Syndrom rezygnacji u dzieci

Daria to siedmioletnia Ukrainka. Mieszka w Szwecji. Nie reaguje, gdy się do niej mówi lub ją dotyka i jest karmiona przez sondę nosowo-żołądkową. Jej historia i historia innych nieletnich została przedstawiona w filmie dokumentalnym Life Overtakes Me. To program wyprodukowany przez Netflix, który oddaje, między innymi, czym jest syndrom rezygnacji u dzieci.

Daria także cierpi na ten stan neuropsychiatryczny znany również jako zespół rezygnacji. Od lat 90. w Szwecji odnotowano kilka przypadków dzieci cierpiących na to zaburzenie. To dzieci uchodźców z byłych republik jugosłowiańskich i sowieckich.

Zespół ma szybko postępujący początek. Dzieci zaczynają się wycofywać, tracą apetyt i przestają chodzić do szkoły. W końcu wpadają w stan odrętwienia – częściowej utraty przytomności – bliski śpiączce. Prowadzi to do stanu katatonicznego i utraty przytomności. Może trwać miesiącami, a nawet latami.

Syndrom rezygnacji

Syndrom rezygnacji to dziwne zaburzenie, które od dziesięcioleci występuje w Szwecji wśród dzieci i młodzieży będącej uchodźcami. W 1958 roku szwedzka psychiatrka Anna-Lisa Annell opisała ten zespół jako niezwykle rzadkie zaburzenie, które wystąpiło głównie po ciężkim urazie psychicznym.

Dopiero w 1998 roku Szwecja zarejestrowała pierwszy przypadek syndromu rezygnacji. Opisano to jako długotrwałe zaburzenie dotykające dzieci i młodzież po traumie psychicznej, pogrążonych w procesach migracyjnych.

W 2014 roku Szwedzka Krajowa Rada ds. Zdrowia i Opieki Społecznej włączyła diagnozę zespołu rezygnacji jako odrębną jednostkę diagnostyczną. Dzieci i młodzież, które są ofiarami tego syndromu, są powszechnie znane w Szwecji jako dzieci apatyczne.

Jak objawia się to zaburzenie i dlaczego?

Zaburzenie charakteryzuje się początkiem depresji. W miarę postępu pojawiają się skrajne poziomy apatii, bezruchu i mutyzmu, bez wyraźnego biologicznego powodu. Po pierwsze, następuje spadek nawykowych wzorców zachowań, codziennych czynności i motywacji. Następnie chorzy wchodzą w stan katatoniczny, podobny do śpiączki, na miesiące lub lata, pozostając nieruchomi i bezwładni.

Według Elisabeth Hultcrantz, lekarki-wolontariuszki, zaburzenie pojawia się, gdy imigrantom mówi się, że odmówiono im azylu i muszą wrócić do kraju pochodzenia. Tak naprawdę główną przyczyną tego zespołu jest uraz mózgu.

Inni eksperci zgadzają się, że traumatyczne doświadczenia są warunkiem wstępnym rozwoju tego schorzenia. Ponadto zazwyczaj zawierają one groźbę deportacji do kraju pochodzenia.

Najnowsze badania nad syndromem rezygnacji

W 2019 roku Hultcrantz i Knorring przeprowadzili badania z 46 dziećmi cierpiącymi na zespół rezygnacji. Stwierdzili, że wszystkie dzieci ubiegające się o azyl, u których rozwinął się zespół odstawienia w Szwecji, były narażone na traumę, prześladowania i przemoc.

Oprócz trudnego i traumatycznego życia rodzinnego, u osoby cierpiącej na syndrom rezygnacji występuje również specyficzna podatność na zagrożenia. To wyjaśnia, dlaczego niekoniecznie dotyczy to wszystkich nieletnich w podobnych sytuacjach. Ponadto większość dzieci, u których rozwija się to zaburzenie, ma historię chorób psychicznych, zaburzeń depresyjnych i zespołu stresu pourazowego.

Wszyscy nieletni z syndromem należeli do represjonowanych i prześladowanych mniejszości etnicznych. Ich miejscem pochodzenia były na przykład Bałkany, były Związek Radziecki, Jugosławia i Syria.

Średni wiek, w którym pojawiły się pierwsze objawy, wynosił 11 lat. W większości przypadków dzieci wchodziły w ten stan po poinformowaniu ich rodzin o zbliżającej się deportacji.

Z reguły nieletni, którzy doświadczyli tego syndromu, to ci, którzy wcześniej byli odpowiedzialni za swoje rodziny, w charakterze tłumaczy. Albo ci, którzy przeżyli najbardziej traumatyczne wydarzenia w swoich krajach pochodzenia. Na przykład przemoc lub morderstwo jednego lub kilku członków rodziny. Alternatywnie, sami byli ofiarami.

Czy problem dotyczy tylko Szwecji?

W innych krajach również odnotowano kilka przypadków dzieci i młodzieży z takimi samymi lub podobnymi objawami. Na przykład w Australii podobny syndrom zaobserwowano u uchodźców i dzieci ubiegających się o azyl z wyspy Nauru.

Oprócz związku z wcześniejszymi urazami i groźbą deportacji, dokładne przyczyny tego syndromu nie są znane, ani też nie jest znany powód, dla którego został on zgłoszony tylko w Szwecji. Mówi się jednak o pewnych czynnikach społecznych i kulturowych, które mają wpływ na rozwój choroby (czynniki kulturowe).

Jeden znany przypadek nieletnich dotkniętych syndromem rezygnacji w tej samej rodzinie dotyczy sióstr Djenety i Ibadety. To uchodźczynie z Kosowa. Ich zdjęcie zostało nagrodzone w konkursie fotoreportażu World Press Photo w 2018 roku. W tym czasie Djeneta miała dwa i pół roku i była przykuta do łóżka. Nie reagowała na świat zewnętrzny, podobnie jak jej siostra Ibadeta, przez ponad sześć miesięcy.

Ponieważ tak mało wiadomo na temat zespołu rezygnacji u dzieci, bez wątpienia konieczne są dalsze badania. Miejmy nadzieję, że oznacza to, że chłopcy i dziewczęta, jak Daria, będą mogli otrzymać bardziej specjalistyczne leczenie.