Zdrowie psychiczne nastolatków przeżywa kryzys

Jeden na siedmiu nastolatków cierpi na jakiś rodzaj zaburzeń psychicznych, a liczba ta uległa pogorszeniu od czasu pandemii. Pytanie brzmi: co możemy zrobić, aby im pomóc?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Laura Ruiz Mitjana.

Ostatnia aktualizacja: 26 lipca, 2023

Zdrowie psychiczne nastolatków przeżywa kryzys. Wskazują na to ostatnie dane, które twierdzą, że samobójstwo jest czwartą najczęstszą przyczyną zgonów wśród młodych ludzi w wieku od 15 do 19 lat. Ponadto co siódma osoba w wieku od 10 do 19 lat cierpi na jakiś rodzaj zaburzeń psychicznych.

14% nastolatków w tej grupie wiekowej jest dotkniętych jakiegoś rodzaju zaburzeniem. Oznacza to, że 86 milionów osób w wieku od 15 do 19 lat i 80 milionów nastolatków w wieku od 10 do 14 lat cierpi na problemy psychiczne. Potwierdzają to oficjalne dane WHO.

Jakie jednak zagrożenia niesie za sobą taka sytuacja na tym ważnym etapie życia? Jak możemy pomóc poprawić zdrowie psychiczne nastolatków? Co możemy zrobić jako ojcowie, matki, wychowawcy i specjaliści? Dowiedzmy się.

Zdrowie psychiczne nastolatków w kryzysie

Zdrowie psychiczne nastolatków przeżywa kryzys. Naszą odpowiedzialnością jest niesienie im pomocy. Są to osoby niepełnoletnie, które mimo że są praktycznie niezależne, nadal są pod naszą opieką.

Trzy główne problemy ze zdrowiem psychicznym wśród nastolatków to depresja, lęki i zaburzenia behawioralne. Niepokojący jest fakt, że co siódmy nastolatek w wieku od 10 do 19 lat cierpi na tego rodzaju zaburzenia. Co więcej, stany te mają tendencję do utrzymywania się, w dużej mierze bez należytego rozpoznania i leczenia.

Ryzyko innych problemów

Według WHO młodzież cierpiąca na różne zaburzenia psychiczne jest również bardziej podatna na:

• Wykluczenie społeczne.
• Dyskryminację.
• Problemy stygmatyzacji (wpływające na chęć szukania pomocy).
• Trudności edukacyjne.
• Ryzykowne zachowania.
• Zły stan zdrowia fizycznego.
• Łamanie praw człowieka.

Okres dojrzewania: kluczowy okres

Okres dojrzewania to złożony etap. Jest to również wrażliwy czas i kluczowy okres dla rozwoju emocjonalnych i społecznych nawyków, które są niezbędne do cieszenia się dobrym stanem równowagi i zdrowia psychicznego. Bardzo ważne są nawyki takie jak:

• Przyjęcie zdrowej higieny snu.
• Regularne ćwiczenia fizyczne.
• Rozwijanie umiejętności utrzymywania relacji interpersonalnych.
• Radzenie sobie w trudnych sytuacjach i rozwiązywanie problemów.
• Nauka zarządzania emocjami.

Aby to osiągnąć, młody nastolatek potrzebuje sprzyjającego środowiska i ochrony ze strony rodziny, szkoły i całej społeczności, niezależnie od tego, czy cierpi na zaburzenia psychiczne, czy nie. Jeśli jednak dana osoba rzeczywiście ma problemy psychiczne, sytuacja staje się bardziej złożona. Wtedy pojawiają się wyżej wymienione zagrożenia. Co więc możemy z tym zrobić?

Co zrobić, aby poprawić zdrowie psychiczne młodzieży?

Szpital Sant Joan de Déu (Hiszpania) wraz z Faros i Childhood Observatory opracował przewodnik zatytułowany Una Mirada a la Salud Mental de Los Adolescentes (Spojrzenie na zdrowie psychiczne młodzieży). Zawiera on kilka dobrych praktyk promujących zdrowie psychiczne. Oto najważniejsze z nich:

1. Zrozum, że ich mózg się zmienia

W okresie dojrzewania obwody mózgowe ulegają przebudowie, powstają nowe połączenia, a inne znikają. Ważne jest, aby wiedzieć o tych zmianach, by lepiej zrozumieć i towarzyszyć nastolatkom w tych procesach i zmianach behawioralnych i emocjonalnych. To dlatego, że mózg, zachowanie i emocje są ze sobą powiązane.

