Jak rozpoznać szok emocjonalny i sobie z nim poradzić

Szok emocjonalny jest normalną reakcją psychofizyczną na nienormalne i traumatyczne doświadczenie. Zdarzają się sytuacje egzystencjalne, w których nagle pojawia się okoliczność, na którą jednostka nie jest przygotowana. Ból i zaskoczenie są tak ogromne, że dana osoba może utknąć w sytuacji i nie być w stanie zareagować.

Zdarzenia niepożądane mają ogromny wpływ na mózg i ciało. Na ich skutek uwalnia się wysoki poziom neuroprzekaźników, takich jak kortyzol czy adrenalina, emocje są przytłaczające, a cierpiący nie może jasno myśleć. Dana osoba wymaga „pierwszej pomocy psychologicznej”. Powinna zastosować strategie dokładniejszego przetwarzania sytuacji.

W tym artykule możesz odkryć powracające aspekty szoku emocjonalnego, które są trudne do przyswojenia.

Szok emocjonalny nie jest przeżyciem patologicznym. To normalna reakcja, gdy próbujesz przetworzyć coś, co jest trudne do zaakceptowania.

Szok emocjonalny – słowem wstępu

Szok emocjonalny to reakcja ciała i umysłu na nieoczekiwaną i silnie stresującą okoliczność. Nie jest to doświadczenie patologiczne jako takie. Wręcz przeciwnie, ta reakcja jest normalnym mechanizmem mózgu, gdy musi on zaakceptować coś nieoczekiwanego, coś, czego nie może od razu zintegrować.

Sposób radzenia sobie z szokiem emocjonalnym decyduje o długoterminowej ochronie zdrowia psychicznego ofiary (lub jej braku). Dlatego też, jeśli szok emocjonalny nie zostanie odpowiednio leczony, istnieje ryzyko, że rozwiną się zaburzenia psychiczne.

Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Stanowym Pensylwanii (USA) wykazało, że reakcje emocjonalne na stresujące wydarzenia na dłuższą metę wywołują depresję. Czytaj dalej, aby uzyskać więcej informacji na ten temat.

Przeczytaj też artykuł: Kryzys emocjonalny: poznaj jego cztery główne etapy

Szok emocjonalny i jego objawy

Należy wiedzieć, że szok emocjonalny jest zdarzeniem psychobiologicznym regulowanym przede wszystkim przez centralny układ nerwowy. Pierwszą rzeczą, której doświadczamy, jest reakcja fizjologiczna napędzana adrenaliną i kortyzolem. Celem tego mechanizmu jest przygotowanie do walki, ucieczki lub zastygnięcia w bezruchu.

Spektrum doznawanych wrażeń, emocji i procesów jest niezwykle szerokie. Każda osoba manifestuje ten wpływ emocjonalny w określony sposób. Rzeczywiście, gdy kilka osób zostanie narażonych na to samo zdarzenie niepożądane, każda z nich zareaguje inaczej. Z reguły jednak powtarzające się objawy są następujące:

• Mdłości
• Ból głowy
• Napięcie mięśni
• Atak paniki
• Ucisk w klatce piersiowej
• Odrętwienie emocjonalne
• Duszność
• Tachykardia, zawroty głowy, utrata przytomności
• Mgła mózgowa lub problemy z jasnym myśleniem
• Gwałtowne reakcje, jak na przykład bicie innych lub samookaleczanie
• Natychmiastowe uwolnienie emocji poprzez łzy, krzyki i szloch
• Zablokowanie lub zastygnięcie w bezruchu, bezwład
• Brak akceptacji tego, co się wydarzyło i cierpienie na derealizację (poczucie, że to, co się dzieje, to nie prawda)
• Doświadczanie szerokiej gamy negatywnych emocji, takich jak strach, złość, smutek i rozpacz
• Dysocjacja. Odłączenie od bezpośredniej rzeczywistości

Szok emocjonalny objawia się szeroką gamą cech. Tak więc dwie osoby narażone na to samo bolesne i stresujące doświadczenie mogą wykazywać skrajnie różne reakcje emocjonalne.

Przyczyny szoku emocjonalnego

Każdy może być w pewnym momencie narażony na przeżycie szoku emocjonalnego. Dlatego istnieje potrzeba psychoedukacji w tym zakresie, aby pomóc nam zrozumieć występujące wtedy reakcje i wiedzieć, jak pomóc cierpiącym. Oto niektóre z czynników wyzwalających szok emocjonalny.

