Moralność - kilka ciekawych faktów
Moralność obejmuje zestaw zasad i norm, które określają, co jest „dobre”, a co „złe” dla określonej grupy. Jest to stała w ludzkim społeczeństwie, niezależnie od konkretnego czasu i miejsca. Co więcej, chociaż moralność jest dynamiczna, istnieją pewne wartości, które wydają się być obecne przez cały czas i we wszystkich kulturach. Są to między innymi sprawiedliwość, uczciwość, odwaga, szacunek i hojność. Zasadniczo wszystkie te cnoty są uważane za wartościowe, bez względu na to, o jakim społeczeństwie mówimy.
W zachodniej moralności bierze się również pod uwagę kwestię intencji. Na przykład domniemany dobry uczynek dokonany z powodu ukrytych motywów ma niewielką wartość. Z drugiej strony czyn z pozoru naganny, ale dokonany przypadkowo i w dobrej wierze, sprawia, że sprawa staje się mniej poważna. W wielu niezachodnich kulturach intencja rzadko jest uznawana za coś istotnego.
„ Moralnością naprawiamy błędy naszych instynktów, a miłością naprawiamy błędy moralne ”.
-José Ortega y Gasset-
Moralność – kilka ciekawostek
Jeśli chodzi o moralność, można powiedzieć, że sprawdza się tu stara maksyma: „Powiedz mi, czym się przechwalasz, a powiem Ci, czego Ci brakuje”. Zostało to potwierdzone w badaniu przeprowadzonym przez dr SJ Reynoldsa, które zostało opublikowane w Journal of Applied Psychology. Badanie przeprowadzono na 230 studentach studiów podyplomowych, których poproszono o moralne zdefiniowanie siebie. Następnie ich zachowanie było dokładnie monitorowane.
Wyniki potwierdziły hipotezę, że wszyscy ci, którzy oceniali siebie jako „dobrych ludzi” lub „moralnych”, byli również tymi, którzy najczęściej ściągali na egzaminach. Oni jednak nie widzieli w tym nic złego, gdyż uważali, że inne moralne czyny z ich strony zwalniają ich od tych drobnych przewinień.
Wydaje się, że coś podobnego dzieje się z niektórymi osobami o silnych przekonaniach religijnych. Badanie przeprowadzone przez naukowców ze Stanów Zjednoczonych i Kanady wykazało, że nie ma znaczących różnic między moralnym zachowaniem wierzących i agnostyków. Jedynym wyraźnym kontrastem był fakt, że ludzie religijni odczuwali większe poczucie winy i wyrzuty sumienia, gdy zrobili coś źle.
Studium nad genezą moralności
Przez długi czas filozofowie i naukowcy zastanawiali się, czy moralność jest czymś wrodzonym, czy też wyuczonym. W tym temacie wciąż pozostaje wiele wątpliwości. Na przestrzeni dziejów, we wszystkich kulturach świata, społeczeństwa ustanowiły kary dla tych, którzy zachowują się w sposób krzywdzący jednego z członków grupy.
Aby zbadać tę sprawę, dr Yasuhiro Kanakogi z Uniwersytetu w Osace (Japonia) przeprowadził badania z ośmiomiesięcznymi niemowlętami. Pytanie brzmiało, czy w tak młodym wieku wykazywały już jakieś oznaki moralnego zachowania.
Zespół badawczy zapoznał dzieci z systemem komputerowym, który pokazywał im postaci z kreskówek. Jeśli dzieci wpatrywały się w którąkolwiek z postaci, ta umierała. Kiedy dzieci zrozumiały, jak działa ten system, pokazano im obrazy postaci krzywdzących innych.
Wyniki były zaskakujące. Wszystkie dzieci wykorzystały swoją „moc” do wyeliminowania aspołecznego charakteru. Wyniki badań wykazały, że moralność, a przynajmniej jej duża część, jest wytworem ewolucji człowieka. Można więc powiedzieć, że jest wrodzona w człowieku.
Moralność u zwierząt
Innym pytaniem, które intryguje wielu ludzi, jest to, czy zwierzęta inne niż ludzie mają moralność. Bardzo często, szczególnie w przypadku zwierząt domowych, odkrywa się pewne zachowania, które wydają się sugerować rozróżnienie między dobrem a złem, wykraczające poza ich instynkt.
Dwie najnowsze i interesujące książki, które poruszają ten temat, to Czy zwierzęta mogą być moralne? Mark Rowlands i Wild Justice: The Moral Lives of Animals, Marc Bekoff i Jessica Pierce. Obie wspominają o przypadkach, takich jak lew chroniący dziecko lub szympansy, które karzą tych, którzy zabierają jedzenie rówieśnikom.
Wspomina się również o małpach rezus, które odmówiły porażenia prądem swoich rówieśników, nawet gdy były głodne, i spodziewały się w zamian za to jedzenia. Są też psy, które ryzykują życiem, aby ratować inne psy. Chociaż nie ma ostatecznych wniosków w tej sprawie, badania wydają się sugerować, że zwierzęta inne niż ludzie mają poczucie moralności.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Kanakogi, Y., Miyazaki, M., Takahashi, H., Yamamoto, H., Kobayashi, T., & Hiraki, K. (2022). Third-party punishment by preverbal infants. Nature Human Behaviour, 1-9.
- Reynolds, S. J., & Ceranic, T. L. (2007). The effects of moral judgment and moral identity on moral behavior: an empirical examination of the moral individual. Journal of applied psychology, 92(6), 1610.
- Weinberg, L. (2007). El ensayo latinoamericano entre la forma de la moral y la moral de la forma. Cuadernos del CILHA, 8(9), 110-130.
- Wisneski, D. C., Lytle, B. L., & Skitka, L. J. (2009). Gut reactions: Moral conviction, religiosity, and trust in authority. Psychological Science, 20(9), 1059-1063.