznego.
- Picie alkoholu jest kontynuowane pomimo wiedzy o utrzymującym się lub nawracającym fizycznym lub psychologicznym problemie. Prawdopodobnie został on spowodowany lub zaostrzony właśnie przez alkohol.
- Tolerancja, zdefiniowana przez jedno z poniższych kryteriów.
- A) Potrzeba znacznego zwiększenia ilości alkoholu w celu osiągnięcia odurzenia lub pożądanego efektu.
- B) Wyraźne osłabienie tego efektu przy dalszym stosowaniu tej samej ilości alkoholu.
- Odstawienie, objawiające się jednym z następujących objawów.
- A) Charakterystyczne objawy dla zespołu odstawienia alkoholu.
- B) Alkohol (lub substancja ściśle z nim związana, na przykład benzodiazepina) jest stosowana w celu złagodzenia lub uniknięcia objawów odstawienia.
Problem i jego rozwiązanie
Alkohol oraz wynikający bezpośrednio z niego alkoholizm jest zwykle związany z tymi samymi problemami, które wynikają ze nadmiernego spożycia innych substancji uzależniających. Zaliczyć można do nich na przykład takie używki, jak konopie indyjskie, kokaina, heroina, amfetamina, środki uspokajające, leki nasenne lub anksjolityki. Poniżej prezentujemy wykaz czynników podwyższonego ryzyka:
- Stałe spożycie. Picie alkoholu w sposób regularny lub w dużych ilościach może powodować uzależnienie. Albo też każdego rodzaju inny problem natury zdrowotnej związaną z tą używką.
- Wiek. Ludzie, którzy spożywają alkohol w wysokich dawkach w młodym wieku są o wiele bardziej narażeni na występowanie zaburzeń związanych z piciem alkoholu w późniejszych latach życia.
- Obecność tego rodzaju uzależnień w rodzinie. Ryzyko wystąpienia zaburzeń związanych z piciem alkoholu jest większe u osób, których krewni lub rodzice mają również problemy z alkoholem.
- Depresja i innego rodzaju problemy ze strony zdrowia psychicznego. Niektóre zaburzenia psychiczne, takie jak depresja i lęk, wiążą się z nadużywaniem alkoholu lub inną substancją o podobnym działaniu.
- Czynniki społeczne i kulturowe. Relacje społeczne, wraz ze środowiskiem i kulturą osoby uzależnionej mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń związanych z piciem alkoholu.
Alkohol w formie substytutu
Z drugiej jednak strony niektórzy ludzie mogą spożywać alkohol w celu złagodzenia niepożądanych skutków działania innych substancji. Jeśli nie mogą oni przyjmować używki, którą zazwyczaj konsumują, ponieważ jest ona w tym momencie niedostępna, osoba ta może używać alkoholu jako swego rodzaju substytutu.
Nadmierne spożywanie alkoholu to naprawdę wielki i poważny problem. Co więcej, może on w krótkim czasie stać się poważnym zaburzeniem prowadzącym w prostej linii do uzależnienia. Szczególnie jeśli osoba zmagająca się z tą kwestią spełnia szereg wymienionych przez nas powyżej kryteriów.
Jednak nawet głębokie uzależnienie od alkoholu ma swoje rozwiązanie. Najlepszą rekomendacją jest skierowanie się do specjalisty. Osoby wyspecjalizowane w leczeniu uzależnień od tej używki są w stanie najlepiej zaprezentować Ci różne rodzaje dostępnych terapii. Ponadto zasugerują Ci te, które najlepiej pasują do sytuacji danej osoby zmagającej się z uzależnieniem od alkoholu.