2. Sieć społeczna

Praca zespołowa jest niezbędna. Rodzice, ośrodki edukacyjne i specjaliści muszą komunikować się i współpracować, aby ułatwić nastolatkom (z problemami zdrowia psychicznego lub bez) przejście w dorosłe życie. Z tego powodu ważne jest nawiązywanie kontaktów i zachęcanie do komunikacji między różnymi środowiskami nastolatków, aby pomóc im koordynować i rozwiązywać ich wątpliwości.

3. Nie oceniaj ich

Musimy towarzyszyć naszym dorastającym dzieciom, uczniom czy pacjentom, zarówno w ich sukcesach, jak i porażkach. Musimy również pomóc im radzić sobie z trudnościami i pomagać im w podejmowaniu decyzji.

Jeśli u młodej osoby pojawia się zaburzenie psychiczne, musi ona czuć, że jest obok niej ktoś, kto jej nie osądza i tylko cierpliwie słucha. W tego typu rozmowach powinniśmy wyjaśnić, co się z nimi dzieje i zapytać, czy chcą szukać pomocy z zewnątrz.

4. Promuj komunikację wysokiej jakości

Komunikacja z nastolatkami jest kluczowa i musi być dobrej jakości. Najlepiej więc stosować styl oparty na aktywnym słuchaniu. Musimy pokazać, że jesteśmy elastyczni i dyspozycyjni oraz słuchać z empatią i bezwarunkową akceptacją.

Nie możemy ich osądzać. Wręcz przeciwnie, powinniśmy wzmocnić fakt, że tłumaczą nam, co się z nimi dzieje czy proszą o pomoc.

5. Zarządzaj wykorzystaniem nowych technologii

Nowe technologie mają niezaprzeczalny wpływ na zdrowie psychiczne nastolatków. Artykuł opublikowany w Computers in Human Behavior (Rial et al., Universidad Santiago de Compostela 2018), cytowany przez Unicef, mówi właśnie o tej kwestii. W artykule oszacowano, że 18,2 proc. użytkowników nowych technologii w wieku od 12 do 17 lat odczuwa negatywne skutki. Wskaźnik ten wyniósł 20,1% w grupie wiekowej 14-15 lat i 23,4% w grupie wiekowej 16-17 lat.

Naukowcy stwierdzili, że co najmniej jedna na pięć młodych osób w Hiszpanii ma problem z korzystaniem z Internetu. Dlatego ważne jest, abyśmy rozważnie używali nowych technologii i dawali młodzieży dobry przykład. Nie powinniśmy zabraniać naszym nastolatkom ich używania, ale powinniśmy je ograniczać. Musimy szkolić i pomagać naszym dzieciom w zdobywaniu odpowiednich umiejętności społecznych.

6. Poproś o profesjonalną pomoc

Wsparcie psychologiczne (a czasem także psychiatryczne) jest niezbędne dla odpowiedniego podejścia do zaburzeń psychicznych w okresie dojrzewania. Ważne jest, aby poprosić o pomoc, ale musimy wiedzieć, kiedy. Powinno to nastąpić, gdy objawy mają znaczną intensywność i czas trwania, zachowanie dziecka zmienia się lub gdy występuje dyskomfort, który zakłóca codzienne życie nastolatka.

7. Promuj zdrowy tryb życia

Istotne jest, aby młodzi ludzie prowadzili zdrowe życie, dobrze się odżywiali, uprawiali sport i dbali o odpowiednią ilość snu. Wszystkie te środki będą sprzyjać normalnemu rozwojowi ich procesów poznawczych i behawioralnych.

Stawką jest zdrowie psychiczne nastolatków

Chociaż prawdą jest, że dane dotyczące zaburzeń zdrowia psychicznego wzrosły we wszystkich grupach społecznych po pandemii, młodzież jest jedną z grup, w któej wskaźniki wzrosły najbardziej. Ci chłopcy i dziewczęta są na naprawdę ważnym etapie swojego rozwoju i nie wolno nam nigdy bagatelizować wyników dotyczących ich cierpienia psychicznego.

Musimy mieć świadomość, na poziomie społecznym, że zdrowie psychiczne jest ważne. Powinniśmy potępiać brak polityki społecznej, w której zdrowie psychiczne ludzi jest traktowane priorytetowo, ułatwiając w ten sposób dostęp do dobrych specjalistów, którzy mogą towarzyszyć naszym dzieciom w przejściu do dorosłego życia.

Działajmy, aby zmniejszyć liczbę samobójstw i cierpienia wśród nastolatków. Musimy o tym (i innych problemach ze zdrowiem psychicznym) porozmawiać i nie dopuścić do tego, by stało się ono tematem tabu. Nie chcemy, aby nasi bliscy izolowali się do tego stopnia, że nie są w stanie wyjść z domu. Potrzebują oni naszej pomocy.