Medytacja - jak odnosi się do niej nauka?

Medytacja stała się tak popularna w ostatnich latach, że stała się wręcz częścią naszego codziennego życia, w wielu różnych środowiskach i dla wielu mocno zróżnicowanych zastosowań i celów. Nie stało się tak jednak bez powodu.

Medytacja oferuje naprawdę wiele korzyści dla naszego zdrowia fizycznego i psychicznego. Może dlatego właśnie stała się tak modna i popularna.

Jednak wiele osób odrzuca medytację, ponieważ nie “wierzy” w nią, ani w jej właściwości. Ale medytacja nie jest religią, ani też kolejną dziwną modą. Nie musisz wierzyć w nią, żeby ona zadziała. Nie wymaga ona magii, czy też szczęścia. Nie jest to także żadna legendarna starożytna sztuczka o mniej lub bardziej udokumentowanej wiarygodności.

Rzeczywistość jest dokładnie odwrotna. Wiele korzyści, które ludzie przypisują medytacji ma swoje potwierdzenie w praktyce. Co więcej, medytacja i jej skuteczność zostały naukowo udowodnione. A w trakcie prac nad tymi dowodami naukowcy odkryli znacznie więcej korzyści i cennych właściwości, jakimi cechuje się medytacja.

W dalszym ciągu naszego dzisiejszego artykułu porozmawiamy zatem o najdoskonalszych korzyściach medytacyjnych, jakie odkryli naukowcy w ostatnich latach. Badania te są wciąż kontynuowane, więc korzyści, które zaprezentujemy Ci poniżej, to prawdopodobnie dopiero początek. Można określić je jako wierzchołek góry lodowej. Nie wierzysz? W takim razie zapraszamy do lektury!

Medytacja czyni Cię bardziej kreatywnym

Ciekawą korzyścią wynikającą z medytacji jest to, że zachęca ona do działania i i zwiększa naszą kreatywność. Badanie przeprowadzone przez Uniwersytet w Lejdzie w Holandii, w 2012 r., jak również wiele inne badań przeprowadzonych przez ten sam uniwersytet w 2014 r. Wykazały bezsprzecznie, że niektóre techniki medytacji promują twórcze myślenie.

Badania te dotyczyły techniki medytacji zwanej “monitorowaniem otwartym”. W tym konkretnym przypadku uczestnicy badania byli otwarci na wszystkie myśli i wrażenia, nie skupiając się na żadnej konkretnej koncepcji czy też przedmiocie. W efekcie tego lepiej radzili sobie w zadaniach związanych z myśleniem twórczym i generowali więcej nowych pomysłów, niż wcześniej.

Te odkrycia potwierdzają przekonanie, że medytacja może mieć trwały wpływ na ludzkie poznanie świata i samych siebie. Obejmuje to sposób, w jaki wyobrażamy sobie nowe pomysły i wydarzenia. Jest to nie tylko doskonałe ćwiczenie i relaks dla osób mających już za sobą doświadczenie w medytacji. Także i nowicjusze mogą czerpać korzyści z tej metody.

Medytacja redukuje stres i niepokój

Korzyści, które najbardziej rzucają się w oczy, a z którymi nieodłącznie wiąże się medytacja, to to, że pomaga ona zmniejszyć poziom stresu i zapobiec jego nawrotowi.

Wyniki badania opublikowane w styczniu 2017 r., przeprowadzonego przez University of Georgetown w Stanach Zjednoczonych wykazały, że trening medytacyjny ogranicza stany zapalne będące typową reakcją fizjologiczną organizmu na stres, szczególnie w trakcie ćwiczenia uważności. W rygorystycznie zaprojektowanym badaniu klinicznym znaleziono obiektywne fizjologiczne dowody wskazujące na to, że świadoma medytacja zwalcza lęk i niepokój.

