Objawy stresu pourazowego po zawale serca

Czy wiesz, że duży odsetek pacjentów po zawale serca doświadcza zespołu stresu pourazowego? W tym artykule zbadamy elementy stojące za tym skojarzeniem.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gorka Jiménez Pajares.

Ostatnia aktualizacja: 07 kwietnia, 2023

Obecnie coraz więcej zaburzeń związanych jest ze stylem życia. Stres jest uważany za poważny problem zdrowia publicznego. Pomimo zmian spowodowanych przez pandemię, choroby sercowo-naczyniowe (CVD), takie jak zawał serca, nadal są jedną z głównych przyczyn zgonów w krajach rozwiniętych. Dzisiaj chcemy omówić nieco inną kwestię, a mianowicie objawy stresu pourazowego po zawale.

W Europie każdego roku choroby układu krążenia (CVD) powodują 3,9 miliona zgonów. Jest to główna przyczyna śmierci w Unii Europejskiej. W Stanach Zjednoczonych co 34 sekundy z powodu chorób układu krążenia umiera jedna osoba.

Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego zespół stresu pourazowego (PTSD) to jednostka kliniczna opisująca osoby, które były narażone na sytuację zagrażającą życiu. Taką sytuacją może być na przykład atak serca.

Czynniki psychospołeczne wywołujące zawał serca

Istnieje wiele badań opisujących wpływ różnych czynników psychospołecznych na rozwój zawału serca. Obejmują one zwiększony stres i „galopujący” styl życia, w którym wszystko wydaje się toczyć w przyspieszonym tempie. Oznacza to również presję, na jaką cierpią jednostki w wyniku ich sytuacji zawodowej oraz stres ekonomiczny doświadczany po stałym wzroście cen.

Ponadto stwierdzono związki między czynnikami osobowości (takimi jak wrogość) a chorobami układu krążenia. Pacjenci ze skłonnością do wrogości są bardziej podatni na zawał serca. Bardziej zagrożone są również osoby z osobowością typu D (Jackson i in., 2018).

W konsekwencji osoby badane doświadczają większej liczby emocji o wartościach negatywnych. Depresja i lęk to dwie jednostki kliniczne, które najbardziej korelują z CVD. W przypadku zawału serca działają jak iskra zapalająca lont. Istotnie wpływają również na przebieg choroby (postępowanie) oraz rokowanie (czy stan ten ustąpi, czy wystąpią powikłania).

Metaanalizy definiuje się jako analizy studia badań. Stanowią one jeden z najbardziej wyrafinowanych sposobów pozyskiwania dowodów naukowych. Jest tak, ponieważ „tworzą” naukę poprzez same wyniki naukowe. Wyniki metaanaliz w tym zakresie jednoznacznie wskazują, że czynniki psychospołeczne są związane z przebiegiem i rokowaniem zawałów serca (Castilla i in., 2022). Jak stwierdza Murielle (2022):

Objawy stresu pourazowego po zawale serca

Pacjenci po przebytym zawale serca często zgłaszają objawy stresu pourazowego. Chociaż wykazano ich związek z rokowaniem CVD, specjaliści z zakresu kardiologii łącznikowej lub psychologii (i inni specjaliści) często nie zwracają uwagi na te objawy. Wykazano, że zwiększa to prawdopodobieństwo, że w przyszłości pacjent zostanie ponownie przyjęty z powodu kolejnych zawałów serca.

Jak wspomnieliśmy na początku artykułu, zawał serca to sytuacja zagrażająca życiu pacjenta. Spełnia to definicję sytuacji traumatycznej podaną przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Co więcej, pacjenci w stanie pozawałowym często doświadczają ostrych objawów stresu w ciągu kilku tygodni po zdarzeniu. Jeśli objawy ostrego stresu utrzymują się dłużej niż miesiąc, można rozpoznać zespół stresu pourazowego.

Z klinicznego punktu widzenia istotne jest przeprowadzenie oceny stanu psychicznego osoby bezpośrednio po zawale (Castilla i in., 2022). Dokładne mechanizmy biologiczne łączące stres i śmiertelność po CVD są nadal nieznane. Sugeruje się jednak, że może wystąpić wzrost stanu zapalnego. Ponadto wpływ mają również nieprzestrzeganie przyjmowania leków i niezdrowe nawyki związane ze stylem życia.

Jakie elementy przewidują objawy stresu pourazowego po zawale serca?

Istnieje kilku czynników, które mogą prowadzić do objawów stresu pourazowego po zawale serca. Według Cristiny Castilla są one następujące:

• Bycie młodym.
• Niski poziom społeczno-ekonomiczny.
• Bycie kobietą.
• Postrzeganie „utraty kontroli”.
• Cierpienie na depresję w czasie zawału serca.
• Posiadanie historii psychiatrycznej.
• Brak wsparcia społecznego.
• Postrzeganie zawału serca jako zdarzenia „niezwykle poważnego”.
• Przypisywanie sobie zawału serca. Na przykład: „Stało się tak, ponieważ nie dbałem o swoje zdrowie”.

Dowody naukowe wskazują, że ludzie, którzy przeżyli zawał serca i w jego wyniku rozwinęli negatywny stan afektywny, mają tendencję do rozwijania objawów stresu pourazowego. Jest tak, ponieważ uważają to wydarzenie za „niezwykle poważne”. Co więcej, często przypisują sobie winę za to, że do niego doszło („To przez mój styl życia”).

Jak widać, personel medyczny zaangażowany w rekonwalescencję i rehabilitację pacjentów po zawale serca musi zwracać również uwagę na ostre i pourazowe objawy stresu. Dlatego niezbędne są prawidłowe oceny objawów i diagnoza. Ponadto należy opracować protokoły interwencji, które ograniczają i zmniejszają te objawy.