Przemoc domowa może powodować zespół stresu pourazowego (PTSD)

Przemoc domowa zwykle ma miejsce w zamkniętym otoczeniu, czyli w domu. Ten rodzaj przemocy zawiera więc paradoks: występuje w miejscu, w którym jednostka powinna czuć się bezpiecznie. Mówimy o jego konsekwencjach, skupiając się na jednym: stresie pourazowym.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 24 października, 2023

Przemoc domowa nie oznacza zwykłych nieporozumień, problemów w związku lub nadmiernie autorytarnych rodziców. Ofiary tego rodzaju przemocy doświadczają długotrwałych traumatycznych sytuacji, które generują późniejsze psychologiczne konsekwencje. Wpływają one nie tylko na ich samopoczucie, ale także na zdolność nawiązywania relacji z innymi. Co więcej, takie doświadczenia mogą często prowadzić do zespołu stresu pourazowego (PTSD).

Przemoc domowa jest niezwykle bolesna dla ofiar. Jest tak, ponieważ jej sprawcami są osoby, które w teorii powinni być dla nich największym wsparciem lub bezpieczną przystanią. Innymi słowy, są to ich partnerzy lub rodzice. U dzieci może to powodować poważne problemy z przywiązaniem, które mogą mieć wpływ na całe ich życie. Natomiast u dorosłych sytuacja ta powoduje skrajnie ograniczające objawy i silne zubożenie jakości życia. (https://harborviewloft.com/)

Zespół stresu pourazowego (PTSD)

Zespół stresu pourazowego zaliczany jest do kategorii zaburzeń związanych z urazami i czynnikami stresowymi w Diagnostycznym i Statystycznym Podręczniku Zaburzeń Psychicznych (DSM 5). Jest to psychologiczna reakcja na narażenie na traumatyczną sytuację. Może rozpocząć się nawet kilka miesięcy po zdarzeniu.

Początkowo zaburzenie to badano u weteranów wojennych. Jednak obecnie wiadomo, że każdy człowiek narażony na potencjalnie traumatyczną sytuację jest podatny na jego rozwój. Co zatem uważa się za potencjalnie traumatyczną sytuację?

Każde zdarzenie/środowisko, które zagraża integralności fizycznej lub psychicznej jednostki, jest postrzegane jako sytuacja potencjalnie traumatyczna. To doświadczenie, któremu osoba nie jest w stanie stawić czoła lub w którym czuje się uwięziona między młotem a kowadłem.

Warto wspomnieć, że PTSD nie rozwija się we wszystkich przypadkach traumy. Jest tak, ponieważ każda osoba doświadcza i przetwarza tego rodzaju zdarzenia w inny sposób. Twierdzi się, że około 70 procent dorosłych w Stanach Zjednoczonych doświadczyło traumatycznego wydarzenia, ale tylko 20 procent z nich cierpi na zespół stresu pourazowego.

Przemoc domowa implikuje sytuację chronicznego zagrożenia, w której jednostka nie czuje się bezpiecznie ani we własnym domu, ani przy swoich bliskich. To aktywuje mechanizm walki-ucieczki-zamrożenia i stawia całe ciało ofiary w stan gotowości. W ten sposób może pojawić się PTSD.

Główne objawy PTSD

Jeśli osoba dorosła lub dziecko, które doświadczyło przemocy domowej, rozwinie zespół stresu pourazowego, mogą pojawić się następujące objawy:

• Natrętne wspomnienia traumatycznego wydarzenia w postaci żywych retrospekcji lub koszmarów.
• Unikanie i uporczywe unikanie bodźców związanych z traumą. Cierpiący będzie unikał myśli, sytuacji, ludzi lub przedmiotów, które przypominają mu dane wydarzenie.
• Zmiany myśli i nastroju. Pojawiają się silne negatywne emocje (takie jak strach, złość, poczucie winy, wstyd), a także apatia i utrata zainteresowania sensownymi czynnościami. Ponadto osoba cierpiąca zwykle rozwija skrajnie negatywne przekonania zarówno wobec siebie, jak i innych.
• Nadmierne pobudzenie. Nastąpiła zmiana stanu czujności. Prowadzi to do ciągłej czujności chorego, reagowania wielkim szokiem, drażliwości i braku koncentracji.

