Niebieskie przestrzenie: dorastanie w pobliżu wybrzeża

Czy istnieje związek między niebieskimi przestrzeniami a naszym zdrowiem psychicznym? W poniższym artykule pokazujemy naukowe podejście do tego tematu.
Niebieskie przestrzenie: dorastanie w pobliżu wybrzeża
José Padilla

Napisane i zweryfikowane przez psycholog José Padilla.

Ostatnia aktualizacja: 13 kwietnia, 2023

Niebieskie przestrzenie akwenów wodnych i kontakt z naturalnym środowiskiem wydają się przynosić wiele korzyści, takich jak zwiększenie naszej zdolności do utrzymania uwagi, radzenia sobie ze stresem czy rozwiązywania problemów. Mają również znaczący wpływ na sposób, w jaki zarządzamy naszymi emocjami, ostatecznie sprzyjając naszemu zdrowiu psychicznemu.

Życie w pobliżu niebieskich przestrzeni ma również pozytywny wpływ na organizm poprzez inne zmienne, takie jak aktywność fizyczna. Ponadto tego typu środowisko zmniejsza stres i niepokój, jednocześnie poprawiając nasz nastrój i samopoczucie psychiczne. Co więcej, wydaje się, że pozytywne skutki zwykle utrzymują się w czasie.

Zgodnie z ostatnimi badaniami, ludzie, którzy spędzili dzieciństwo w pobliżu jezior lub innych zbiorników wodnych, cieszą się średnio lepszym zdrowiem psychicznym.

Dzieci bawiące się w jeziorze
Mieszkanie w pobliżu wody sprzyja lepszemu samopoczuciu emocjonalnemu dzieci.

Korzyści płynące z dorastania blisko wybrzeża

Brak kontaktu z naturą w dzieciństwie wydaje się negatywnie wpływać na nasze zdrowie psychiczne. Z drugiej strony, niebieskie przestrzenie i przebywanie w ich okolicy wiąże się z lepszym subiektywnym samopoczuciem i mniejszym ryzykiem problemów ze zdrowiem psychicznym. Jest to również związane z niższymi wskaźnikami schizofrenii i depresji.

Pomimo tych odkryć, rola ekspozycji na niebieskie przestrzenie na samopoczucie dorosłych pozostaje niezbadana. Biorąc pod uwagę brak informacji w tej kwestii, Vitale i in. (2022) postanowili zbadać ten problem. Wykorzystali dane z ankiety przeprowadzonej w 18 krajach, która koncentrowała się na niebieskich przestrzeniach, takich jak rzeki, jeziora i wybrzeże. W badaniu przeanalizowano:

  • Niebieskie przestrzenie (wybrzeża, rzeki, jeziora i inne).
  • Powiązania między wspomnieniami dorosłych dotyczącymi zbiorników wodnych. Również częstotliwość ich wizyt w tych obszarach i ich subiektywne odczuwanie dobrego samopoczucia.
  • Rola, jaką kontakt z niebieskimi przestrzeniami w dzieciństwie odegrał w ich motywacjach do spędzania czasu w naturalnym otoczeniu.
  • Spójność tych stosunków między różnymi krajami.

Naukowcy poprosili respondentów, aby przypomnieli sobie swoje doświadczenia z akwenami wodnymi, gdy byli w wieku od 0 do 16 lat. Mieli oni wyjaśnić, jak blisko tych obszarów mieszkali i jak często je odwiedzali. Opisywali także, jak dobrze czuli się ich rodzice, gdy oni jako dzieci bawili się w tym otoczeniu. Musieli również podać szczegóły swojej ostatniej wizyty w tym miejscu w ciągu ostatnich czterech tygodni oraz stan swojego zdrowia psychicznego w ciągu ostatnich dwóch tygodni.

Niebieskie przestrzenie a dobre samopoczucie dorosłych

Badanie to zostało opublikowane w czasopiśmie Journal of Environmental Psychology. Okazało się, że respondenci, którzy w dzieciństwie mieli więcej doświadczeń z akwenami wodnymi przywiązywali większą wagę do natury. Częściej też bawili się w mniej sztucznych środowiskach. Naukowcy odkryli również, że ekspozycja na niebieskie przestrzenie pozytywnie korelowała z lepszym subiektywnym samopoczuciem w wieku dorosłym.

„Nasze odkrycia wskazują, że potencjalne korzyści wynikające z ekspozycji w dzieciństwie na niebieskie przestrzenie mogą rozciągać się poza czynniki motywacyjne i częstotliwość ostatnich wizyt na lepsze subiektywne samopoczucie w wieku dorosłym”.

