Neurobiologia impulsywności: skąd bierze się utrata kontroli?

Czy kiedykolwiek powiedziałeś coś lub zareagowałeś bez zastanowienia i kogoś skrzywdziłeś? Niewiele jest zdarzeń, które mogą wywołać tak negatywne konsekwencje, jak utrata kontroli nad naszym zachowaniem. Co jednak dzieje się w mózgu w takich sytuacjach?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 23 października, 2022

Czy często masz wrażenie, że żyją w Tobie dwie osoby? Jedna jest rozsądna, rozważna i spokojna. Jest też druga, która działa pod wpływem impulsu i automatycznie, nie dając Ci szansy na zachowanie kontroli. Impulsywność jest nieprzyjemnym wrogiem, który prowadzi Cię do specyficznych zachowań, których później możesz żałować. Dzisiaj porozmawiamy o tym, jak wygląda neurobiologia impulsywności.

Czasami zdarza się, że w nocy sprawdzasz lodówkę, napędzany przez wszechogarniający rodzaj niepokoju, który sprawia, że masz ochotę zjeść wszystko. Innym razem Twój impulsywny umysł podejmuje za Ciebie pochopne decyzje, powodując, że popełniasz tym samym ogromne błędy. Ty chciałbyś jednak mieć spokojne i medytacyjne podejście, w którym analizujesz sytuację przed działaniem.

Wszyscy jesteśmy jednak w pewnym momencie zdominowani przez nasze inne ja, które reaguje spontanicznie, nie biorąc pod uwagę konsekwencji swoich działań. Dlaczego tak się dzieje? Co dzieje się na przykład w mózgu bardzo impulsywnego dziecka, które ma trudności w nauce? Jak możemy zaszczepić w nich bardziej rozważną i zrelaksowaną postawę?

Neurobiologia impulsywności

Impulsywność jest definiowana jako nieoczekiwane, nadmierne i nieuzasadnione reakcje, które ludzie przyjmują w różnych sytuacjach. To nasze prawie automatyczne zachowanie w odpowiedzi na pragnienie lub potrzebę. W efekcie pozwalamy się ponieść utajonej emocji, nie biorąc pod uwagę konsekwencji naszych czynów.

Każdy w pewnym momencie doświadczył tego typu sytuacji. Zwłaszcza w naszych wczesnych latach. To nie przypadek. Zachowania impulsywne są powszechne u dzieci i młodzieży, ponieważ ich kora przedczołowa nie kończy się rozwijać, dopóki nie osiągną 24 roku życia. Ten obszar mózgu jest odpowiedzialny za wykonywanie funkcji wykonawczych i regulowanie zachowania.

Należy również zauważyć, że impulsywność jest obecna w wielu zaburzeniach psychicznych. Uzależnienia, lęk, depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne, a także zaburzenie kontroli impulsów czy zaburzenie antyspołeczne mają tę samą charakterystykę. Chociaż jasne jest, że nie wszystkie zachowania impulsywne ujawniają problem psychiczny, pytanie brzmi… co dzieje się w naszych mózgach, gdy zachowujemy się w ten sposób?

Jesteśmy impulsywni z różnych powodów

Impulsywność powstaje z różnych powodów. Znajomość tych wyzwalaczy jest niezbędna do zastosowania różnych technik interwencyjnych. Przyjrzyjmy się im.

• Osobowość impulsywna. Otrzymane wykształcenie lub kontekst, w którym dana osoba została wychowana i wykształcona, sprzyja nietolerancyjnemu podejściu do frustracji i automatycznym reakcjom.
• Impulsywność odpowiedzi to kolejna typologia pochodzenia biologicznego. W takich przypadkach ludzie nie są w stanie modulować swoich reakcji, stosować samokontroli lub zachowywać się racjonalnie.
• Impulsywność z wyboru. Nie są w stanie opóźnić wzmocnienia i gratyfikacji. Ponadto szukają natychmiastowej przyjemności i mogą przyjmować zachowania uzależniające.

Zmienione układy dopaminergiczne i serotoninergiczne

Badania przeprowadzone przez Yale University (USA) zagłębiły się w neurobiologię impulsywności. W badaniu stwierdzono, że jednym z jej wyzwalaczy jest deregulacja układu dopaminergicznego (DA) i serotoninergicznego (5HT).

Ta zmiana w uwalnianiu dopaminy i serotoniny powoduje, że ludzie mają problemy z regulowaniem i kontrolowaniem swojego zachowania. Kora mózgowa traci sprawność i podlega mechanizmom impulsowym.

Peptyd impulsywności

Peptyd to rodzaj cząsteczki utworzonej przez połączenie kilku aminokwasów. Odkryto, że peptyd MCH, który działa również jako hormon koncentrujący melatoninę, z kolei pośredniczy w impulsywności.

Badanie opublikowane w czasopiśmie Nature Communications wykazało, że MCH aktywuje lub reguluje impulsywność poprzez boczne neurony podwzgórza. Zrozumienie tych neuronalnych substratów neurobiologii impulsywności ułatwia rozwój coraz bardziej nowatorskich metod leczenia zachowań rozregulowanych lub problemowych.

Pochodzenie genetyczne i dlaczego niektóre dzieci rodzą się impulsywne

Przydatna byłaby umiejętność wczesnego wykrywania osób z większą skłonnością do zachowań impulsywnych. Pozwoliłoby nam to na udzielanie wskazówek edukacyjnych od dzieciństwa w celu zapobiegania różnym problemom związanym ze zdrowiem psychicznym.

Choć teraz może się to wydawać zaskakujące, za kilka lat będziemy w stanie to zrobić. McGill University opracował technikę diagnozowania małych dzieci, które są najbardziej narażone na zachowania impulsywne. Badania są obecnie w fazie eksperymentalnej, ale udało się wykryć obecność kilku genów w korze przedczołowej i prążkowiu, które pośredniczą w tego typu wzorcach.

Zidentyfikowanie tej sygnatury neurobiologicznej ułatwiłoby na przykład opracowanie konkretnych programów edukowania w zakresie kontroli impulsów, odporności na frustrację i prawidłowego zarządzania emocjami. Byłoby to szczególnie korzystne dla tych osób, które w przyszłości mogą mieć z tego powodu problemy.

Podsumowując, należy zauważyć, że obecnie znacznie lepiej rozumiemy, czym jest neurobiologia impulsywności. Wszyscy możemy nad tym popracować i poprawić tę cechę, która prowadzi do tak dużego dyskomfortu i żalu. Sprawia, że żyjemy z wersjami nas samych, których po prostu nie lubimy. Coś, czego należy za wszelką cenę unikać.