Hojność z punktu widzenia psychologii

W dzisiejszym artykule przeanalizujemy sobie hojność z psychologicznego punktu widzenia. Każdego dnia dowiadujemy się czegoś więcej na temat tego zagadnienia, szczególnie w zakresie pozytywnych konsekwencji, jakie pociąga za sobą takie nastawienie na dawanie, które nie oczekuje niczego w zamian.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Fátima Servián Franco.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

W ostatnich latach przeprowadzono kilka nowych badań, których tematem była hojność w ujęciu psychologicznym. Ujawniły one istotne dane, które potwierdzałyby korzyści płynące z takiej postawy. Niektórzy autorzy z nurtu humanistyczno-egzystencjalistycznego, szczególnie Erich Fromm i Victor Frankl, podkreślali wartości etyczne i miłość, z jakimi nieodłącznie wiąże się hojność.

Między innymi Erich Fromm twierdził, że wartości etyczne i miłość są między innymi źródłem dobrego samopoczucia psychicznego i cechą osoby zdrowej emocjonalnie (za Oberstem, rok 2005).

Hojność i wdzięczność to dwa ważne pojęcia określające doskonałość charakteru osobistego (Emmons i Sheldon, 2002). Ponadto są one w pewnym sensie komplementarne. Rzeczywiście związek między tymi dwoma pojęciami zaczyna się od afektywnego procesu „dawania”.

Może to być coś materialnego, porady, a nawet pomoc komuś, bez oczekiwania czegokolwiek w zamian. Hojność to zachowanie prospołeczne, którego celem jest poprawa samopoczucia innej osoby.

H. Maslow (2001) mówił o „hojnej naturze” istot ludzkich w przeciwieństwie do samolubstwa oraz o „zdrowej hojności”. Twierdzi on, że istnieje związek między hojnym zachowaniem a zdrowiem psychicznym. Wynika to z tego, że jego zdaniem hojność wywodzi się z „obfitości” i „wewnętrznego bogactwa”.

A biorąc pod uwagę sytuację przeciwną, w pełni samolubne zachowanie jest synonimem wewnętrznego ubóstwa, typowego dla ludzi neurotycznych.

W naszym dzisiejszym artykule przeanalizujemy hojność z psychologicznego punktu widzenia. Każdego dnia dowiadujemy się czegoś więcej na temat tego zagadnienia, szczególnie w zakresie pozytywnych konsekwencji, jakie pociąga za sobą takie nastawienie na dawanie, które nie oczekuje niczego w zamian. Zapraszamy do lektury!

Wdzięczność i hojność z psychologicznego punktu widzenia

Etyka definiuje wdzięczność jako cnotę moralną, która jako taka oznacza dobre zachowanie (McCullogh, Kilpatrick, Emmons i Larson, 2001). Jednak ta definicja, podkreślająca moralność ludzkiego zachowania, zmusza nas do wyrażania podziękowań za korzyści otrzymane także w formie bezosobowej (Blumenfeld, 1962).

Uznanie i docenienie osoby, która nam pomogła, nie oznacza jednak, że jesteśmy jej dłużnikiem. I chociaż do tej pory wiele osób sugerowało, że wdzięczność i zadłużenie są sobie równe, to tak naprawdę oba te zagadnienia zasadniczo różnią się od siebie (Watkins, Scheer, Ovnicek i Kolts, 2006). Mówiąc wprost – dług wymaga zapłaty.

Czy hojność jest wskaźnikiem zdrowia psychicznego?

Hojność była szeroko badana przez wielu specjalistów, szczególnie w kontekście naukowych poszukiwań pochodzenia altruizmu. Ponadto wyniki kilku badań empirycznych wykazały, że hojność powinniśmy obecnie uważać za wskaźnik dobrego zdrowia psychicznego.

Kiedy dziecko nie rozwija pewnego poczucia wspólnoty w wyniku nadmiernie autorytatywnego lub przesadnie pobłażliwego wychowania, powstają u niego między innymi odczucia braku przynależności, nieadekwatności i osławiony kompleks niższości (Oberst, 2005).

Poczucie niższości jest z reguły trudne do zniesienia. Dlatego też typowo spotykaną tendencją jest kompensowanie sobie tego uczucia i nadmierna rekompensata za to, co Adler nazywa „żądzą wyższości lub żądzą władzy”. Jest to cecha, która według psychologii adlerowskiej jest często przyczyną wielu zaburzeń psychicznych.

O osoby z poczuciem niższości, a zatem ze słabym poczuciem wspólnoty, zaczęłoby rozwijać się to, co Adler nazywa „usposobieniem neurotycznym” (Adler, 1912/1993). Może objawiać się to na kilka sposobów, które określilibyśmy dzisiaj bardziej precyzyjnie jako powiązane z neurotyzmem.

Kluczowe są tutaj cechy osobowości, oprócz rzecz jasna zaburzeń psychosomatycznych i zaburzeń osobowości.

Zatem zniekształcenie życia emocjonalnego wynika z tej rzekomej niższości. Oznacza to, że osoba neurotyczna nie jest już w stanie odnosić się do innych w naturalny, spontaniczny sposób. Nieustannie próbuje osiągnąć jakikolwiek „triumf” nad tą drugą osobą, aby zrekompensować swoje poczucie niższości.

Kiedy jednak będzie ona nadmiernie akcentować taką postawę lub jednocześnie nałożą się na to różnego rodzaju problemy natury psychospołecznej, mogą pojawić się u niej dodatkowe deformacje charakteru, takie jak chciwość, uraza, złośliwość i okrucieństwo.