Metoda obserwacyjna

Obserwacja jest jednym z głównych elementów metody naukowej. Pozwala na pozyskanie cennych informacji o przedmiocie badań. Przyjrzymy się metodzie opartej na tym procesie: metodzie obserwacyjnej.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog José Padilla.

Ostatnia aktualizacja: 23 października, 2023

Metoda obserwacyjna, jak sama nazwa wskazuje, wiąże się z obserwacją. To nic innego jak aktywne pozyskiwanie informacji o zjawisku. Obserwacja to uważne postrzeganie obiektu, działanie, w którym badacz wie, co chce analizować i dlaczego (Díaz, 2011).

Obserwacja jest procesem, którego główną funkcją jest zbieranie informacji. Zebrana kolekcja implikuje czynność kodowania. Oznacza to, że wybrane surowe informacje tłumaczy się za pomocą przesyłanego kodu (Fabbri, 1998). Obserwacja to nie tylko proces percepcyjny, który czyni doznania świadomymi, to także proces organizujący.

Jako metoda naukowa obserwacja:

• Służy celowi badawczemu.
• Systematycznie się ją planuje.
• Jest kontrolowana i związana z bardziej ogólnymi propozycjami.
• Podlega kontroli ważności i niezawodności.

Metoda obserwacyjna

Metoda obserwacyjna to naukowa procedura, w której ujawnia się występowanie zachowań dostrzegalnych. Zachowania te porządkuje się i analizuje (zarówno jakościowo, jak i ilościowo), poprzez zastosowanie instrumentów i parametrów, które pozwalają wykryć zależności między nimi (Anguera, 2003).

Metoda ta przeciwstawia hipotezy, powiela uzyskane wyniki i przyczynia się do teoretycznego rozwoju dziedziny dyscypliny, do której jest ograniczona. Ponadto pomaga badaczowi śledzić zmienne w trakcie procesu badawczego (Anguera i Hernández, 2014).

W tej metodzie nie ma manipulacji zachowaniami, jak w eksperymentalnych lub quasi-eksperymentalnych projektach badawczych. Istnieje jednak kontrola nad możliwymi zewnętrznymi zmiennymi, które mogą wpływać na dane lub je zniekształcać. Dzięki tej kontrolce zamierzone jest, aby zmienne niezależne były jedynymi odpowiedzialnymi za wpływ na zmienne zależne.

Fazy metody obserwacyjnej

Przyjrzyjmy się ośmiu fazom metody obserwacyjnej zaproponowanej przez Anguera (2003).

1) Faza eksploracyjna

W tej fazie celem jest określenie przedmiotu badań, zmniejszenie lub wyeliminowanie reaktywności obserwowanego podmiotu, podniesienie poziomu wyszkolenia obserwatora oraz zebranie informacji. Należy zdobyć szczegółową wiedzę i zapoznać się z sytuacją obserwacyjną.

2) Uprzednie zarządzenie

Na tym etapie metody obserwacyjnej należy wziąć pod uwagę następujące aspekty. Mają na celu ułatwienie procedury i uniknięcie błędów:

• Utrzymanie stałości między sesjami. Aby zagwarantować maksymalną równość pomiędzy różnymi sesjami obserwacyjnymi.
• Utrzymanie stałości podczas sesji. Należy zadbać o to, aby sesja nie przerwało nieoczekiwane zdarzenie, które powoduje przerwę w działalności.
• Zwalczanie tymczasowych zakłóceń. Aby zagwarantować rozwiązanie sytuacji, które przerywają proces obserwacji.
• Wyczucie czasu. Przygotowanie planu lub agendy związanej z kolejnością działań do wykonania w trakcie procesu obserwacji.
• Identyfikacja sesji obserwacyjnej. Obejmuje informacje związane ze środowiskiem fizycznym, wykonywaną czynnością (inscenizacja narracji, epizody prospołeczne, uczenie się nowych zachowań itp.), poziomem społecznym obserwowanych podmiotów, informacjami o charakterze instytucjonalnym lub instytucjonalnym oraz organizacyjnym (czas trwania działań w ich zwykłym kontekście).

