Kwestionariusz myśli automatycznych (ATQ-R)

Czy często masz negatywne myśli? Takie, które niszczą Twoje nadzieje i tłumią ducha. Każdy czasem je ma. Sprawiają wrażenie, jakby żył w Tobie pisarz horrorów, który czasami przejmuje kontrolę i tworzy najbardziej niepokojące wątki mentalne. Jednak prawdopodobnie zwykle udaje Ci się je przeformułować i zastosować bardziej realistyczne i zdrowsze podejście. W takiej sytuacji przydatny może się okazać Kwestionariusz Myśli Automatycznych.

W ostatnich latach zaobserwowano niepokojącą rzeczywistość. Coraz więcej osób doświadcza wyniszczających i negatywnych myśli. Są to automatyczne, rozmyślne i wyczerpujące wzorce myślenia, które mogą położyć podwaliny pod wiele problemów psychicznych.

Zamiast pozwolić takim myślom po prostu przelecieć i nie przywiązywać do nich żadnej wagi, niektórzy z nas dają im przestrzeń i się na nich skupiają. W rzeczywistości, gdy tylko uprawomocnimy irracjonalne i katastrofalne pomysły, tracimy kontrolę nad naszym życiem i odczuwamy ciągły dyskomfort. Z klinicznego punktu widzenia wiedza o myślach pacjenta pozwala profesjonalistom ocenić ryzyko zachorowania na depresję.

W tym celu zaprojektowano wiele pomocy. Wśród nich wyróżnia się jedno niezwykle cenne narzędzie. Jest to kwestionariusz myśli automatycznych. Więcej dowiesz się o nim z niniejszego artykułu.

Automatyczne procesy poznawcze i myśli stanowią ogromne ryzyko dla naszego zdrowia psychicznego. Mogą przerodzić się w zaburzenia lękowe i depresję.

Kwestionariusz myśli automatycznych (ATQ-R) – słowem wstępu

Twoje myśli mogą być jak latarnia pomagająca rozwiązywać problemy lub jak przygniatający ciężar. Często Cię irytują, budzą ból z przeszłości i sprawiają, że patrzysz na przyszłość z poczuciem wielkiej niepewności. Chociaż nie da się zawsze myśleć pozytywnie i z nadzieją, najważniejszą rzeczą jest posiadanie kontroli nad swoimi myślami i umiejętność racjonalizacji.

Gdy tylko zdominuje Cię niedokładne, fatalistyczne i irracjonalne postrzeganie, Twój umysł się zmienia. Choć może się to wydawać szokujące, w ostatnich latach coraz więcej osób doświadcza tego rodzaju myśli ze względu na kryzys zdrowotny, zmiany społeczne i problemy gospodarcze.

Uniwersytet Regina (Kanada) przeprowadził badanie, które wykazało, że objawy depresyjne są istotnie skorelowane z negatywnymi myślami automatycznymi. Dlatego jednym ze sposobów wykrycia, czy dana osoba jest narażona na ryzyko wystąpienia zaburzeń nastroju, jest ocena jej myśli. W takich przypadkach niezwykle przydatne mogą być testy.

Ważność, jaką nadajemy naszym irracjonalnym myślom, jest czynnikiem ryzyka rozwoju depresji.

Narzędzie przydatne w psychoterapii

Kwestionariusz myśli automatycznych ATQ-R to narzędzie opracowane przez psychologów i badaczy Stevena D. Hollona i Phillipa C. Kendalla. Ma na celu wykrycie myśli związanych z depresją, ale nie tylko.

Jego celem jest przede wszystkim ustalenie, czy pacjent podaje prawdziwość swoich zniekształconych obrazów i sposobu myślenia. Test opiera się na teorii psychoterapeuty Aarona Becka na temat triady depresji. Twierdzi on, że wszyscy jesteśmy narażeni na ryzyko rozwoju tej choroby, jeśli wystąpią trzy czynniki:

• Posiadanie negatywnego spojrzenia na siebie i niekorzystne interpretowanie tego, co się z nami dzieje.
• Podtrzymywanie wyczerpujących i nieelastycznych schematów myślowych.
• Doświadczanie błędów w myśleniu. Na przykład katastrofizowanie, myślenie dychotomiczne (myślenie czarno-białe) itp.

W takich przypadkach kwestionariusz Hollona i Kendalla jest niezwykle przydatny. Badania potwierdzają znaczenie zwracania uwagi na myśli i wewnętrzny dialog, jaki ludzie wykazują w warunkach klinicznych.

Kwestionariusz myśli automatycznych

Kwestionariusz myśli automatycznych (ATQ-R) składa się z 30 stwierdzeń, które osoba musi ocenić w skali od 1 do 5 w zależności od tego, jak bardzo się z nimi identyfikuje. Pytania to stwierdzenia takie jak: „Nikt mnie nie rozumie”, „Chciałbym być gdzie indziej” lub „Wiem, że zawiodłem innych”.

Seria myśli, które dana osoba musi zakwalifikować, jest podzielona na cztery kategorie. Ostatecznie zostanie wyliczony końcowy wynik testu. Pozwoli on określić, czy dana osoba jest narażona na ryzyko rozwoju lub już wykazuje zaburzenia depresyjne. Te cztery kategorie to:

• Negatywna koncepcja siebie i negatywne oczekiwania.
• Bezsilność.
• Niedostosowanie osobiste i chęć dokonania zmian. Nieumiejętność poradzenia sobie z codziennymi zmianami i problemami.
• Niska samoocena.

Kwestionariusz myśli automatycznych (ATQ-R) był przez lata aktualizowany. To ważne narzędzie do identyfikacji depresyjnych procesów poznawczych.

Kwestionariusz myśli automatycznych i jego przydatność

Skala ATQ-R została zaktualizowana przez Netemeyera i wsp. w 2002 r. Według literatury naukowej jest to ważne i skuteczne narzędzie. Co więcej, przeprowadzenie testu jest proste i zapewnia przydatne wskaźniki przy ocenie myśli związanych z depresją.

Warto również zauważyć, że kwestionariusz jest częstym źródłem informacji zarówno w terapii akceptacji i zaangażowania (ACT), jak i terapii poznawczo-behawioralnej. Służy nie tylko do wykrycia ewentualnych zaburzeń depresyjnych, ale także pozwala na ocenę ewentualnych zmian w trakcie leczenia psychologicznego.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, celem tego testu nie jest ocena, ile zniekształconych i negatywnych myśli wytwarza dana osoba. Próbuje on raczej ustalić, czy te myśli potwierdzają prawdziwość, bo właśnie na tym polega prawdziwy problem, którym należy się zająć.

Nie wszystko, co uważamy za ważne jest użyteczne i racjonalne. Dlatego musimy przeanalizować, czy wszystko, co sobie mówimy, jest prawdą. Od tego w znacznej części zależy nasze dobre samopoczucie psychiczne.