• Utrata pracy
• Wypadek
• Śmierć bliskiej osoby
• Otrzymanie złej diagnozy lekarskiej
• Doświadczenie aktu przemocy
• Doświadczenie klęski żywiołowej
• Bycie ofiarą wojny lub przemocy
• Napaść, rabunek lub przemoc na tle seksualnym
• Rozpad związku lub niewierność partnera

Może zainteresuje Cię również artykuł: Szczegółowość emocjonalna

Szok emocjonalny – diagnostyka i leczenie

Szok emocjonalny wymaga odpowiedniego monitorowania psychologicznego. Nie wymaga jednak natychmiastowej interwencji klinicznej ani terapeutycznej, ponieważ jest to zrozumiała reakcja na okoliczność, z którą dana osoba nie wie, jak sobie poradzić.

Z reguły stopniowo ustępuje, gdy dziecko bez konieczności specjalistycznego leczenia, zaakceptuje to, co się stało. Jeśli jednak problem będzie się utrzymywać przez dłuższy czas i będą pojawiać się wyraźne przeszkody na drodze do odzyskania kontroli nad  życiem, będzie wymagać terapii psychologicznej.

Czy wymagana jest interwencja?

Ten rodzaj szoku to proces zorganizowany w szereg niezwykle przejrzystych etapów. Oto one:

• Faza uderzenia. Niepożądane zdarzenie właśnie miało miejsce, a ciało i umysł ofiary reagują w bardzo intensywny sposób.
• Faza pośrednia. Na tym etapie osoba cierpiąca przyswaja sobie to doświadczenie. Przez kolejnych kilka dni, zmaga się z różnymi emocjami, takimi jak strach, rozpacz i smutek.
• Faza akceptacji. Traumatyczne zdarzenie nadal jest bolesne, ale osoba okazuje wyraźną akceptację i wolę dalszego działania.

Interwencja kliniczna jest konieczna, jeśli chory nadal tkwi w fazie uderzenia lub utknął w stanie pośrednim, w którym trudne emocje wpływają na każdą dziedzinę życia.

Jak można pomóc

Aby pomóc osobie, która przeżyła szok emocjonalny i uniknąć ryzyka, że doprowadzi on do zespołu stresu pourazowego, należy zastosować pierwszą pomoc psychologiczną (PFA). Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Miami (USA) potwierdzają jego przydatność jako wczesnej pomocy w sytuacjach katastrof lub zdarzeń niepożądanych. Działania związane z tą strategią natychmiastowej uwagi są następujące:

• Uspokój cierpiącego.
• Obserwuj go i słuchaj.
• Poszukaj dla niego wsparcia (znajomi, krewni).
• Przekazuj mu jasne, rzetelne i zrozumiałe informacje.
• Stwórz atmosferę bliskości, empatii i ochrony.
• Zapewnij mu to, czego potrzebuje, aby czuł się komfortowo i bezpiecznie.

Z drugiej strony, jeśli konieczna jest interwencja psychologiczna, przydatna będzie terapia akceptacji i zaangażowania (ACT) oraz terapia EMDR. Modele te pozwalają jednostce przetworzyć niekorzystne zdarzenie, sprzyjając przeformułowaniu celów, wartości i ustaleniu nowych planów.

Najważniejszą kwestią dla osoby, która właśnie przeżyła szok emocjonalny, jest więź bliskości, bezpieczeństwa i komfortu. Stopniowo będzie w stanie zająć się niepożądanym zdarzeniem.

Szok emocjonalny, szok traumatyczny i szok sentymentalny

Zanim zakończymy, powinniśmy nieco rozwinąć temat szoku psychicznego. Istoty ludzkie mogą doświadczać różnego rodzaju skutków psychologicznych lub wstrząsów emocjonalnych. W końcu życie nie jest usłane różami i nikt z nas nie ma gwarancji dobrego samopoczucia od chwili narodzin. Wypadki śmiertelne, nieprzewidziane zdarzenia losowe i nagłe zwroty sytuacji mogą nastąpić w każdej chwili i powodować różne skutki psychologiczne.

Szok emocjonalny to nie to samo, co szok traumatyczny. To drugie pojawia się, gdy pierwsze nie jest dobrze przetworzone, ból staje się przewlekły i pojawia się patologiczny obraz kliniczny. W szoku emocjonalnym wystarczy PFA, w przypadku traumy, niezbędna okazuje się terapia.

W psychologii mówimy również o szoku sentymentalnym. Określa on bolesne i złożone doświadczenie doświadczane po rozpadzie związku. Istnieją różne rodzaje ludzkiego cierpienia, ale wszystkie są normalną reakcją na pewne fakty, które należy przyjąć i uwzględnić. Na tym właśnie polega prawdziwe wyzwanie.