Schizofrenia - czy wiesz, jakie są jej pozytywne i negatywne objawy?

Schizofrenia to niezwykle skomplikowana i trudna zarówno dla chorego, jak i jego otoczenia choroba. Jej objawy można podzielić na dwie kategorie - objawy pozytywne i negatywne.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Ostatnia aktualizacja: 21 lutego, 2023

Schizofrenia jest chorobą diagnozowaną na podstawie całego szeregu objawów. Szacuje się, że cierpi na nią obecnie około 20 milionów ludzi na całym świecie.

Według DSM5, aby u danego pacjenta mogła być zdiagnozowana schizofrenia, muszą wystąpić przynajmniej dwa objawy, a każdy z nich trwać przez przynajmniej miesiąc. Wspomniane objawy to:

• Złudzenia
• Halucynacje
• Chaotyczna mowa
• Katatoniczne lub wysoce zdezorganizowane zachowanie

Schizofrenia – wstępna diagnoza

Schizofrenia może zostać zdiagnozowana u osoby, która cierpi na zaburzenia związane zarówno z życiem zawodowym, jak i prywatnym. Co więcej, zaburzenia te muszą występować przez przynajmniej sześć miesięcy. W tym okresie powinny się pojawić zarówno objawy prodromalne (wczesne), jak i stan rezydualny.

W zależności od rodzaju choroby, schizofrenia może być zdiagnozowana na podstawie pozytywnych lub negatywnych objawów. Do tej pierwszej kategorii zalicza się objawy, które są wyraźne i mogą być postrzegane jako piękne, jak na przykład złudzenia, halucynacje czy zaburzenia ruchowe. Z kolei do objawów negatywnych zalicza się te objawy, które nie są wyraźne, jednak są zapowiedzią bardziej skomplikowanego przebiegu choroby.

Pacjenci wykazujący negatywne objawy schizofrenii częściej zapadają na przewlekłą chorobę i mają tendencję do nadużywania substancji psychoaktywnych oraz do samobójstwa. Z czasem wpływ choroby na daną osobę jest dużo bardziej wyraźny w przypadku objawów negatywnych.

Pozytywne objawy, jakimi cechuje się schizofrenia

Główne objawy schizofrenii zaliczane do objawów pozytywnych to:

Omamy słuchowe

Są to najbardziej powszechne typy omamów, ale chorzy często doświadczają również złudzeń wizualnych, czy też omamów somatycznych bądź smakowych. W przypadku omamów słuchowych, dana osoba słyszy głosy, czasem znane, a niekiedy obce. Inni słyszą muzykę albo pojedyncze dźwięki, ale są to rzadsze przypadki.

Złudzenia

Złudzenia to wymyślone historie, które chory opowiada innym z pełnym przekonaniem, że naprawdę się wydarzyły. Nie zdaje sobie sprawy, że opowieści te są wytworem jego umysłu. Chora osoba nie przyjmuje do wiadomości, że jego historia nie ma sensu i brzmi mało prawdopodobnie.

Występujące w tej chorobie złudzenia możemy podzielić na:

• Złudzenia kontroli – Powstają, kiedy pacjent jest przekonany, że jego działania i myśli są kontrolowane przez zewnętrzne siły.
• Złudzenia referencyjne – Ten rodzaj złudzeń rodzi się, kiedy chory nabiera przekonania, że wszystko ma związek z nim i cały świat kręci się wokół niego lub knuje przeciwko niemu.

Zaburzenia ruchowe

Zaburzenia ruchowe są fizycznym objawem schizofrenii i mogą się łączyć ze stosowaniem leków powodujących akatyzję, dyskinezję i pozapiramidowe skutki uboczne. Elementy te składają się na katatonię.