Naukowcy odkryli, że pacjenci z zaburzeniami lękowymi drastycznie zmniejszają poziom wydzielania hormonów stresu i redukują stany zapalne w sytuacjach stresowych po przejściu przez całą terapię wykorzystującą techniki medytacyjne. Pacjenci, którzy wzięli udział w kursie radzenia sobie ze stresem bez udziału medytacji, mieli w każdym przypadku znacznie gorsze wyniki.

Inne badanie opublikowane w maju 2017 r. przez naukowców z University of Waterloo w Kanadzie wykazało, że zaledwie 10 minut medytacji pomaga osobom z lękiem lepiej się skupić na konkretnym zadaniu. W badaniu oceniano wpływ medytacji na 82 uczestników, którzy doświadczyli w życiu stanów lękowych przenoszących się na ich codzienność. Okazało się, że rozwijanie świadomości dotyczącej chwili obecnej ograniczyło powtarzające się myśli dotyczące kwestii tak naprawdę nieistotnych, dla danego zadania, a które bez wątpienia były zarówno oznaką, jak i przyczyną stanu lękowego i niepokoju.

Naukowcy wyjaśniają, że “wędrujący” umysł stanowi prawie połowę dziennego przepływu danych dla świadomości w przypadku każdej osoby. Dla osób ze stanami lękowymi powtarzające się myśli, które przenikają do zadań, które osoby te wykonują, mogą negatywnie wpłynąć na ich zdolność uczenia się, wykonywania zadań lub nawet bezpiecznego funkcjonowania w życiu codziennym.

Medytacja poprawia zdrowie psychiczne i fizyczne oraz odporność na stres

Wiele osób zgłasza pozytywny wpływ na zdrowie wynikający z uprawiania jogi i medytacji. Osoby te także doświadczają licznych korzyści psychicznych i fizycznych. Jednak nadal musimy się wiele nauczyć na temat tego, jak dokładnie te praktyki wpływają na zdrowie naszego umysłu i ciała.

Nowy artykuł naukowy opublikowany w sierpniu 2017 r. Opisuje badania wpływu jogi i medytacji na ludzi, przy jednoczesnym obserwowaniu fizjologicznych i immunologicznych wskaźników stresu oraz stanu zapalnego.

Naukowcy zbadali uczestników badania, którzy na ochotnika poddali się intensywnemu trzymiesięcznemu odosobnieniu. Badacze odkryli, że praktyki medytacyjne pozytywnie wpłynęły na fizjologiczne i immunologiczne wskaźniki stresu oraz stanu zapalnego. Poprawiły również subiektywne samopoczucie wśród wszystkich badanych osób bez wyjątku.

Ten artykuł, opublikowany w czasopiśmie naukowym “Frontiers in Human Neuroscience“, zbadał wpływ jogi i medytacji na neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego (BDNF), podwzgórze wpływające na przysadkę nadnerczy (HPA) i markery stanu zapalnego. Tym razem badacze badali uczestników intensywnego 3-miesięcznego odosobnienia pod kątem wpływu na nich technik opartych o jogę i medytację. Naukowcy odkryli, że praktyki te miały pozytywny wpływ na przekazywanie sygnałów BDNF, odpowiedź na reakcję uruchomienia wytwarzania kortyzolu (CAR) i markery immunologiczne.

Uczestnicy badania zgłaszali spadek poziomu lęku i depresji, a także wzrost uważności. Zespół badawczy zaobserwował również wzrost poziomu BDNF w osoczu krwi. Jest to neuromodulator, który odgrywa ważną rolę w procesach uczenia się, zapamiętywania i regulacji innych złożonych procesów, takich jak regulacja stanów zapalnych, odporność, regulacja nastroju, reakcja na stres i funkcjonowanie procesów metabolicznych.

Naukowcy zaobserwowali w ten sposób także wzrost odpowiedzi na reakcję uruchomienia wytwarzania kortyzolu (CAR), która jest częścią nadnerkowej osi podwzgórza przysadki mózgowej (HPA). Sugeruje to w uproszczeniu lepszą i skuteczniejszą reakcję oraz odporność na stres.