3) Obserwacyjny plan pobierania próbek

W tej fazie należy zaplanować, kiedy będą prowadzone obserwacje, aby uzyskać odpowiedni zapis. Optymalną sytuacją byłaby sytuacja ciągłego zapisu, równoważna całości rzeczywistości, która ma być badana.

Niektóre elementy, które należy wziąć pod uwagę, to okres obserwacji, częstotliwość sesji, minimalna liczba sesji oraz kryteria rozpoczęcia i zakończenia sesji.

4) Przygotowanie instrumentu

Faza ta polega na stworzeniu narzędzia do rejestrowania zebranych informacji. Dwa przykłady to system kategorii i format pola. System kategorii ma wyższą rangę, podczas gdy formaty pól są bardziej elastyczne i odpowiednie w złożonych sytuacjach empirycznych.

5) Rejestracja i szyfrowanie

Ten etap metody obserwacyjnej polega na zbieraniu danych z rzeczywistości i przekładaniu ich na określone medium. Transkrypcja danych musi być przeprowadzona poprzez zapis opisowy. Rozbija się go na jednostki zachowania, co da początek częściowo usystematyzowanemu zapisowi. Później zapis stopniowo się systematyzuje.

6) Uzyskanie parametry

W tej fazie zapisywane są następujące parametry:

• Częstotliwość. Liczba działań lub wystąpień zaobserwowanego zachowania.
• Kolejność. Sekwencja różnych zachowań.
• Czas trwania. Jest to czas pojawienia się zachowania.
• Czas oczekiwania. To czas, jaki upływa między prezentacją bodźca a pojawieniem się zachowania.

7) Kontrola jakości danych

Po zebraniu danych należy zagwarantować jakość danych. Najbardziej podstawowym z wymagań kontrolnych jest wiarygodność zapisu obserwacyjnego. Należy również zapewnić ważność. Innymi słowy, to, co należało zmierzyć, zostało zmierzone.

8) Analiza danych

Ostatnim etapem metody obserwacyjnej jest analiza danych. Z tego zostaną otrzymuje się wyniki. Ustalenia te powinny być logicznie powiązane z celami ustalonymi na początku badania oraz z literaturą dotyczącą podobnych zagadnień.

Zalety i ograniczenia metody obserwacyjnej

Na koniec omówimy niektóre zalety i ograniczenia metody obserwacyjnej.

Zalety

• Możliwe jest uzyskanie informacji na bieżąco.
• Pozwala na naukę i studiowanie wielu form zachowań.
• Pomaga badać osoby, które nie mogą dostarczyć ustnych raportów. Są to na przykład niemowlęta czy zwierzęta.
• Pomaga w przypadkach, gdy badani sprzeciwiają się analizie.

Ograniczenia

• Możliwość ingerencji czynników obcych i ukrytych.
• Praktyczne możliwości zastosowania technik obserwacyjnych ogranicza czas trwania zdarzeń.
• Nie wszystkie zaobserwowane dane można określić ilościowo, chociaż zazwyczaj jest to możliwe.

Podsumowując, metoda obserwacyjna nie opiera się na zwykłej i prostej obserwacji. Jest to złożona i naukowa obserwacja, która ma na celu dostarczenie obiektywnej, ważnej i wiarygodnej wiedzy. Dzięki jej rygorystycznemu i systematycznemu stosowaniu badacz może uchwycić rzeczywistość, którą chce badać i zebrać istotne informacje, aby osiągnąć cele swoich badań.

Przeczytaj na Piękno umysłu

Ruch antypracy: rosnący trend

Ruch antypracowniczy to grupa ludzi, którzy są przekonani, że nadszedł czas, aby zmienić reguły gry w życiu zawodowym.