Trzy rodzaje przyjaźni według Arystotelesa
Artystoteles sporą część swoich dzieł poświęcał tematowi przyjaźni. Jego zdaniem jest ona niezbędna do tego, by cieszyć się szczęśliwym życiem i być z niego zadowolonym. Dlatego też sprecyzował on trzy rodzaje przyjaźni. Są to trzy rozmaite rodzaje więzi, nad którymi warto się zastanowić.
Jak doskonale wiemy, Arystoteles był człowiekiem wszechstronnie uzdolnionym. Miał wiedzę, ale też ogromną ciekawość, dzięki której opanował wiele dziedzin życia takich jak logika, nauki ścisłe, filozofia…
Bardzo ciekawe, że już w starożytności w dziełach takich jak “Etyka nikomachejska”, Arystoteles opisywał człowieka jako istotę społeczną. Opisuje nas jako istoty stadne i to tam właśnie przyjaźń zyskuje na swoim znaczeniu. Dzisiaj opowiemy Ci, jakie trzy rodzaje przyjaźni opisał Arystoteles.
“Nikt nie chce żyć bez przyjaciół, nawet jeśli ma w posiadaniu wszystkie inne dobra”
–Arystoteles–
Być może we współczesnych mu czasach ten wielki myśliciel nie dysponował narzędziami koniecznymi do tego, by zgłębić tajniki ludzkiego umysłu. W dzisiejszych czasach jednak nauka bezsprzecznie dowiodła, że mózg potrzebuje więzi społecznych aby należycie funkcjonować, rozwijać się i utrzymać zdrowie.
Z całą pewnością jako ludzie należymy do istot stadnych. Potrzebujemy silnych więzi z osobami podobnymi do nas. Więzi te jednak powinny opierać się na pewnych silnych podstawach.
Trzy rodzaje przyjaźni charakteryzujące istotę ludzką
Bardzo często starożytnych filozofów postrzegamy jako źródła cennych, aczkolwiek nieco odległych mądrości. W naszej głowie ich głos rozbrzmiewa jak echo dawnych dni, patetyczny głos wypowiadający mądro brzmiące stwierdzenia. Choć stanowią one świadectwo mądrości, często nie mają wiele wspólnego z naszą współczesną rzeczywistością.
Okazuje się jednak, że nic bardziej mylnego. Otóż z całą pewnością warto w naszym współczesnym, zabieganym życiu zatrzymać się na chwilę i przemyśleć to, co mają nam do powiedzenia starożytni filozofowie. Może się to przyczynić do naszego osobistego rozwoju, wzbogacając jednocześnie nasze wnętrze.
“Etyka nikomachejska” to jedno z tych dzieł, które zasługuje na naszą uwagę. Jest to dzieło ujawniające nam, w jaki sposób osiągnąć szczęście oraz jakie miejsce zajmują w naszym codziennym życiu więzi społeczne.
Zdaniem Arystotelesa przyjaźń powinna polegać na przepływie między tym, co dajemy, a co otrzymujemy. Zamiast jednak postrzegać to jako zwykłe transakcje, należy pamiętać, że “Nie jest szlachetnym oczekiwać przysług, ponieważ tylko niewdzięcznicy potrzebują w swoim otoczeniu tych, którzy czynią dobro. Przyjaźń natomiast to przede wszystkim wolność. Najcenniejszy stan człowieczeństwa”.
Co więcej, Arystoteles określił trzy rodzaje przyjaźni. Z całą pewnością na jakimś etapie życia zdarzyło nam się nawiązać jedną lub więcej z opisywanych przez niego więzi.
Przyjaźń interesowna
Wszyscy dobrze wiemy, że ludzie bardzo często wykorzystują innych ludzi. Niektórzy robią to bardzo często, inni starają się unikać tego typu zachowań. Dla innych z kolei jest to sposób na przyjaźń. Ich motto to: “Zaprzyjaźnię się z tobą oczekując z tego jakichś korzyści”.
