Trzy podejścia do badania osobowości
Zdanie Burhama „każdy wie, czym jest osobowość, ale nikt nie potrafi tego wyrazić słowami ” opisuje jeden z największych problemów w badaniu tego psychologicznego konstruktu. Jeśli poszukamy jednego ostatecznego naukowego wyjaśnienia tego, czym jest osobowość, odkryjemy, że prawie każdy autor ma inny pomysł. Niemniej jednak jesteśmy w stanie szeroko zdefiniować osobowość jako konstrukt, który zawiera cechy pośredniczące w zachowaniu ludzi. Poznajmy trzy podejścia do badania osobowości.
W związku z badaniem osobowości pojawiły się różne problemy metodologiczne. Najważniejsze z nich to stworzenie instrumentów, które są w stanie zmierzyć to zjawisko, i jasne skupienie się na tym, od czego zacząć. W poniższym artykule omówimy różne podejścia lub modele, które zostały przyjęte podczas badań w tej dziedzinie. Są to podejścia internalistyczne, sytuacjonistyczne i interakcjonistyczne.
Trzy podejścia do badania osobowości
Podejście internalistyczne
To podejście teoretyczne rozumie osobę jako istotę aktywną i fundamentalną determinantę jej przejawów zachowań. Bada zmienne osobiste jednostki. Dlatego w tym modelu ważne jest poznanie cech osobowości każdej osoby.
Jako model personalistyczny jesteśmy w stanie wywnioskować, że jest również stabilny i konsekwentny. Oznacza to, że według teoretyków tego podejścia osobowość będzie się utrzymywała w czasie i w różnych sytuacjach. W ten sposób, jeśli potrafimy wyizolować cechy osoby, możemy przewidzieć jej przyszłe zachowanie. W oparciu o to podejście powstało wiele testów. Próbują zmierzyć osobowość lub jej cechy. Jednym z takich przykładów jest Inwentarz Wielkiej Piątki (BFI).
Jednak biorąc pod uwagę aktualne dowody naukowe, model ten jest często postrzegany jako przestarzały i nierealistyczny. To dlatego, że obecnie zdajemy sobie sprawę, że ludzie zmieniają swoje zachowanie w zależności od kontekstu. Na przykład nie zachowujesz się tak samo, gdy jesteś z rodziną, jak robisz to w pracy lub z przyjaciółmi. Co więcej, próba pogrupowania osobowości danej osoby w kilka stabilnych czynników, które przewidują jej jawne zachowanie, jest naprawdę trudna. Dane uzyskane z testów osobowości pokazują nam bardziej samoocenę podmiotu niż jego osobowość.
Osobowość jest nadmiernie złożona i nie można jej uprościć do zwykłych zmiennych osobistych. Z tego powodu musimy przeprowadzić dokładne badania osobowości, aby naprawdę zrozumieć jej głębię.
Podejście sytuacjonistyczne
W przeciwieństwie do poprzedniego podejścia, to rozumie osobę jako bierny podmiot, który reaguje na kontekst. Uważa, że zmienne sytuacyjne wpływają na zachowanie jednostki. W tym modelu cechy i cechy osoby nie mają znaczenia. Największe znaczenie ma sytuacja.
Model ten opiera się na założeniu, że wszystkie zachowania są wyuczone. Z tego powodu procesy uczenia się, dzięki którym nabywamy nowych sposobów działania, muszą być badane. Stąd bierze się podejście bodziec-odpowiedź. Jest to bardzo typowe dla paradygmatów behawiorystów. Aby je rozwinąć, badacze posługują się eksperymentalną i wysoce pozytywistyczną metodologią.
Podejście sytuacjonistyczne jest bardziej realistyczne, jeśli chodzi o dostrzeganie niestabilności i specyfiki osobowości. Ma jednak tendencję do wpadania w pułapkę nadmiernego redukcjonizmu. Oznacza to, że wszystkie zmienne osobiste są odkładane na bok. Niemniej jednak postawa podmiotu w oczywisty sposób wpływa na jego zachowanie. Gdyby tak nie było, wszyscy ludzie zachowywaliby się tak samo w takiej samej sytuacji.
Podejście interakcjonistyczne
Próbując pogodzić dwie poprzednie perspektywy i rozwiązać ich błędy, opracowano interakcjonistyczny model osobowości. Z tego paradygmatu wynika, że zachowanie jest determinowane przez interakcję między zmiennymi osobistymi i sytuacyjnymi podmiotu. Sugeruje to, że osobowość jest produktem interakcji podmiotu z jego kontekstem.
W ujęciu interakcjonistycznym osoba postrzegana jest jako podmiot aktywny, który obserwuje i buduje swój świat poprzez własną percepcję i sposoby działania. Interakcja zmiennych osobistych z sytuacją, w której dana osoba jest zanurzona, wyzwala takie czy inne zachowanie. Należy jednak wziąć pod uwagę dwa aspekty:
- Kiedy mówimy o zmiennych osobowych, odnosimy się do czynników poznawczych jednostki.
- Mówiąc o sytuacji, odnosimy się do indywidualnego postrzegania podmiotu w jego kontekście, a nie do jego obiektywnych cech.
Dlatego model interakcjonistyczny jest takim, który przezwycięża ograniczenia dwóch poprzednich. Jednak problem z interakcjonistycznym podejściem do badania osobowości polega na tym, że pokazuje nam rzeczywistość trudną do zbadania. Dzieje się tak, ponieważ mówi nam, że zachowanie jest produktem niedostępnych czynników poznawczych i konstrukcji nieprzeniknionego kontekstu. Mimo to jest to niewątpliwie niezwykle ciekawy model do badania osobowości.