Czy masz problemy z podejmowaniem decyzji?

Jedno dziecko bije drugie. Dorośli zmuszają ich do przytulenia się i pogodzenia się. Czego się z tego uczą? Jak to wpływa na trudności, jakie mogą mieć w podejmowaniu decyzji w wieku dorosłym?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 23 października, 2022

Umiejętność podejmowania decyzji jest podstawą w każdym obszarze naszego istnienia. Jednak chociaż dla niektórych osób jest to proste, dla innych jest niezwykle skomplikowane. Oczywiście istnieją pewne dylematy, w przypadku których zaleca się poświęcenie odpowiedniej ilości czasu, przed podjęciem decyzji. W niektórych przypadkach nie masz jednak ani dużo czasu, ani możliwości spożycia energii poznawczej. Może to być, na przykład, gdy chcesz dać mały prezent komuś, kogo nie znasz zbyt dobrze. Co powinieneś kupić tej osobie? Czekoladki mogą być dobrym pomysłem. Ale jakie? Prawdopodobnie wybierzesz te najpopularniejsze. Czy to znaczy, że masz problemy z podejmowaniem decyzji?

Bycie niezdecydowanym jest ściśle związane z tolerancją błędu. To kwestia wykraczająca poza genetykę. Wydaje się, że jest to ściśle związane z naszą edukacją.

Na przykład, jeśli w dzieciństwie otrzymywałeś naprawdę surowe kary za błędy, które popełniłeś, być może zinternalizowałeś strach przed popełnianiem błędów.

W takim przypadku Twoja racjonalna strona każe Ci szukać wsparcia. W konsekwencji odstawiasz na bok swoją emocjonalną stronę i spychasz swoją intuicję na dalszy plan. Jednak to właśnie intuicja pomaga w podejmowaniu szybkich decyzji w złożonych sytuacjach.

Życie z niezdecydowaniem

Oczywiście są różne stopnie niezdecydowania. Co więcej, nie zawsze jest to wada. Roztropność może często wręcz ratować życie. Mając czas na refleksję, możesz uzyskać więcej informacji i lepiej je sklasyfikować, aby podjąć decyzję.

Badania wykazały, że osoby niezdecydowane dokonują bardziej sensownych atrybucji, oceniając zachowania innych. Zamiast przeskakiwać do bezpodstawnych i pochopnych wniosków, przyjmują bardziej elastyczne myślenie i uwzględniają różne perspektywy, co prowadzi do bardziej wyważonych osądów.

Jednak cecha ta doprowadzona do skrajności może Cię zablokować. Każdy wybór, którego musisz dokonać, wydaje się monumentalny i dopóki nie podejmiesz decyzji, cierpisz z powodu prawdziwej udręki i stresu, a także poczucia winy przez niemożność szybszego rozwiązania problemu. Możesz nawet sprawiać wrażenie niepewnej siebie i niewiarygodnej osoby, która nie wie, czego chce i ciągle zmienia zdanie.

Jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się, dlaczego pojawia się u Ciebie ta trudność, jej pochodzenie można znaleźć w dzieciństwie.

Problemy z podejmowaniem decyzji to kwestia zaufania

Podjęcie decyzji oznacza wybranie jakiejś opcji i wzięcie odpowiedzialności za jej konsekwencje. Co więcej, oznacza to rezygnację ze wszystkich innych, być może lepszych alternatyw. Patrząc na to z tej perspektywy, jak widać, to nie jest banalna sprawa. Potrzebujesz zaufania do siebie, aby mieć pewność, że podejmujesz właściwą decyzję.

Nie pozostawiłbyś swojej przyszłości ani decyzji, które wpływają na Twoje życie, w rękach nieodpowiedzialnej lub niekompetentnej osoby. Wręcz przeciwnie; szukałbyś kogoś zdolnego, komu ufasz i komu wierzysz, że wie, co robi.

Musisz mieć taką samą pewność siebie, kiedy sam masz zamiar podjąć decyzję. Jeśli jesteś niezdecydowany, to dlatego, że nie ufasz swojej zdolności wyboru, a jeśli nie ufasz sobie, to dlatego, że nigdy nie miałeś okazji rozwinąć tej zdolności.

Uczymy się rozwijać tę umiejętność w dzieciństwie. Istnieją jednak pewne rodzaje wychowania, które sprawiają, że jest to niezwykle trudne.

Jesteś niezdecydowany czy odłączony od swoich emocji?

W normalnym rozwoju ewolucyjnym dzieci mają chwile, kiedy zaczynają domagać się własnej niezależności i autonomii. Uświadamiają sobie, że mają własny głos i chcą się wypowiedzieć, zostać wysłuchanym i wymagają, by ich zdanie było szanowane.

Jeden z kluczowych momentów tego etapu pojawia się około drugiego roku życia, kiedy dziecko zaczyna mówić „nie” na wszystko i zaczyna mieć napady złości. Jeśli ten proces jest szanowany i tolerowany przez rodziców, jeśli dziecko może wyrażać swoje zdanie i decydować w różnych kwestiach, rozwija pewność siebie i zdolność wyboru.