Oczywiście, mając przyjaciół oczekujemy od nich dobrych rzeczy: wsparcia, zaufania, spędzania razem miłych chwil, słodkiego lenistwa, tworzenia wspomnień… Niektórzy jednak przyjaźń wykorzystują jako “schody” do uzyskania pozycji społecznej, uznania, pieniędzy. Stosują pochlebstwa bądź manipulację tylko po to, żeby zdobyć to, czego chcą.
Przyjaźń skupiona tylko na szukaniu przyjemności
Trzy typy przyjaźni obejmują również ten. Z całą pewnością doskonale go znamy. Jest to rodzaj interakcji bardzo często pojawiającej się w wieku nastoletnim i we wczesnej młodości. Z czasem stajemy się jednak bardziej wybredni, ostrożni i staranniej dobieramy sobie towarzystwo, więc pojawia się świadomość, że ten rodzaj więzi przypomina miecz obosieczny.
Jaka jest jednak różnica między przyjaźnią oczekującą korzyści a tą skupioną jedynie na szukaniu przyjemności? W tej pierwszej człowiek chce coś uzyskać – mogą to być przysługi, dostęp do innych ludzi, uznanie itp. W tym drugim wymiarze chodzi z kolei jedynie o to, aby “dobrze spędzić czas”.
Są to ludzie skupieni na hedonizmie – w jego najbardziej pustej i podstawowej postaci. Szuka się towarzystwa innych ludzi tylko po to, by spędzić miło czas, dobrze się bawić, trochę się pośmiać i mieć rozrywkę. Gdy jednak drugi człowiek potrzebuje od takiej osoby szczerego wsparcia bądź kiedy sprawy się komplikują, fałszywy przyjaciel znika nie wiadomo gdzie jak kostka cukru w filiżance kawy.
Przyjaźń zdaniem Arystotelesa polega na kochaniu przyjaciela i dążeniu do jego dobrostanu, przy jednoczesnym wspomaganiu własnego rozwoju. Aby ją utrzymać, należy zadbać o łączącą nas z przyjacielem więź.
Przyjaźń doskonała
Trzy rodzaje przyjaźni opisane przez Arystotelesa obejmują też przyjaźń idealną. Jest ona najtrwalsza, najbardziej wzbogacająca i wyjątkowa, a przy tym mimo wszystko możliwa. To tam właśnie – ponad spodziewanymi zyskami i wspólnym przeżywaniem przyjemności – jest miejsce na docenianie drugiego człowieka i szczere przywiązanie do niego.
W przyjaźni tej istnieje rodzaj altruizmu. Więź ta nie szuka własnej korzyści. Taki przyjaciel chce po prostu dzielić się z nami dobrymi momentami, codziennymi małymi radościami i niezmiennie udzielać nam wsparcia swoją obecnością w naszym życiu.
Przyjaźń doskonała to przyjaźń oparta na życzliwości. Arystoteles opisując trzy rodzaje przyjaźni, tę więź opisał jako podobną do związku. Koniec końców bowiem idealni przyjaciele, przyjaciele od serca nie stanowią wielkiej grupy. Jest ich niewielu, dlatego łatwo zbudować z nimi głęboką, osobistą więź.
Wiemy, że nie zdradzą nas i nie porzucą. Wiemy, że będziemy razem budować wspomnienia a obietnice złożone między nami zostaną dotrzymane. Takiej przyjaźni nie niszczy nawet odległość.
Podsumowując, trzy rodzaje przyjaźni, jakie opisał Arystoteles ujawniają wiele na temat ludzkiej natury i skłonności. Być może obecnie w naszym życiu znajdują się wszystkie trzy rodzaje więzi: ludzie, którzy czegoś od nas chcą, przyjaciele, którzy chcą się z nami dobrze bawić i ludzie wyjątkowi, którzy są z nami podczas naszych życiowych sztormów.
Ci ostatni to przyjaciele, których nie chcielibyśmy stracić za nic w świecie. To właśnie dzięki nim podróż przez życie staje się radośniejsza, a wszystkie ciężary – jakby lżejsze…
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Aristóteles. Ética a Nicómaco. Madrid: Editorial Gredos; 1985.
- Parkinson C, Kleinbaum A y Wheatley T. Similar neural responses predict friendship. Nature Communications. 2018; 9(1).