Ważność i jej rodzaje: ważność równoczesna i konstrukt ważności

Konstrukt zdefiniowany jest jako hipotetyczna koncepcja będąca kluczową częścią teorii, która próbuje wyjaśnić ludzkie zachowanie. Na przykład konstruktem może być kreatywność lub inteligencja.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Paula Villasante.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Ważność to pojęcie, które na przestrzeni lat przeszło długą drogę ewolucji. Już dawno temu eksperci z dziedziny psychologii uważali, że najważniejszą kwestią jest badanie w formie testu. Ich zdaniem było ono ważne dla wszystkiego, z czym dany test był skorelowany. Jednak obecnie specjaliści doszli do wniosku, że palmę pierwszeństwa powinna przejąć od samego testu właśnie jego ważność.

Ale to spore uproszczenie. Bo jak jednak zdołałeś już zapewne dostrzec poprzez lekturę naszych innych artykułów, tak naprawdę istnieją cztery różne rodzaje ważności. Są to kolejno ważność treści, ważność predykcyjna, ważność równoczesna oraz konstrukt ważności. W naszym dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej ważności równoczesnej oraz konstruktowi ważności. Zapraszamy zatem do lektury!

Ważność równoczesna i jej znaczenie

Ważność równoczesna odnosi się przede wszystkim do tego, czy wyniki testu faktycznie stanowią wiarygodną odpowiedź na pytania testowe. W celu oszacowania tego rodzaju ważności naukowcy prowadzący badanie przeprowadzają test na własną rękę i korelują uzyskane wyniki ze znanymi wcześniej kryteriami. Kryteria te stanowią swego rodzaju przyrządy pomiarowe, których prawdziwość badacze zweryfikowali już wcześniej.

Ten typ ważności jest podobny do ważności predykcyjnej. Istnieją jednak dwie główne różnice między tymi dwoma pojęciami:

• Ważność równoczesna polega na tym, że twórcy testu przeprowadzają pomiary testowe i ocenę kryteriów w tym samym czasie.
• Główne cele ważności predykcyjnej i ważności równoczesnej są natomiast zupełne różne. Głównym zastosowaniem koncepcji ważności równoczesnej jest znalezienie testów mogących zastąpić inne procedury, które z różnych powodów są mniej wygodne lub charakteryzują się niższym poziomem zgodności. Na przykład zbiorowy test na inteligencję może być całkiem podobny do indywidualnego testu inteligencji, choć ich cele są zauważalnie inne.

Konstrukt ważności

Zanim przejdziemy dalej, musimy w tym miejscu jednak wyjaśnić Ci pojęcie konstruktu ważności. Otóż konstrukt ten zdefiniowany jest jako hipotetyczna koncepcja będąca kluczową częścią teorii, która próbuje wyjaśnić ludzkie zachowanie. Na przykład konstruktem może być kreatywność lub inteligencja.

Ten typ ważności odpowiada na pytanie: „Jak psychologicznie wyjaśnić wynik testu?”. Odpowiedź na to pytanie można uznać za opracowanie „mini-teorii” na temat tego właśnie testu psychologicznego. Dlatego też poprawność konstruktu polega na uzyskaniu dowodów potwierdzających, czy obserwowane zachowania w teście są (przynajmniej w niektórych przypadkach) wiarygodnymi wskaźnikami konstruktu.

Proces sprawdzania poprawności konstruktu obejmuje między innymi:

• Formułowanie hipotez i związków między konstruktami elementarnymi, konstruktami teoretycznymi i pozostałymi konstruktami zewnętrznymi.
• Wybór elementów lub testów (wskaźników), które reprezentują konkretne aspekty konstruktu.
• Zbieranie danych.
• Ustalenie spójności między uzyskanymi danymi, a hipotezą bazową. Następnie konieczne będzie zbadanie stopnia, w jakim dane te można wyjaśnić hipotezami alternatywnymi.