Jednak w wielu domach ten impuls jest tłumiony przez całe dzieciństwo. Oznacza to, że dziecko staje się niezdecydowane i odłączone od swoich emocji. Oto kilka przykładów, których sam mogłeś doświadczyć.

Doznania cielesne

Dzieci są w stanie wykryć swoje cielesne sygnały głodu i sytości. Ale często dorośli, zaniepokojeni zachowaniem dziecka, zmuszają je do dokończenia posiłku, nawet jeśli maluch już czuje się pełny.

To samo dotyczy temperatury i odczuwalnego wiatru. Uczucia dzieci często się ignoruje i albo są one zbyt ciepło ubrane, albo zbyt chłodno, w zależności od tego, jak gorąco lub zimno jest ich rodzicom.

Związki międzyludzkie

Wyobraź sobie następującą scenę. Dwoje dzieci bije się w parku i jedno uderza drugie. Trafione dziecko jest wściekłe i zdenerwowane (co jest oczywiste), a jednak dorośli zmuszają je do „buziaka na zgodę”. W efekcie proszą dziecko, aby zademonstrowało coś, co jest sprzeczne z tym, co mówią jego emocje. Dziecko, które zostało zaatakowane, jest zmuszane do okazywania uczuć osobie, która je skrzywdziła. To jest dla nich bardzo chaotyczne.

Czy ta sytuacja brzmi znajomo? Jest to z pewnością scenariusz, którego wielu z nas doświadczyło, kiedy musieliśmy natychmiast wybaczyć i przeprosić kogoś (dziecko lub dorosłego), kto nas skrzywdził, bez pozwolenia na odczuwanie i rozumienie naszych emocji.

Tłumienie ekspresji emocjonalnej

Represja emocjonalna jest naprawdę powszechna w autorytarnych lub lekceważących stylach rodzicielskich. Z tej perspektywy, jeśli dziecko płacze, okazuje gniew, smutek lub niezgodę, jest to postrzegane jako złe zachowanie i jest zabronione.

Jeśli dorastałeś z takim podejściem, kiedy miałeś napady złości, być może krzyczano na Ciebie, grożono Ci lub zostawiano samego, dopóki się nie uspokoiłeś. Jest również prawdopodobne, że podczas płaczu usłyszałeś, że jest słaby i że powinieneś przestać. Co więcej, gdybyś wyraził swoją złość, dorośli złościliby się na Ciebie, powiedzieliby, że jesteś niegrzeczny lub wycofaliby swoje uczucia.

Krótko mówiąc, nie wolno Ci było odczuwać ani wyrażać swoich emocji, musiałeś je tłumić, ukrywać i „być dobrym dzieckiem”.

Unieważnienie emocji

Wreszcie, unieważnienie emocjonalne jest bardzo powszechną praktyką w wielu domach. Polega na minimalizowaniu lub ośmieszaniu emocji dziecka, zamiast nadawania im wartości i przestrzeni.

Na przykład, jeśli coś sprawia, że są niespokojni lub zdenerwowani, mówi się im, że są głupi, że tak bardzo martwią się o wszystko. Lub, jeśli wyrażają swoje zakłopotanie z powodu czegoś, co usłyszeli, odpowiedzią dorosłych jest „Przestań się tak denerwować, nikt nie może Ci nic powiedzieć bez Twojego marudzenia”.

Krótko mówiąc, wszystko, co czuje dziecko, jest napiętnowane jako przesadzone lub nieodpowiednie. Prowadzi to do tego, że dorastają, czując, że nie mogą ufać swoim emocjom, ponieważ nigdy nie są postrzegane jako odpowiednie.

Jeśli jesteś naprawdę niezdecydowany, zacznij słuchać siebie

Jeśli identyfikujesz się z powyższymi sytuacjami, prawdopodobnie jako dorosły masz problemy z podejmowaniem decyzji. Twoje emocje są pod tym względem podstawowym kompasem. Kiedy dokonujesz ważnych wyborów, możesz przeprowadzić proces decyzyjny, zbierając informacje i porównując plusy i minusy, ale w małych codziennych sytuacjach to nie działa.

W takich momentach to Twoje uczucia i emocje kierują Tobą i pomagają Ci podjąć decyzję. Jeśli jednak zostaniesz z nimi odłączony, skończą Ci się zasoby. W efekcie nie będziesz wiedzieć, co czujesz ani czego chcesz. To dlatego, że od najmłodszych lat nauczyłeś się, że Twoje emocje są niewiarygodne. Dlatego zacząłeś je ignorować i podejmować decyzje w oparciu o zadowolenie dorosłych wokół Ciebie. Teraz to Ty musisz podejmować decyzje, ale nie wiesz jak.

Jeśli jesteś w takiej sytuacji, nadszedł czas, aby ponownie połączyć się ze swoimi cielesnymi i emocjonalnymi doznaniami. Musisz dać im miejsce i zwracać na nie uwagę, gdy tylko się pojawią. Zacznij używać ich jako przewodnika przy podejmowaniu decyzji, nawet jeśli na początku wydaje się to dziwne. Z praktyką zobaczysz, że są Twoimi najlepszymi przyjaciółmi i przestaniesz czuć się niezdecydowany przez cały czas. To dlatego, że będziesz mógł sobie zaufać.