-Vitale i in. (2022)-

Wyniki podkreśliły korzystny wpływ, jaki te doświadczenia z dzieciństwa mają na dłuższą metę. Opisali także ochronną rolę niebieskich przestrzeni w obliczu problemów ze zdrowiem psychicznym w wieku dorosłym.

Odkrycia te jasno pokazały, że oswajanie dzieci z niebieskimi przestrzeniami może stymulować wrodzoną radość z natury i promować w nich poszukiwanie rekreacyjnych doświadczeń w naturalnym środowisku. Jak widać, obszary te mają ogromne długoterminowe korzyści dla zdrowia psychicznego ludzi.

„W kontekście coraz bardziej technologicznego i uprzemysłowionego świata ważne jest, aby zrozumieć, w jaki sposób doświadczenia natury w dzieciństwie odnoszą się do dobrego samopoczucia w późniejszym życiu”.

-Vitale i in., (2022)

chłopiec bawi się w wodzie
Życie w pobliżu wybrzeża w dzieciństwie pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne w wieku dorosłym.

Wspólna odpowiedzialność

W komunikacie prasowym dla University of Exeter (Wielka Brytania) współautor badania, Mathew White, powiedział: „Obecne badanie zwiększa naszą rosnącą świadomość potrzeby, aby urbaniści i lokalne organy odpowiedzialne za zarządzanie naszymi zielonymi i niebieskimi przestrzeniami zapewniały bezpieczny i dostępny dostęp do naturalnych środowisk dla zdrowego rozwoju psychicznego i fizycznego naszych dzieci”.

Ciągły postęp i rozwój sugerują potrzebę działań profilaktycznych w zakresie zdrowia publicznego, aby zapewnić skrócenie dystansu między dziećmi a środowiskiem naturalnym. Ciężar ten nie spoczywa jednak wyłącznie na barkach organów publicznych. Jest to również obowiązek poszczególnych osób, takich jak rodzice i opiekunowie.

Promowanie doświadczeń dzieci w niebieskich przestrzeniach może być sposobem na wspieranie zdrowia psychicznego przyszłych dorosłych.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Bratman, G. N., Anderson, C. B., Berman, M. G., Cochran, B., De Vries, S., Flanders, J., … & Daily, G. C. (2019). Nature and mental health: An ecosystem service perspective. Science advances5(7), eaax0903.
  • Bezold, C. P., Banay, R. F., Coull, B. A., Hart, J. E., James, P., Kubzansky, L. D., … & Laden, F. (2018). The relationship between surrounding greenness in childhood and adolescence and depressive symptoms in adolescence and early adulthood. Annals of epidemiology28(4), 213-219.
  • Engemann, K., Pedersen, C. B., Arge, L., Tsirogiannis, C., Mortensen, P. B., & Svenning, J. C. (2019). Residential green space in childhood is associated with lower risk of psychiatric disorders from adolescence into adulthood. Proceedings of the national academy of sciences116(11), 5188-5193.
  • Engemann, K., Svenning, J. C., Arge, L., Brandt, J., Geels, C., Mortensen, P. B., … & Pedersen, C. B. (2020). Natural surroundings in childhood are associated with lower schizophrenia rates. Schizophrenia Research216, 488-495.
  • Georgiou, M., Morison, G., Smith, N., Tieges, Z., & Chastin, S. (2021). Mechanisms of impact of blue spaces on human health: a systematic literature review and meta-analysis. International journal of environmental research and public health18(5), 2486.
  • Grellier, J., White, M. P., Albin, M., Bell, S., Elliott, L. R., Gascón, M., … & Fleming, L. E. (2017). BlueHealth: a study programme protocol for mapping and quantifying the potential benefits to public health and well-being from Europe’s blue spaces. BMJ open7(6), e016188.
  • University of Exeter. Positive childhood experiences of blue spaces linked to better adult well-being. https://www.exeter.ac.uk/news/research/title_932902_en.html
  • Vitale, V., Martin, L., White, M. P., Elliott, L. R., Wyles, K. J., Browning, M. H., … & Fleming, L. E. (2022). Mechanisms underlying childhood exposure to blue spaces and adult subjective well-being: An 18-country analysis. Journal of Environmental Psychology, 101876.
  • Weir, K. (2020, 1 de abril). Natured by nature. American Psychological Association. https://www.apa.org/monitor/2020/04/nurtured-nature

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.