Patologiczni hazardziści: zniekształcenia poznawcze

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Alicia Escaño Hidalgo.

Ostatnia aktualizacja: 22 grudnia, 2022

Dzisiaj pragniemy poruszyć temat zniekształceń poznawczych, które najczęściej przejawiają patologiczni hazardziści oraz zaproponować kilka sposobów leczenia.

Zniekształcenia poznawcze to często niezauważane treści myśli zawierające błędy logiczne. Stają się one istotne, gdy poruszamy temat zaburzeń psychicznych, na które cierpią patologiczni hazardziści. W wielu przypadkach takie zniekształcenia wynikają z zaburzeń lub stanowią jedną z ich przyczyn.

Hazard to jedna z najbardziej prymitywnych czynności w całej historii gatunku ludzkiego. Czytając książki historyczne bez problemu znajdziesz wiele słynnych postaci, które miały obsesję na punkcie hazardu. Cesarz Klaudiusz, Fiodor Dostojewski i Giacomo Casanova to tylko czubek góry lodowej.

Jednak na hazard zaczęto zwracać większą uwagę dopiero w latach 80. ubiegłego wieku, gdy okazało się, że może prowadzić do pojawienia się poważnych problemów. Właśnie wtedy zdecydowano się umieścić go jako kategorię diagnostyczną w DSM-III.

Patologiczni hazardziści – diagnoza

Mówiąc o patologicznej grze, mamy na myśli gry hazardowe. Tym samym do tej kategorii nie zaliczamy gier wideo i komputerowych, chociaż wcale nie oznacza to, że gracze nie mogą się od nich uzależnić.

Zgodnie z instrukcjami diagnostycznymi, patologicznego hazardzistę , o którym będziemy mówić, można rozpoznać po tym, że traci kontrolę nad swoją grą. Kolejny czynnik to wytwarzanie relacji zależnej. Taki hazardzista będzie kontynuował grę nawet jeśli jest świadom negatywnych konsekwencji swojego postępowania.

Obecnie w DSM-5 hazard patologiczny nie jest już klasyfikowany jako zaburzenie kontroli impulsów, ale uzależnienie. Zdecydowano się dokonać tej zmiany, ponieważ hazard ma wiele cech typowych dla uzależnienia.

Bezowocne starania ryzykanta mające na celu przeciwstawienie się pragnieniu gry prowadzą często do całkowitej rezygnacji z jego celów na płaszczyźnie osobistej, rodzinnej i/lub zawodowej.

Tendencyjność poznawcza patologicznych hazardzistów

U patologicznych hazardzistów często pojawiają się irracjonalne przekonania lub zniekształcenia poznawcze, które sprawiają, że nie mogą wyrwać się z uzależnienia od gry.

Zniekształcenia poznawcze to błędy logiczne, które powstają podczas przetwarzania informacji. Nie muszą być patologiczne, ponieważ w mniejszym lub większym stopniu posiada je praktycznie każdy z nas.

Jeśli jednak pojawiają się zbyt często, powinniśmy postarać się je zmodyfikować i nie pozwolić, aby zyskiwały na sile. Typowe zniekształcenia poznawcze, z którymi mierzą się patologiczni hazardziści, to:

• Iluzja kontroli. To wiara, że rezultaty gry zależą bardziej od samego działania niż losu. Dana osoba naprawdę myśli, że tylko ona jest w stanie kontrolować grę i jej wynik. Przykładowo, patologiczny hazardzista może myśleć: “Mam niezawodną metodę, która pozwoli mi wygrać”. Wierzy w ten błąd logiczny i tym samym kontynuuje grę.
• Obsesja na punkcie zdarzeń absolutnych. Hazardzista mierzy swój sukces w grze patrząc jedynie na swoje wygrane i ignorując to, co przegrał. Spekulanci często tracą o wiele więcej niż przegrywają. Jednak ten błąd logiczny to iluzja, która sprawia, że tkwią w swoim uzależnieniu.
• Przesądy lub iluzoryczne korelacje. To przypadkowe skojarzenia niektórych wydarzeń lub zachowań z wygraną. Sprawiają, że gracz zaczyna wierzyć, że dane wydarzenie zwiększa prawdopodobieństwo jego wygranej. Takie zachowanie jest podobne do noszenia talizmanów lub wykonywania określonych rytuałów. Oczywiście jest to myśl magiczna, bo patologiczny hazardzista nie jest w stanie kontrolować swoich wygranych i przegranych. Doskonały przykład tego zniekształcenia poznawczego to myślenie: “Z pewnością wygram, jeśli pocałuję moją kostkę zanim ją rzucę.”
• Personifikacja maszyn. Niektórzy ryzykanci przypisują maszynom lub nieożywionym obiektom, którymi grają, cechy istot żywych. Taka osoba może myśleć: “Ta maszyna mnie oszukuje, chce mnie zdezorientować, ale jej się to nie uda, bo ja jestem mądrzejszy”.

Patologicznie hazardziści: jak można im pomóc?

Pierwszy krok do poradzenia sobie ze zniekształceniem poznawczym u patologicznego hazardzisty to jego zauważenie. Logiczne błędy poznawcze nie są łatwe do wykrycia, bo są programowane przez długi czas.

Można je jedynie zaobserwować prosząc hazardzistę, aby wypełnił jakiś rodzaj ankiety, gdy poczuje potrzebę gry. Jeśli wytłumaczysz problem we właściwy sposób, a pacjent przyłoży się do zadania, zyska świadomość własnych zniekształceń poznawczych.

Aby to osiągnąć, możesz pokazać mu najbardziej typowe błędy logiczne pojawiające się u spekulantów i poprosić, aby wskazał te, z którymi się najbardziej identyfikuje. Kiedy to zrobisz, hazardzista musi zrozumieć, że takie zniekształcenia poznawcze odpowiadają w dużym stopniu za jego motywację do kontynuowania hazardu.

W tym przypadku osoba musi zastanowić się, jakie dowody lub poszlaki podtrzymują prawdziwość danej myśli. Na przykład: “Jaką mam pewność, że moja metoda jest niezawodna? Czy wygrana lub przegrana rzeczywiście zależą ode mnie? Jakie mam na to dowody?”

Patologiczni hazardziści: kilka uwag końcowych

Po postawieniu sobie pytań sokratycznych i zauważeniu swoich błędnych przekonań, hazardzista może być bardziej skory do zmiany swojego sposobu myślenia. Aby to osiągnąć, będzie musiał przemyśleć postawione sobie pytania i dojść do racjonalnych odpowiedzi. Od tego momentu stanie się to jego mentalną mantrą.

Może mówić sobie: “Nie mam kontroli nad maszyną, która działa w sposób losowy“, “Czasami udało mi się wygrać, ale dane wskazują, że przegrałem o wiele więcej, więc moje wygrane nie rekompensują przegranych”.

Z czasem hazardzista stanie się o wiele bardziej świadomy bezsensowności swojego działania. Zorientuje się, że jego problem wytwarza jedynie kolejne problemy. Dzięki temu powinien w końcu stracić zainteresowanie grą i zerwać z hazardem.