Technika intencji paradoksalnej: na czym to polega?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Francisco Pérez.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Narzędzia, z którymi pracują psychologowie, nazywamy technikami psychologicznymi. Techniki te powinny być używane wyłącznie przez specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego. Jednym z wyraźnych przykładów takich narzędzi jest technika intencji paradoksalnej.

Najczęściej techniki psychologiczne są przydatne w leczeniu i interwencjach psychologicznych. Ponadto można wymienić terapie psychologiczne należące do różnych dyscyplin psychologii. Technika intencji paradoksalnej to tylko jedna z wielu technik. Tymczasem najszerzej znanymi terapiami są: poznawczo-behawioralna, systematyczna, Gestalt czy psychoanaliza.

W tym sensie leczenie psychologiczne jest profesjonalną interwencją opierającą się na klinicznych technikach psychologicznych. Może ona odbywać się na przykład w szpitalu, na prywatnych konsultacjach, w grupach wsparcia czy w ośrodkach zdrowia psychicznego. Podczas tych zabiegów specjalista stara się wyeliminować cierpienie pacjenta.

Przykładami może być pomoc komuś w przezwyciężeniu depresji, nauczenie członków rodziny lepszej komunikacji, a nawet nauczenie nastolatka, jak odnosić się do kolegów z klasy w mniej agresywny sposób.

Leczenie psychologiczne wymaga uważnego słuchania tego, co pacjent ma do powiedzenia. Dodatkowo terapeuta musi zidentyfikować osobiste, społeczne i rodzinne aspekty, które generują problem pacjenta. Psycholog musi również zaproponować rozwiązania dla jego problemów i zastosować określone techniki.

Oto kilka przykładów tych technik psychologicznych:

• Ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne.
• Technika intencji paradoksalnej.
• Rozwiązywanie problemów interpersonalnych.
• Kwestionowanie błędnych przekonań.
• Trening umiejętności społecznych.

Terapie psychologiczne muszą być prowadzone przez psychologów, którzy są specjalistami od problemów behawioralnych. Specjaliści ci stosują techniki oceny i leczenia, które są poparte wiedzą naukową.

Technika intencji paradoksalnej

Technika intencji paradoksalnej jest formą psychoterapii zorientowanej na humanistykę, przypisywanej logoterapii Victora Frankla (1999). W terapii poznawczo-behawioralnej intencja paradoksalna jest interwencją poznawczą, która służy przezwyciężeniu oporu przed zmianą.

Aby zdefiniować tę technikę, załóżmy, że paradoks jest czymś przeciwnym do tego, co uważamy za prawdę. Paradoks, od łacińskiego słowa paradoxus (które również ma greckie pochodzenie), polega na używaniu sprzecznych wyrażeń.

Innymi słowy, poza sprzecznymi warunkami, przedstawione czynniki są ważne, rzeczywiste lub możliwe. Technika intencji paradoksalnej ma na celu konfrontację ze zdrowym rozsądek pacjenta. W efekcie dzięki terapii wykorzystującej intencję paradoksalną można zachęcić pacjenta do zrobienia tego, czego się boi (Frankl, 1984).

Ogólny cel intencji paradoksalnej

Ogólnym celem, w jakim stosowana jest technika intencji paradoksalnej jest sprowokowanie pewnych zmian w postawie pacjenta i jego reakcji na stres. Oznacza to starania, by wykorzenić błędne cykle, które pojawiają się w lękach pacjenta.

Oto przykład, który pomaga lepiej zrozumieć tę koncepcję. Pacjent cierpiący na bezsenność każdego wieczoru stara się zasnąć. Stosując intencję paradoksalną, ten sam pacjent ma zrobić coś dokładnie odwrotnego. Musi się skoncentrować na próbach zachowywania przytomności tak długo, jak to możliwe.

Pozwala to pacjentowi zapomnieć, jak trudno jest mu zasnąć. W ten sposób zasypia, ponieważ znacznie wcześniej przestaje walczyć z brakiem senności.

Dlaczego ta technika działa?

Pomimo skuteczności tej techniki, nie ma jasnych badań, które uzasadniałyby jej skuteczność. Istnieją jednak modele, które próbują wyjaśnić osiągane skutki.

Niektóre warianty techniki intencji paradoksalnej wykorzystują mechanizmy kontrolne do stymulowania reakcji behawioralnych. W innych przypadkach uciekają się do zmiany oczekiwań i zwiększania poczucia własnej skuteczności.

Oto kilka modeli teoretycznych, które służą opisaniu techniki intencji paradoksalnej:

• podwójnego wiązania (Watzlawick, Beavin i Jackson, 1981)
• dekontekstualizacji symptomów (Omer, 1981)
• rekurencyjnego lęku (Ascher i Schotte, 1999)
• procesów ironicznych (Wegner, 1994)

Jak zastosować technikę paradoksalnej intencji

Stosując tę ​​technikę, pacjenci proszeni są nie o powstrzymanie się od swoich symptomów, lecz nawet o wyolbrzymianie ich.

Procedura wymaga dwóch zmian w sposobie, w jaki pacjent obecnie radzi sobie z problemami. Pierwsza zmiana polega na tym, że pacjent musi przestać próbować kontrolować problem. Z drugiej strony pacjent musi nasilać symptomy i wyolbrzymiać je.

Obie zmiany są sprzeczne z logiką pacjenta. Dlatego terapeuta musi wyjaśnić pacjentowi tę nową koncepcję, aby przekonać go, że będzie ona pomocna w leczeniu.

Procedura

• Ocena problemu.
• Przedefiniowanie symptomów zgodnie z danymi z oceny. Na tym etapie psycholog stara się nadać nowe znaczenie symptomom.
• Wskazanie paradoksalnych zmian w zależności od zagadnienia.
• Konceptualizacja zmian zgodnie z paradoksem.
• Zapobieganie nawrotom.
• Działania następcze.

Skuteczność techniki intencji paradoksalnej

Pomimo swojej użyteczności, bez wątpienia jest to jedną z trudniejszych technik, jeśli chodzi o zastosowanie jej w terapii poznawczo-behawioralnej. Oprócz znajomości logiki i procedury, terapeuta musi mieć wystarczające doświadczenie, aby wykryć właściwy moment na zastosowanie tej techniki.

Zatem umiejętności komunikacyjne terapeuty i doświadczenie kliniczne będą decydować o powodzeniu leczenia. Asertywność, zpoczucie bezpieczeństwa, przekonanie i umiejętności terapeuty to podstawowe elementy zachęcające pacjenta do zrobienia czegoś odwrotnego do tego, co podpowiada mu intuicja.

Technika intencji paradoksalnej przyniosła wspaniałe rezultaty w dziedzinie psychoterapii. Poza tym jest idealnym sposobem leczenia bezsenności.

Na koniec chcemy podkreślić znaczenie stosowania tej techniki pod bezpośrednim kierunkiem doświadczonego terapeuty. W przeciwnym razie, jeśli technika intencji paradoksalnej zostanie nieprawidłowo zastosowana, problem może się pogorszyć i stać się bardziej odporny na inne interwencje.