Wisława Szymborska - poznaj życie i twórczość tej noblistki

Poezja Wisławy Szymborskiej jest znana i ceniona zarówno przez krytyków, jak i czytelników na całym świecie.

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Sergio De Dios González.

Napisany przez Camila Thomas

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Wisława Szymborska była polską poetką, eseistką i tłumaczką. Wydała ponad 15 tomików poezji, a nad wieloma innymi książkami pracowała jako redaktorka i rysowniczka. Czytając jej wiersze można z łatwością zauważyć ogromne zmiany, przez jakie przeszła na polu osobistym i zawodowym. Na jej życiu największe piętno odcisnęła II wojna światowa.

Jako nastolatka, Szymborska musiała uczęszczać na tajne komplety w okupowanej przez nazistów Polsce. Po wojnie została komunistką, jednak idee komunistyczne z czasem przyniosły jej zawód i wyrzekła się tej ideologii. Po dwóch pierwszych tomikach, jakie wydała, Szymborska przestała wspierać Stalina.

Jako poetka i tłumaczka poświęciła całe swoje życie literaturze, a w 1996 r. otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

Wisława Szymborska – dzieciństwo

Wisława to tak naprawdę drugie imię Szymborskiej. W rzeczywistości nazywała się Maria Wisława Anna Szymborska. Urodziła się 2 lipca 1923 r. w miejscowości Prowent (dziś Kórnik) na zachodzie Polski. Jej ojciec pracował wówczas na dworze hrabiego Władysława Zamoyskiego, który był właścicielem Prowentu.

W rodzinie Szymborskiej było wielu intelektualistów. Dużo czytano i rozmawiano o książkach. Mała Wisława pokazywała swoje wiersze ojcu, który był jej pierwszym recenzentem. Jeśli jakiś wiersz mu się spodobał, autorka dostawała w nagrodę monetę.

Po drugiej przeprowadzce w 1931 r. Wisława zapisała się do szkoły w Krakowie, ale nie była w stanie dokończyć edukacji. Cierpiała z powodu wczesnej śmierci ojca i niemieckiej okupacji kraju.

Wpływ II wojny światowej na poezję Szymborskiej

Kiedy zaczęła się II wojna światowa, zamknięto w Polsce szkoły. Szymborska chodziła na tajne komplety organizowane w podziemiach zamku na Wawelu. Przez cały XX wiek zamek na Wawelu był oficjalną siedzibą państwową, a podczas okupacji stał się miejscem pobytu Hansa Franka, jednego z najbardziej prominentnych nazistów.

Po latach tajnej edukacji Szymborska ukończyła średnią szkołę w 1941 r. W 1943 podjęła pracę na kolei, aby uniknąć deportacji na roboty przymusowe do Niemiec. Zaczęła tworzyć ilustracje do angielskich podręczników i pisać wiersze i opowiadania.

Kiedy skończyła się wojna, Wisława zaczęła studiować literaturę polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po pewnym czasie zmieniła kierunek na socjologię. Musiała jednak zrezygnować z nauki w 1948 r. z powodu kłopotów finansowych.

Literackie początki Szymborskiej

W marcu 1945 r. Wisława Szymborska zadebiutowała na łamach Dziennika Polskiego wierszem Szukam słowa. Wkrótce potem wiele innych gazet zaczęło publikować jej wiersze. Po tym, jak rzuciła studia, Szymborska podjęła pracę w redakcji dwutygodnika Życie Literackie. Nadal ilustrowała książki i pisała wiersze. W 1949 r. ukończyła swój pierwszy tomik poezji.

Podobnie jak wielu intelektualistów z tamtego okresu, Szymborska uległa w swojej pracy wpływom socjalistycznych idei, które rozpowszechniły się w Polsce. Znalazło to silne odzwierciedlenie w jej pierwszym tomiku zatytułowanym Dlatego żyjemy (1952). W latach 50. Szymborska wstąpiła do PZPR. Jej drugi tomik był mocnym wyrazem jej wsparcia dla komunistów.

Z czasem Szymborska straciła jednak wiarę w socjalistyczną ideologię i w swoim trzecim tomiku, Wołanie do Yeti, wyraźnie odcięła się od dotychczasowych przekonań. Skrytykowała komunizm, a w szczególności stalinizm. Wiersze z tego tomiku pokazują troskę poetki o ludzkość. Porównuje ona Stalina do Yeti i kreśli grubą kreskę, którą odcina się od partii PZPR.

Poetka wyparła się potem swoich dwóch pierwszych tomików. Mówiła, że jej poglądy radykalnie się zmieniły i że na zawsze pozostanie krytyczna w stosunku do idei socjalistycznych.

Wisława Szymborska i jej prace

Wisława Szymborska opublikowała ponad 15 tomików wierszy. Poezja nie była jednak jej jedyną pasją i pracą. Szymborska przetłumaczyła wiele dzieł z języka francuskiego. Co więcej, prowadziła jako krytyk literacki kolumnę zatytułowaną Lektury nadobowiązkowe. Większość z opublikowanych tam tekstów zebrano potem w książce.

Oprócz Nagrody Nobla, którą przyznano jej w 1996 r. Szymborska otrzymała całe mnóstwo innych nagród. Jedne z najważniejszych to Nagroda Polskiego Ministra Kultury (1963), Nagroda Goethego (1991), czy też Nagroda im. Herdera (1995). W 1995 r. Szymborska otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2011 wręczono jej Order Orła Białego, najwyższe odznaczenie państwowe Rzeczypospolitej.

 Życie osobiste i spuścizna

Wisława Szymborska wyszła za mąż za poetę Adama Włodka w 1949 r. Ich dom znajdujący się w Krakowie na ul. Krupniczej 22 był miejscem spotkań wielu ówczesnych literatów. Był wśród nich m.in. Czesław Miłosz. Szymborska i Włodek rozwiedli się po kilku latach, ale pozostali przyjaciółmi. Nie mieli dzieci.

15 lat później Szymborska weszła w bliską relację z pisarzem Kornelem Filipowiczem. Nigdy nie zawarli związku małżeńskiego i zawsze mieszkali osobno.

Wisława Szymborska zmarła we śnie 1 lutego 2012 r. w swoim domu w Krakowie. Miała 88 lat i pracowała nad nowym wierszem. Obecnie wiersze Szymborskiej są stałym elementem kanonu lektur obowiązkowych. Jej prace są znane na całym świecie  zostały przetłumaczone m.in. na angielski, francuski, niemiecki, hebrajski, japoński i chiński.

Wiersze Szymborskiej wyróżniają się precyzyjnie dobranym słownictwem i charakterystyczną ironią.

Mimo że II wojna światowa i stalinizm miały silny wpływ na poezję Szymborskiej, to poetka pisała o wielu tematach egzystencjalnych i filozoficznych. Widziała wielkie prawdy w codziennym życiu i umiejętnie odzwierciedlała swoje obserwacje w poezji.