Procedura ustalania konstruktu ważności

Naukowcy opracowali jak do tej pory kilka procedur ustalania ważności konstruktu. W oparciu o teorię, na bazie której przeprowadzony został dany test, psycholog opracowuje pewne hipotezy dotyczące oczekiwanego zachowania ludzi, którzy uzyskali różne wyniki w trakcie tegoż testu.

Następnie badacz sortuje dane, które potwierdzają hipotezę lub stanowią argument podważający jej słuszność. Biorąc pod uwagę zebrane dane psycholog decyduje następnie, czy przyjęta teoria w odpowiedni sposób wyjaśnia wszystkie uzyskane wyniki. Jeśli tak nie jest, musi on ponownie przeanalizować swoją teorię i powtórzyć cały proces do momentu, aż uzyska pełne i dokładne wyjaśnienie całego problemu.

W tym sensie proces potwierdzania ważności podlega ciągłemu przeformułowaniu i udoskonaleniu. Prawdę mówiąc, wyniki badań tak naprawdę nigdy nie „potwierdzają” ani „nie obalają” całej teorii w jednoznaczny sposób. Wynika to z faktu, że nigdy nie można w pełni zademonstrować pełnego „konstruktu”.

Możliwe przyczyny nieprawidłowych wyników testu

Wszystko, co możesz zrobić w takim przypadku, to po prostu zaakceptować jako właściwą tę najlepszą definicję, z którą możesz dalej kontynuować pracę. Istnieją trzy możliwe przyczyny, dla których uzyskiwane przez Ciebie wyniki mogą być negatywne:

• Po pierwsze, test może nie obejmować całości lub części „konstruktu”. W każdym razie nie mierzy tego, co Twoim zdaniem powinno zostać zbadane. Zamiast tego Twój test mierzy „coś” plasującego się poza konstruktem.
• Po drugie, przyjęte przez Ciebie ramy teoretyczne mogą być niepoprawne. W związku z tym wszelkie analizy wyników mogą być również nieprawidłowe.
• I na koniec, czyli po trzecie, projekt całego eksperymentu nie pozwolił Ci na odpowiednie przetestowanie hipotezy.

Błąd projektu jest zwykle najłatwiejszym do wykrycia niedociągnięciem w całym procesie. Jednak dokładne zlokalizowanie takiego błędu jest z reguły o wiele trudniejszym zadaniem. Oczywiście niejednoznaczna interpretacja wyników negatywnych testu jest wadą całej procedury sprawdzania poprawności konstruktu.

Ogólnie rzecz biorąc zarówno ważność równoczesna, jak i konstrukt ważności rzucają nieco światła, jeśli chodzi o sprawdzanie poprawności Twojego testu. Dlatego podczas całego procesu walidacji należy wziąć pod uwagę kilka istotnych aspektów wpływających na ważność wynikową.

Praktyczne konsekwencje, z jakimi wiąże się ważność w przypadku testów

Psychologowie korzystający z testów powinni wziąć pod uwagę następujące implikacje wynikające z czterech istniejących rodzajów ważności:

• Przed podjęciem decyzji dotyczących poszczególnych osób lub grup należy zebrać wszystkie dostępne informacje na temat testu.
• Na potrzeby wszelkiego rodzaju przewidywania lub wyboru musisz najpierw zweryfikować swój test w określonych sytuacjach, w których go użyjesz.
• W każdej sytuacji psycholog musi pamiętać, że nowe informacje nieustannie modyfikują istniejące do tej pory teorie dotyczące charakteru cech i wszystkiego, co mierzą.

Ważność ogólnie rzecz biorąc pomaga nam analizować testy psychologiczne. Jak wiadomo, im wyższy jest wskaźnik ważności dla danego testu, tym lepiej (bez uwzględnienia innych zmiennych). Niestety nie zawsze tak jest w przypadku badań specjalistycznych, ponieważ w grę wchodzą także inne kryteria. Do najważniejszych z nich należą czynniki ekonomiczne i dostępność grup badanych.