Medytacja zmienia strukturę mózgu i ekspresywność genów

Badanie przeprowadzone w 2011 roku przez naukowców z Massachusetts General Hospital w Stanach Zjednoczonych, a opublikowane w czasopiśmie “Psychiatry Research: Neuroimaging”, ujawniło, że medytacja, szczególnie uważność, może powodować korzystne zmiany w obszarach mózgu związanych z pamięcią, poczuciem siebie, empatią i stresem. Badanie to po raz pierwszy udokumentowało zmiany wywołane medytacją w czasie w szarej materii mózgu.

Analiza obrazów MRI wykazała większą gęstość istoty szarej w hipokampie. Jest to ważne zjawisko dla kwestii poprawy uczenia się i usprawnienia pamięci. Naukowcy znaleźli takie zmiany również w strukturach związanych z samoświadomością i introspekcją. Obniżenie poziomu stresu korelowało również ze spadkiem gęstości istoty szarej w ciele migdałowatym. Wiadomo, że odgrywa ono ważną rolę w kontroli poziomów lęku, niepokoju i stresu.

Wyniki kolejnego interesującego nas badania przeprowadzonego w 2013 r. przez naukowców z Wisconsin, a także z Hiszpanii i Francji opublikowano w czasopiśmie “Psychoneuroendocrinology. Opisano w nim konkretne zmiany molekularne zachodzące w ludzkim organizmie po okresie świadomej medytacji.

W badaniu tym analizowano wpływ całego dnia praktykowania intensywnej uważności na grupę doświadczonych medytujących osób. Porównano uzyskane rezultaty z grupą niewyszkolonych i niedoświadczonych pod tym względem osób kontrolnych, które uczestniczyły w cichych zajęciach pozbawionych charakteru medytacyjnego.

Po ośmiu godzinach praktykowania uważności “medytujący” wykazali szereg różnic genetycznych i molekularnych w porównaniu do grupy “pasywnej”. Obejmowało to zmienione poziomy mechanizmów regulacji genów i obniżone poziomy genów wywołujących stany zapalne. Jest to związane z szybszym regenerowaniem się organizmu od strony fizycznej w stresującej sytuacji. Są to te same cele, które przyświecają producentom leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.

Kompensacja reakcji DNA, które powodują podniesienie poziomu stresu

W niedawno opublikowanym badaniu z czerwca 2017 r. przeprowadzonym przez University of Coventry w Wielkiej Brytanii stwierdzono, że interwencje na linii umysł-ciało (MBI), a także medytacja, joga i Tai Chi nie tylko nas rozluźniają. Mogą nawet “odwrócić” lub zrekompensować pewne części naszego DNA, które mogą stanowić czynnik podwyższonego ryzyka.

Artykuł opublikowany w czasopiśmie: “Frontiers in Immunology”, zawiera przegląd ponad dekady specjalistycznych badań, których jednym z celów była medytacja. W badaniach tych naukowcy analizowali, w jaki sposób różne wskaźniki rynkowe wpływają na zachowanie naszych genów. 18 badań objęło 846 uczestników w wieku powyżej 11 lat.

Gdy wyniki zostały zestawione razem, pozwoliły one dostrzec wzór zmian molekularnych zachodzących w ciele ludzkim w wyniku interwencji na linii umysł-ciało. Pokazują one również, że te zmiany są korzystne dla zdrowia psychicznego i fizycznego pacjentów.

Badacze skupiali się także na wpływie ekspresji genów. Oznacza to, że koncentrowali się na odgadnięciu tego, w jaki sposób geny aktywują produkcję białek wpływających na skład biologiczny ciała, mózgu i układu odpornościowego.