Pośród zaburzeń ruchowych możemy wyróżnić takie zaburzenia, jak:

• Otępienie, które prowadzi do wycofania się chorego z życia społecznego czasem wręcz do całkowitego zaniechania kontaktów i rozmów z ludźmi.
• Wycofanie lub pobudzenie
• Katalepsja, lub przyjmowanie dziwnych, sztywnych póz
• Manieryzm lub nienaturalne gesty
• Stereotypowość, czyli nieustanne powtarzanie pewnych czynności bez wyraźnego powodu.
  

Zaburzenia mowy

Zdarza się również, że chory odpowiada na pytanie w sposób niebezpośredni, podając mnóstwo szczegółów, aby uniknąć przejścia do właściwej części odpowiedzi. Niektórzy stosują również mnóstwo neologizmów, które wymyślają na bieżąco.

Nietypowe zachowanie

Chorzy na schizofrenię wykazują się często zachowaniami odbiegającymi od tych uznanych za normalne. Ubierają się w niezwykle ekscentryczny sposób, masturbują się w miejscach publicznych, mówią do siebie na głos na ulicy albo uciekają się do zachowań agresywnych.

Schizofrenia – objawy negatywne

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, objawy negatywne schizofrenii nie są tak “wyraźne”, jak objawy pozytywne, ale chorzy mają mniejszą szansę na skuteczne leczenie. Dzieje się tak dlatego, że w ich przypadku najczęściej nie działają neuroleptyki. Wynika to z zaburzeń funkcjonowania neuronów w płacie skroniowym i w zakręcie hipokampa.

Schizofrenia z objawami negatywnymi występuje częściej u mężczyzn, w przypadku których choroba zazwyczaj ma charakter nieodwracalny. Niektóre ze wspomnianych objawów to:

Otępienie emocjonalne

Otępienie emocjonalne to ograniczenie zdolności okazywania uczuć i emocji. Towarzyszy mu często mina bez wyrazu, ograniczenie gestów i ruchów ciała, unikanie kontaktu wzrokowego, niespójność i brak reakcji. Na twarzy chorego może się pojawiać nieoczekiwany uśmiech podczas rozmowy na poważny temat albo chory może prowadzić rozmowę w sposób niezwykle monotonny.

Alogia

Jest to nielogiczny, powolny i sztywny sposób myślenia, który odzwierciedlony jest w sposobie mówienia pacjenta. Chory potrzebuje więcej czasu na udzielenie odpowiedzi na zadane mu pytanie.

Abulia i apatia

Abulia to brak chęci i silnej woli do jakichkolwiek działań. Pacjenci, którzy cierpią na to zaburzenie nie potrafią sami zacząć ani skończyć żadnego zadania. Może się to przejawiać w tak prostych czynnościach, jak utrzymywanie higieny osobistej, porzucanie projektów, czy też brak wszelkiej inicjatywy.

Anhedonia

Anhedonia to brak umiejętności odczuwania przyjemności. Osoby, które na nią cierpią, izolują się w dużej mierze od świata zewnętrznego, chcąc uniknąć potencjalnie przyjemnych sytuacji.

W związku z tym wycofują się oni nawet z życia seksualnego i wszelkiego typu rozrywek.

Leczenie i terapia

Leczenie farmakologiczne jest najbardziej powszechnym sposobem leczenia schizofrenii. Udowodniono też, że psychoterapia ma działanie przeciwpsychotyczne. Wszystko zależy jednak od tego, czy u danego pacjenta występują objawy pozytywne czy negatywne.

Leki są skuteczne u chorych wykazujących objawy pozytywne ponieważ środki farmakologiczne są w stanie zablokować receptory dopaminy, co z kolei ogranicza częstotliwość i nasilenie złudzeń i halucynacji.

Niestety, w przypadku objawów negatywnych leki nie tylko nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, ale wręcz je nasilają. Należy zatem przeprowadzić jeszcze cały szereg badań zanim będzie wiadomo, jak dokładnie leczyć osoby cierpiące na schizofrenię z objawami negatywnymi.