Opioidy: uzależniające leki. Zaczyna się od zwykłego bólu

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Wszystko zaczyna się od bólu kolana, a może od bólu pleców, które zaczęły wpływać na twoje codzienne życie. Mogą to być także powtarzające się migreny lub fizyczne skutki uczucia niepokoju, takie jak choćby napięta szczęka. Idziemy do lekarza, który przepisuje nam opioidy zwykle używane do kontrolowania bólu… i wszystko się zmienia. Opioidy są jednymi z najsilniejszych leków przeciwbólowych, jakimi dysponujemy, ale jednocześnie należą do tych najbardziej uzależniających.

Kiedy mówimy o opioidach, być może w twoim umyśle pojawiają się znajomo brzmiące nazwiska. Michael Jackson, Prince i Philip Seymour Hoffman – wszyscy zmarli na skutek uzależnień od środków uspokajających i opioidowych lub innych substancji. Jednym z takich produktów jest fentanyl, syntetyczny opioidowy lek przeciwbólowy, który można uzyskać tylko na receptę.

Śmierć gwiazd przyciąga uwagę, ale istnieje jeden obiektywny fakt, którego nie możemy zignorować: leki te powodują więcej zgonów niż działalność karteli narkotykowych. Nie mówi się o tym dużo, ale psychiatra Allen Frances, jeden z autorów DSM-IV, pragnie to zmienić. Ostatnio stał się jednym z głównych krytyków branży farmaceutycznej.

Opioidy są najczęściej przepisywanymi lekami przeciwbólowymi, ale problemem jest to, że cena, jaką płacimy za ulgę, jest zbyt wysoka. Co więcej, często robimy to bezrefleksyjnie, nie rozumiejąc w pełni ich długoterminowych konsekwencji.

Opioidy, bardzo uzależniające leki

Opioidy początkowo mają pozytywny wpływ dla nasz mózg. Dlaczego? Ponieważ naśladują działanie endorfin, wywołując uczucie przyjemności i uśmierzając ból. Dlatego leki te są bardzo przydatne podczas operacji, ostrego i uporczywego bólu lub dla poprawy jakości życia pacjentów z różnymi rodzajami nowotworów.

Ponadto ważne jest rozróżnienie opiatów i opioidów. Z jednej strony “opiaty” odnoszą się do substancji ekstrahowanych bezpośrednio z rośliny, takich jak choćby morfina. Z drugiej strony, “opioidy” odnoszą się do wszystkich syntetycznych lub półsyntetycznych produktów o takich samych skutkach jak naturalne opiaty.

Jak działają?

Podczas gdy niektóre opioidy działają natychmiast, inne, aby zadziałać, muszą być przyjmowanie regularnie. Nie ma znaczenia, czy odczuwamy ból w momencie przyjmowania leku; zapobiega powstawaniu bólu i reguluje jego ponowne pojawienie się. Wszystko to dzieje się poprzez wyrafinowany mechanizm w naszym mózgu. Działa to następująco:

• Przede wszystkim leki te docierają do naszego organizmu i wiążą się ze specyficznymi receptorami opioidowymi (μ, κ i δ) układu nerwowego i innych tkanek.
• Receptory te są związane z białkiem Gi / o. Następnie białko działa poprzez hamowanie działania cyklazy adenylanowej, otwierając kanały potasowe i zamykając presynaptyczne receptory wapniowe. Zmniejsza to pobudliwość neuronów i w konsekwencji, każdy rodzaj bólu.

 Działanie opioidów trwa zwykle średnio od 3 do 4 godzin. Jednak syntetyki mogą mieć znacznie dłuższe działanie. Leki te tworzą poczucie spokojnego relaksu, drastycznego zmniejszenia lęku, a często zapewniają także przyjemne uczucie szczęścia.

Pomimo tych pozytywnych aspektów efekty są krótkie, ograniczone i kosztowne. Cena: nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. Zasadniczo, gdy napływ chemikaliów wytwarzanych przez lek znika, nasz mózg wchodzi w tryb “paniki”. Jeśli dana osoba brała je przez dłuższy czas, rozwinie w sobie tolerancję na nie i dlatego wkrótce doświadczy uczucia odstawienia.

Wpływ opioidów na nasze ciało

Skutki opiatów i opioidów różnią się w zależności od tego, jak długo dana osoba je przyjmuje. Możemy jednak podzielić je na następujące etapy:

W fazie początkowej:

• Przegrzanie skóry
• Suchość w ustach
• Ciężar w kończynach
• Nudności, swędzenie

Po 3-5 godzinach

• Senność
• Mioza: zwężenie źrenic
• Zaparcia
• Uczucie zagubienia
• Niewielkie halucynacje wzrokowe
• Zawroty głowy
• Trudności z koncentracją
• Apatia

Na koniec – długoterminowe efekty

• Zaburzenia trawienia: brak apetytu, przewlekłe zaparcia
• Zmiany w układzie sercowo-naczyniowym
• Zapalenie stawów i inne problemy reumatyczne
• Poważne zaburzenia pamięci, uwagi i utrata motywacji
• Halucynacje, nagłe zmiany nastroju, depresja, lęk, bezsenność
• Zapalenie żył
• Infekcje skóry i białych tkanek
• Choroby wątroby
• Choroby układu oddechowego

Konieczność uregulowania podawania opioidów

Hipokrates zdefiniował opiaty jednym hasłem “Divinum opus est sedare Dolores” (łagodzenie bólu jest boskim dziełem). Ale w tym przypadku nie możemy zgodzić z mądrym lekarzem, pamiętając o tym, że łagodzenie bólu jest dziełem lekarzy, a nie bogów. Naszym obowiązkiem jest dobrze wykorzystywać te substancje.

W rzeczywistości jedna trzecia osób używających opioidów w ciągu zaledwie miesiąca może rozwinąć tolerancję na nie, a następnie uzależnić się od nich. Wiadomo również, że od 1999 r. sprzedaż opiatów zwiększyła się czterokrotnie na całym świecie.

Przemysł farmaceutyczny zajmuje się zarówno bólem fizycznym jak i psychicznym. Dlatego potrzebna jest nie tylko indywidualna świadomość. Potrzebujemy również odpowiednich strategii regulacyjnych od rządów, agencji państwowych i centrów medycznych.

Bibliografia

Jesús Florez (2008) “Farmacología humana” Barcelona: Masson