Opieka skoncentrowana na osobie w celu zapobiegania samobójstwom
Dlaczego człowiek decyduje się na samookaleczenie? Co jest w głowach ludzi, którzy decydują, że nie chcą już żyć? Co zaskakujące, odpowiedź jest prosta. Jest to cierpienie. Niekończące się cierpienie, wraz z druzgocącą beznadzieją. Niestety, jest to coraz bardziej powszechna sytuacja. Dzisiaj opowiemy, czym jest opieka skoncentrowana na osobia, która ma pomóc zapobiegać samobójstwom.
Obecnie rośnie odsetek nastolatków i młodych dorosłych, którzy dopuszczają się zachowań samookaleczających i podejmują próby samobójcze. Może to wynikać z wielu przyczyn. Są to na przykład czynniki społeczno-kulturowe, brak celu, trauma, samotność, zastraszanie i inne. Bez względu na przyczynę, tak poważna sytuacja wymaga umiejętnych i skutecznych strategii pomocy i opieki.
Konieczne jest, aby polityka społeczna stała się wrażliwa na ten stale narastający problem. Wskaźniki depresji i lęku wśród młodych ludzi w wieku od 15 do 24 lat znacznie wzrosły. Podobnie rośnie liczba wizyt na izbie przyjęć osób poniżej 25 roku życia z powodu samookaleczeń, a prawie 74 procent osób odbierających sobie życie to mężczyźni.
Czas zacząć reagować na te statystyki. Jednym z najbardziej niezbędnych kroków jest opracowanie lepszych strategii zapobiegania samobójstwom. Jest jeden zasób psychologiczny o szczególnej wartości: opieka skoncentrowana na osobie.
Działania mające na celu zapobieganie samobójstwom prawie zawsze koncentrują się na podejściach biomedycznych. Jednak poza tymi diagnozami leżą jednostki o wyjątkowych realiach, które musimy zrozumieć.
Opieka skoncentrowana na osobie
Wyobraź sobie, że masz jakąś ranę i wchodzisz do kawiarni. Zwizualizuj sobie tę scenę. Nikt nie widzi rozcięcia na Twojej nodze. Siadasz ostrożnie i rozglądasz się wokół. Nikt nie dostrzega ani nie zauważa Twojej obecności. Tym bardziej nie widzą Twojego bólu. Cierpisz w milczeniu i czujesz się niewidzialny. Tak właśnie czuje się osoba cierpiąca. Osoba, która w jednym momencie podejmuje tragiczną decyzję.
To jasne, że chce przestać cierpieć. Jednak potrzebuje również innych, którzy jej pomogą, wczują się w jej ból, będą przy niej i zapewnią jej pomoc. Każdy, kto myśli o zakończeniu swojego życia, potrzebuje czegoś więcej niż zwykłej diagnozy depresji. Osoby te nie potrzebują kolejnej etykiety. To, czego szukają i na co zasługują, to skuteczna, szybka, empatyczna i wrażliwa pomoc.
Tom Kitwood jest psychologiem specjalizującym się w opiece nad osobami z demencją. Twierdzi, że istoty ludzkie to nie tylko etykiety diagnostyczne. Są bytami o szczególnych cechach i wyjątkowych potrzebach, które należy zrozumieć.
Kiedy ktoś czuje się doceniony i otoczony opieką bez osądzania, zmienia się jego narracja mentalna. Właśnie dlatego opieka skoncentrowana na osobie jest naprawdę ważnym zasobem w zapobieganiu samobójstwom.
Geneza i cel opieki skoncentrowanej na osobie
Opieka skoncentrowana na osobie opiera się na modelu terapeutycznym opracowanym przez psychologa humanistycznego Carla Rogersa. Twierdził, że każdy człowiek jest wyjątkowy, a jego celem powinno być dążenie do pełni życia, budząc w sobie mocne strony i samopoznanie. W tym kontekście terapeuta przestaje pełnić rolę dyrektywną, a staje się facylitatorem.
Oznacza to, że terapeuta jest po to, aby słuchać, potwierdzać i tworzyć empatyczne środowisko, które ułatwia pozytywne samopoznanie. W tym procesie konwersacji odkrywają problem swojego klienta i to, co wymaga uzdrowienia. Kiedy ten rodzaj terapii przenosi się na profilaktykę samobójstw, korzyści są niezwykle interesujące.