Przemoc domowa może powodować zespół stresu pourazowego

Opisane powyżej objawy są niezwykle ograniczające i powodują ogromne cierpienie. Z tego powodu ważne jest, aby nie lekceważyć doświadczeń osób, które miały styczność z przemocą domową. Wpływ tego typu doświadczeń na poziomie psychologicznym może być równoważny z atakiem, klęską żywiołową lub wojną, ponieważ wszystkie one stanowią traumatyczne wydarzenia.

Ponadto przemoc domowa ma pewne komponenty, które stanowią czynniki ryzyka. Innymi słowy, zwiększają prawdopodobieństwo wywołania PTSD:

• Pojawia się przemoc interpersonalna. W przeciwieństwie do sytuacji klęski żywiołowej, w tym przypadku celowo atakuje inny człowiek.
• Traumę wywołuje opiekun lub znacząca postać przywiązania. Stawia to ofiarę w sytuacji bez wyjścia. W końcu to osoba, która powinna jej bronić lub być jej wsparciem, jest jej katem lub oprawcą.
• Dla dzieci, które są świadkami przemocy domowej między rodzicami, fakt, że ich opiekun jest w niebezpieczeństwie, ma ogromne znaczenie. Zwiększa to ryzyko wystąpienia PTSD.
• Trauma jest przewlekła i kumuluje się w niej kilka zdarzeń o tym samym charakterze. Nie jest to jednorazowe wydarzenie, ale niezwykle negatywne doświadczenie, którego ma miejsce niemal codziennie. Ból ofiary jest ciągły i jest ona zmuszona do pozostania w pogotowiu.

Konsekwencje i leczenie zespołu stresu pourazowego spowodowanego przemocą w rodzinie

Kiedy dana osoba doświadcza przemocy ze strony partnera lub rodziców, może to poważnie wpłynąć na jej psychikę. Udowodniono, że PTSD wpływa na strukturę i funkcjonowanie różnych obszarów mózgu, które pośredniczą w adaptacji do stresu, strachu warunkowego i podejmowaniu decyzji.

W związku z tym ofiarom nie jest łatwo ponownie zaufać innym lub nawiązać relacje na tyle głębokie, aby doszło do intymności. Co więcej, niektóre badania wykazały, że dzieci, które doświadczają przemocy fizycznej przed ukończeniem 12 roku życia, wydają się być bardziej narażone na kontakt z rówieśnikami, którzy również próbują je wykorzystywać. U osób, które uciekają z relacji, w której miała miejsce przemoc domowa, powszechna jest ponowna wiktymizacja. Wynika to z faktu, że jednostka internalizuje pogląd, że nie zasługuje na związek, w którym partner jej nie wykorzystuje.

Ofiary często cierpią również z powodu pojawienia się różnych wyzwalaczy. Są to bodźce, które kojarzą im się z traumatycznym przeżyciem. Uaktywniają swoją czujność, przerażenie i cierpienie ofiary. Może to być na przykład dźwięk kluczy w zamku, określony typ samochodu lub zapach konkretnych perfum. Cokolwiek, co przypomina traumę lub sprawcę.

Ostatecznie osoby te doświadczają wielkiego cierpienia. Wpływ jest jeszcze większy u dzieci, które dorastają z niezorganizowanym stylem przywiązania. Istotne jest, aby osoby cierpiące oddały się w ręce profesjonalistów i otrzymały możliwość leczenia zespołu stresu pourazowego. Należy jednak wziąć pod uwagę, że przemoc w rodzinie może sparaliżować ofiarę i uniemożliwić zwrócenie się o pomoc. Z tego powodu posiadanie wspierającej sieci społecznościowej będzie bardzo pomocne w rozpoczęciu procesu.

Przeczytaj na Piękno umysłu

Antagoniści – ludzie, którzy nie chcą współpracować

Antagoniści znajdują się we wszystkich rodzajach środowisk. Są niechętni do współpracy i nieprzyjemni. Jak najlepiej sobie z nimi radzić?