Miliony ludzi na całym świecie już teraz czerpią liczne korzyści zdrowotne z poznania zasad kierujących procesami interwencji na linii umysł-ciało, takich jak joga czy medytacja. Ale te korzyści zaczynają się już na poziomie molekularnym. Mogą one z racji tego zmieniać nawet kształt naszego kodu genetycznego. Naukowcy nazwali to odkrycie “sygnaturą molekularną” i uważają, że jest ona w stanie odwracać skutki nadmiernego poziomu stresu lub niepokoju negatywnie wpływających na zdrowie i kondycję naszego organizmu.

Medytacja łagodzi ból fizyczny i psychiczny

Ulga w bólu to kolejny powód, dla którego medytacja stanowi przedmiot zainteresowania szerokiej rzeszy naukowców. Wyniki badania opublikowane w czerwcu 2017 r. przez University of Leeds Beckett w Wielkiej Brytanii wykazały, że medytacja może być tańszą alternatywą dla tradycyjnych środków przeciwbólowych.

Według tych badań raptem dziesięć minut poświęcone na ćwiczenia obejmujące uważność mogą być wykorzystane jako alternatywa dla środków przeciwbólowych. Wyniki te sugerują, że jedna dziesięciominutowa sesja uważności może poprawić tolerancję na ból, podnieść próg bólu i zmniejszyć lęk przed bólem.

Inne wcześniejsze badania analizowały możliwość złagodzenia bólu bez zażywania leków opartych o opioidy, a jedynie poprzez medytację. Tak się stało między innymi w przypadku amerykańskiego badania z marca 2016 r. Zostało ono przeprowadzone przez Wake Forest Baptist Health i opublikowane w “Journal of Neuroscience”. Zgodnie z tym badaniem po krótkim okresie medytacji ból będący efektem intensywnego treningu sportowego zauważalnie się zmniejszył.

Wyniki te są szczególnie ważne dla osób, które nie mogą zażywać leków przeciwbólowych na bazie opiatów. Tacy ludzie szukają innego nieuzależniającego sposobu na zmniejszenie odczuwanego bólu. Medytacja może być stosowana wraz z innymi tradycyjnymi terapiami lub lekami tak, aby złagodzić ból bez skutków ubocznych.

Poprzednie badania z 2015 roku, wykonane przez to samo centrum, wykazały, że świadoma medytacja zmniejsza ból znacznie skuteczniej i lepiej niż podawane jednocześnie grupie kontrolnej placebo. W badaniu tym zastosowano podejście dwukierunkowe. Wykorzystywano zarówno metody oceny poziomu bólu, jak i techniki obrazowania mózgu tak, aby określić, czy zmiana odczuwania bólu poprzez trening uważności jest efektem placebo, czy ma prawdziwy wpływ na ludzki mózg.

Badanie to wykazało, że uczestnicy, którzy ćwiczyli uważność, zgłaszali większą ulgę w bólu niż w przypadku tych osób, które zażywały placebo. Skanowanie mózgu wykazało także, że ich aktywność mózgu była nieco wyższa, niż u tych osób, którym naukowcy podali placebo.

Badania nad efektami medytacji trwają w dalszym ciągu

W naszym dzisiejszym artykule zaprezentowaliśmy jedynie niektóre badania, które dotyczyły efektów i korzyści zapewnianych przez techniki takie jak medytacja. Niewątpliwie zainteresowanie tą kwestią będzie rosło z roku na rok, ponieważ wciąż widzimy różnego rodzaju korzyści wykraczające poza mity i wierzenia oraz efekty stosowania placebo.

Nie potrzebujemy kolejnych dowodów na sprawdzenie skuteczności tej metody. Jeśli chcesz sprawdzić ją w praktyce i zobaczyć, czy medytacja faktycznie działa, musisz po prostu wypróbować ją samodzielnie. Powinieneś mieć otwarty umysł i nie dokonywać wcześniejszych osądów opartych o uprzedzenia. Medytacja nie ma żadnych skutków ubocznych, a gdy już zaczniesz ją stosować, sam zobaczysz, jak szybko zaczniesz uzyskiwać pozytywne wyniki.