Opieka skoncentrowana na osobie nie koncentruje się na etykiecie biomedycznej (diagnozie klinicznej). Stara się zrozumieć osobę, która jest uwięziona w beznadziejności i nie widzi wyjścia z dyskomfortu. Podejmowana jest próba zrozumienia i uszanowania jej specyfiki, stopniowego przekształcania znaczenia jej doświadczeń oraz nadawania kształtu nowym żywotnym celom i znaczeniom.
Człowiek jest autonomiczną jednostką, która podejmuje własne decyzje. Ma unikalne doświadczenia i osobliwości, które odróżniają go od reszty. Trzeba je zrozumieć, potwierdzić i towarzyszyć mu, aby się zmienił.
Zrozumienie, szacunek i zgodność
W 2015 roku University of Washington School of Medicine (USA) przeprowadził badanie dotyczące opieki skoncentrowanej na osobie. Zdefiniowano to jako sojusz międzyludzki z perspektywy humanistycznej, który ma na celu promowanie zdrowych zmian w stylu życia jednostek.
Teoria brzmi idealnie, ale jak wygląda to w praktyce? Jak można pomóc komuś, kto się samookalecza lub myśli o odebraniu sobie życia? Przyjrzyjmy się podstawowym zasadom opieki skoncentrowanej na osobie.
- Stosuje bezwarunkowe pozytywne traktowanie jednostki. Co więcej, nie ocenia i przekazuje wielki szacunek do wszystkiego, co klient wyraża, czuje lub potrzebuje.
- Empatyczne zrozumienie. Terapeuta przeszkolony w opiece skoncentrowanej na osobie tworzy kontekst zrozumienia i absolutnego ciepła w stosunku do osoby przed nim. Słucha i rozumie każdy czyn, myśl, emocję i doświadczenie swojego klienta. W ten sposób ułatwia zmianę, wspierając swoich klientów, aby poczuli się uprawomocnieni i znaleźli siłę do znalezienia nowych celów.
- Spójność i autentyczność. Terapeuci są dostępni, ludzcy i spójni. Nie przyjmują pozycji wyższości. Nie są menedżerami ani nie sprawują władzy. Pracują z pozycji połączenia i bliskości.
Zrozumienie i towarzyszenie: niezbędne podejście w podstawowej opiece zdrowotnej
W 2021 roku University of Guelph (Kanada) przeprowadził badanie w tej kwestii. Stwierdzono, że częstotliwość przypadków samookaleczeń rejestrowanych u ośmioletnich dzieci wzrosła, gdy miały one od 10 do 17 lat. To scenariusz, który dla podstawowej opieki zdrowotnej i ośrodków pomocy doraźnej stanowi wyzwanie. Jest to złożona rzeczywistość, z którą trudno sobie poradzić.
Z reguły za samookaleczeniem kryje się problem ze zdrowiem psychicznym. Wśród młodych ludzi jest to zazwyczaj duża depresja lub zaburzenia odżywiania. W wielu z tych przypadków prawdopodobieństwo popełnienia samobójstwa przez osobę dokonującą samookaleczenia jest 5,5 razy większe. Niezaprzeczalnie potrzebne są protokoły działania i zapobiegania.
Opieka zorientowana na osobę jest strategią, w ramach której należy przeszkolić wielu pracowników służby zdrowia zajmujących się tymi młodymi ludźmi. Istnieje wiele sposobów łączenia się z osobami cierpiącymi. Na przykład terapeuta mógłby po prostu zacząć od powiedzenia czegoś w stylu: „ Wiem, że się boisz i nie czujesz się dobrze, i może być Ci trudno mówić o samookaleczeniu, ale chciałbym zrozumieć Twoje doświadczenie, co myślisz i jak się czujesz…”.
Istnieją tysiące powodów, dla których ktoś może zdecydować się na odebranie sobie życia. Jednak jest tylko jeden sposób, aby tego uniknąć: stworzyć świadomą wspólnotę społeczną, zdolną do bycia blisko, niesienia pomocy, zrozumienia i łamania tabu. Dlatego polityka społeczna, zasoby, zobowiązania i intencje są najważniejsze. Jeśli chodzi o wspieranie tych, którzy cierpią w milczeniu, wszyscy możemy coś zmienić.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Duberstein, P. R., & Heisel, M. J. (2014). Person-centered prevention of suicide among older adults. In M. K. Nock (Ed.), The Oxford handbook of suicide and self-injury (pp. 113–132). Oxford University Press.
- Stallman HM. Coping planning: a patient-centred and strengths-focused approach to suicide prevention training. Australas Psychiatry. 2018 Apr;26(2):141-144. doi: 10.1177/1039856217732471. Epub 2017 Oct 2. PMID: 28967263.