Wsparcie społeczne: fundament dobrego samopoczucia
Wszyscy przechodzimy przez trudne chwile, w których potrzebujemy naszych bliskich, aby móc iść naprzód. Takie wsparcie społeczne często porównuje się do kuli lub laski, ponieważ pomaga nam utrzymać się na nogach. Wsparcie społeczne zapobiega także ponownemu upadkowi, gdy próbujemy wykonać kilka kolejnych kroków.
Wydaje się oczywiste, że utrzymywanie dobrych kontaktów społecznych pomaga w codziennym życiu, prawda? Wiedząc, że możemy liczyć na ludzi, którzy są dla nas ważni, czujemy się komfortowo i bezpiecznie.
W rzeczywistości od najmłodszych lat staramy się nawiązywać relacje z innymi. Nawet nie znając prawdziwych powodów tego zachowania, aktywnie szukamy osób, które obdarzą nas zrozumieniem i miłością. Dlaczego?
„Nie istnieją problemy, których nie da się rozwiązać wspólnie, natomiast bardzo niewiele problemów możemy rozwiązać samodzielnie”.
-Lyndon Baines Johnson-
Co to jest wsparcie społeczne?
Intuicja podpowiada, że wsparcie społeczne jest liczbą relacji społecznych, jakie posiada indywidualna jednostka.
Ale myślenie o tym jako o liczbie powiązań społecznych wydaje się być uproszczeniem, prawda? Dodajmy do tego to, z kim dokładnie mamy nawiązane relacje. Czy są to członkowie naszej rodziny, współpracownicy itp. To daje nam więcej informacji, ale nadal odczuwalny jest brak ważnego składnika.
Co, jeśli dodamy do tej definicji korzyści płynące z naszej sieci kontaktów społecznych? Nasze definicja nabiera ciekawego znaczenia, prawda?
W rzeczywistości wsparcie społeczne to wszystko, o czym wspomnieliśmy powyżej. Składa się z liczby, jakości i charakterystyki stosunków społecznych, a także sposobu postrzegania ich przez poszczególne osoby. Na wsparcie społeczne wpływają następujące czynniki:
- Poczucie emocjonalnej bliskości lub intymności;
- Źródło wsparcia: czy są to przyjaciele, profesjonalni opiekunowie, rodzina, organizacje społeczne lub religijne itp;
- Rodzaj wsparcia;
- Wielkość otrzymanego wsparcia;
- Postrzeganie wsparcia przez poszczególne osoby: stopień, w jakim postrzegamy istnienie wystarczających i odpowiednich relacji, które zapewniają nam wsparcie.
„Na końcu pamiętamy nie słowa naszych wrogów, ale milczenie naszych przyjaciół”.
-Martin Luther King Jr.-
Jak wsparcie społeczne wpływa na naszą psychikę?
Utrzymywanie pozytywnych kontaktów społecznych i takich, które postrzegamy jako dobre, pomaga nam utrzymać nasze zdrowie psychiczne w dobrym stanie. Udowodniono, że wsparcie społeczne działa jako czynnik ochronny, jeśli chodzi o stresujące sytuacje.
Zmniejsza wpływ negatywnych skutków stresu na nasze zdrowie, zarówno umysłowe, jak i fizyczne. Ale w jaki sposób wsparcie społeczne wpływa na nasze samopoczucie pod względem psychicznym?
Rady otrzymywane od ważnych dla nas osób mogą mieć wpływ na naszą ocenę sytuacji. Z drugiej strony nasze poczucie własnej wartości i kontroli mogą się zwiększyć ze względu na emocjonalne wsparcie oferowane przez naszych bliskich.
W ten sposób postrzegamy siebie jako silniejszych, zdolnych zmierzyć się z czymkolwiek, co może się nam przytrafić.
W związku z tym nasze kontakty zapewniające wsparcie społeczne pomagają nam uregulować reakcje emocjonalne i wzmacniają nas, gdy staramy się reagować na konflikty, przez co łatwiej nam stawić czoła problemom. Poza tym relacje pobudzają nasz rozwój osobisty.
Są jednak sytuacje, w których nasze kontakty społeczne same w sobie są źródłem lęku i stresu. Dzieje się tak, gdy znajome osoby przejawiają nadmierną opiekuńczość wobec nas. Takie osoby mogą uniemożliwić nam aktywowanie mechanizmów konfrontacyjnych w różnych sytuacjach, jakie stawia przed nami życie.
Wsparcie społeczne a rozwój chorób przewlekłych
Choroby przewlekłe same w sobie są elementem stresującym, zarówno dla osób, które na nie chorują, jak i dla bliskiej rodziny i przyjaciół.
Zbadano, na przykład wpływ nabytego uszkodzenia mózgu na członków rodziny pacjenta. Ogólnie rzecz biorąc, rodzina jest zmuszona do zmiany stylu życia i nawyków. Co więcej, musi przestrzegać wyczerpujących zasad leczenia chorego.
Ich wsparcie społeczne ma na to znaczny wpływ. Udowodniono, że ograniczony poziom tego typu wsparcia może powodować pojawienie się tendencji do prowadzenia mniej zdrowego stylu życia.
Ta zmiana zachowań związanych ze zdrowiem jest bardzo ważna. Zwłaszcza w ewolucji tego typu chorób.
Poza tym, jeśli pacjenci postrzegają kontakty społeczne jako coś pozytywnego, będą skuteczniej przestrzegać zasad leczenia. To poprawia ich stan zdrowia.
Będą również postrzegać swoje samopoczucie jako zadowalające. Wsparcie społeczne jest tak ważne, że prowadzone są pewnego rodzaju interwencje z członkami rodziny pacjenta. Jest to typowe, na przykład w przypadku pacjentów z rozpoznaniem długotrwałych i ciężkich chorób psychicznych.
„Nie ma lepszego ćwiczenia dla serca, niż sięganie i podnoszenie ludzi”.
-John Holmes-
Wsparcie społeczne od profesjonalistów
Nie mówimy tylko o wsparciu od najbliższych. Wsparcie społeczne można uzyskać także od pracowników służby zdrowia, którzy mają kontakt z pacjentem. Relacja lekarz-pacjent jest kluczowym czynnikiem wpływającym na poprawę obiektywnego stanu zdrowia.
Oznacza to, że gdy profesjonalista potrafi dobrze przekazywać informacje o chorobie i jej leczeniu pacjentowi, pacjent przejawia większe przywiązanie do niego. Zwiększa to szansę na walkę z objawami choroby, jak również poprawę stanu umysłu pacjenta.
Nie ma wątpliwości, że wsparcie społeczne jest ważnym czynnikiem ochronnym dla naszego zdrowia fizycznego i psychicznego. Jednak nie zawsze jest to prawdą.
Konieczne jest, aby wsparcie oferowane przez relacje społeczne wzmacniało nasze poczucie własnej wartości i dostrzeganie tego jako wartościowe. Jeśli dzieje się przeciwnie, jego skutki będą negatywne.
Ważne jest, aby doceniać korzyści, jakie może nam zaoferować wsparcie społeczne i przyjmować pomoc, gdy zajdzie taka potrzeba.